Sullivimmi avatangiisit pillugit suleqatigiinneq suliffeqarfinni minnerpaamik 35-nik sulisulinni

At-ilitsersuutit F.3.1 aamma F.3.3-1 qallunaat ilitsersuutigaat qallunaallu sullivimmi avatangiisit pillugit inatsisaannut attuumassuteqarlutik. Taamaakkaluartoq qallunaat At-ilitsersuutaat sullivimmi avatangiisit pitsaasuutinneqarnerannut takussutissaapput, aamma kalaallit sullivimmi avatangiisit pillugit inatsisaannik malinninnissaq eqqarsaatigalugu. Suliffeqarfinni 10-34-nik sulisoqartuni aamma suliffeqarfinni ikinnerpaamik 35-nik sulisoqartuni sullivimmi avatangiisit pillugit suleqatigiinnermut ilitsersuutini piginnaanngorsarnissaq pillugu pilersaarummut aamma tapiliullugu sullivimmi avatangiisit pillugit ilinniartitaanermut piumasaqaatit pineqartut eqqarsaatigisariaqanngillat, taakku kalaallit sullivimmi avatangiisit pillugit inatsisaanni aamma Kalaallit Nunaanni sullivinni isumannaallisaaneq peqqissuunissarlu pillugit suleqatigiinneq pillugu nalunaarummi piumasaqaataanngimmata.

1. AMO sunaava?

Suliffeqarfinni tamani, qulinik amerlanerusunilluunniit sulisitsisumut sulianik suliffeqarffiusuni, sullivimmi avatangiisit pillugit suleqatigiinneq AMO-mi ingerlanneqassapput. AMO tassaavoq suliffeqarfiup iluani sullivinni avatangiisit pillugit suleqatigiinnermik aaqqissuussaaneq, qitiusumik inuttaralugit sulisitsisoq imaluunniit taassuma sinniisaa, sullivimmi avatangiisinut sinniisut qinikkat aamma suliamik aqutsisut toqqakkat.

AMO ulluinnarni suliassanik periusissiornermilu suliassaqartarpoq. Suliffeqarfimmi sullivimmi avatangiisit pillugit AMO ingerlaavartumik suliaqassaaq. Tamanna isumaqarpoq, sullivimmi avatangiisitigut ajornartorsiutit pioreersut AMO-p qulaajassagai iluarsiniarlugillu aamma ajornartorsiutit nutaat pilernissaat pinaveersaartissagai.

AMO qanoq aaqqissuussaaneqarnissaanut tunngaviusutigut piumasaqaateqarpoq. Piumasaqaatit taakku sinaakkutaasa iluanni suliffeqarfiit tamarmik immikkut aalajangissavaat AMO-mi ilaasortat pisariaqartut amerlassusissaat, suliassanut naammassinnissinnaassuseq tunngavigalugu. AMO ima angitigissaaq suliassaminik naammaginartumik isumaginnissinnaassalluni, suliffeqarfimmut tassanilu sullivimmi avatangiisitigut ajornartorsiutinut tulluartumik aamma sulisunut AMO-milu ilaasortanut pisariaqartunik attaveqarnissaq eqqarsaatigalugu.

2. Isumannaallisaaneq peqqinnissarlu pillugit suleqatigiinnissaq piumasaqaataavoq

Suliffeqarfiit sulisullit tamarmik isumannaallisaaneq peqqinnissarlu pillugit suleqatigiinnissaq pillugu maleruaqqusani pineqarput. Qaqugukkut suliaq sulitsisumut sullissinerunersoq pillugu ersarinnerusumik immikkoortumi allaaserineqarpoq.

1. Immikkoortoq 4-mi allaaserineqarpoq, sulisut amerlassusiinik kisitsinermi kina ilanngunneqassanersoq.

Sulisitsisup akisussaaffigaa, suliap suliarineqartup isumannaallisaanikkut peqqinnissakkullu tamakkiisumik illersorneqarsinnaasumik ingerlanneqarnissaa, aammali pisortat sulisullu sullivimmi avatangiisit pillugit suleqataasussaapput. Taamaattumik sulisitsisoq pisussaaffeqarpoq pisortat sulisullu peqataatissallugit, taamaaqataanillu aamma pisortat sulisullu pisussaaffigaat suleqatigiinnermi peqataassallutik.

Pisussaaffiit taakku sullivimmi isumannaallisaanerup iluani suleqatigiinnermi ileqqussaasutut piffissami sivisuumi atuuttut ingerlateqqinneqarput. Tamanna isumaqarpoq, sulisitsisut, pisortat, sulisut aamma allat akisussaasut suleqataanissamik pisussaaffimmik saniatigut, suliat naliginnaasut eqquutsissallugit pisussaaffeqartut, sulinermi isumannaallisaanermut peqqinnissamullu tunngasut tamakkiisumik illersorneqarsinnaasuunissaannik qulakkeerinninnissamut.

3. Suliffeqarfissinni malittarisassat atuuppat?

Malittarisassat atuupput suliffeqarfinni sulisulinni tamani. Sulisoqarnersoq aamma sulisut qassiunersut paasiniaraanni, taava nalilerniagassaavoq, sulisitsisumut sulianik suliaqartoqarnersoq.

Sulisitsisumut sulianik suliaqartoqarnera nalilerniartillugu, ilaatigut makku pingaartinneqassapput,

• inuit sulinerminni ilitsersorneqarlutillu nakkutigineqarnersut
• inuit inuttut sulisinnaassuserminnik atuinissaminnik pisussaatitaanersut
• suliap suliarinissaanut inimik sullivimmik, maskinanik, sakkunik, atortussanik imaluunniit ikiuutissanik pisariaqartunik allanik, sulisitsisoq atugassiinersoq
• suliap inernera ajussagaluarpat sulisitsisup

Nalornisoorfinni immikkorluinnaq pingaartuutinneqarsinnaavoq inuk suliarisimasaminut akilerneqarnersoq, tamannali qaqutiguinnaq isumaqatinneqarsinnaavoq.

Malittarisassat atuupput sulisup nammineq angerlarsimaffimmini suliaq suliarigaluarpaguluunniit, sulineq piffissaq suliffiusoq tamakkerlugu pippat imaluunniit akuttoqatigiimmik pisarluni.

Malittarisassalli atuutissanngillat sulineq ingerlanneqarpat

• sulisitsisup nammineq pigisaanut tunngasunik
• sulisitsisup ilaqutaanitinoqutigiinni ilaasumit
• sakkutooqarnermi sulisunit, suliaq sakkutooqarnermut

Piumassuseq najoqqutaralugu kattuffiliani, soorlu spejderini timersoqatigiillu peqatigiiffiini nalinginnaasumik sulisitsisumut sulianik ingerlataqartoqarneq ajorpoq. Taamaattumik isumannaallisaaniaqatigiit pillugit piumasaqaateqartoqanngilaq. Peqatigiiffinni sulisitsisumut suliamik ingerlatsisoqarpat taava paarlattuanik malittarisassat najoqqutarineqassapput. Tamanna aamma atuuppoq assersuutigalugu timersortartut klubbiini aningaasarsiutigalugu timersortartunut.

4. Suliffeqarfik minnerpaamik 35-nik sulisoqarpa?

Suliffeqarfimmi sulisut amerlassusiat naatsorsorneqartillugu sulisunik aqutsisuunngitsut tamarmik naatsorsuinermi ilanngunneqassapput.

Sulisunik aqutsisoq sullivinni avatangiisit pillugit inatsit najoqqutaralugu tassaavoq, sulisorisaq taamaallaat imaluunniit sulinermini annertunerpaamik sulisitsisoq sinnerlugu sulisunik aqutsinermik imaluunniit sulinermik nakkutilliinermik suliffeqarfimmi, suliffeqarfiulluunniit ilaani, sulialik.

Piffissap ilaannaani sulisorisat aalajangersimanngitsumillu sulisorisat kisitsinermi aamma ilanngunneqassapput. Tamanna atuutinngilaq allanni aamma pisiniarfinni, tamakkunani sulisut sapaatip akunneranut minnerpaamik nalunaaquttap akunnerini qulini sulisartut kisimik kisitsinermi ilanngunneqassammata. Nalunaaquttap akunneri agguaqatigiissitsilluni naatsorsorneqassapput qaammatit pingasut iluanni aallaavigalugit.

Suliffeqarfimmi paarlattaasutut sulisuusut suliffeqarfimmi paarlattaasutut suliffigisartakkaminni sulisorisanut aamma ilanngunneqassapput.

Aamma sulisut sannavinnni illersugaasuni aamma suliffissaqartitsiniutigalugu sulilersitsiniarlunilu suliniutini sulisut, tunisassiornermut ilinniarfinni assigisaannilu sulisut ilanngullugit kisinneqassapput.

Sulisut, nunani allani aamma suliffeqarfiup angerlarsimaffiani suliaqartut, suliffeqarfiup angerlarsimaffiani sulisut kisinneqarneranni ilanngunneqassapput. Sulisut taamaallaat nunani allani suliaqartut kisitsinermi ilanngunneqassanngillat suliffeqarfiup angerlarsimaffiani AMO pineqartillugu.

Suliffeqarfimmi ukiup qanoq ilineratigut suliffiusartumi AMO naammaginartumik piffissami atuuffeqarsinnaanngilaq. Taamaassaaq assersuutigalugu neriniartarfinni, pisiniarfinni tammaarsimaartarfinnilu, ukiup ilaani piffissami sivikitsuinnarmi ammasartuni, imaluunniit ukiup qanoq ilinera najoqqutaralugu sulisut amerlassusiat nikerarpat, assersuutigalugu nunalerinermi jordbær-inik nuniannermi. Taamaattumik suliffeqarfiit taamaattut sullivinni avatangiisit pillugit aaqqissuussaanermik pilersitsissapput, sulisut qulit amerlanerilluunniit ataatsikkut sulippata qaammatit aqqaneq marluk ingerlaneranni qaammatini pingasuniatasuinnarmik sulippata.

5. Suliffeqarfinni minnerpaamik 35-nik sulisulinni AMO-mik pilersitsineq

Suliffeqarfinni minnerpaamik 35-nik sulisulinni AMO-mik marlunnik qaffasissusilimmik pilersitsisoqassaaq sullivimmi avatangiisinut eqimattanik aamma sullivimmii avatangiisinut ataatsimiititaliamik. Sullivimmi avatangiisinut eqimattat qassiunissaat sulisitsisup aalajangissavaa sulisut sulisunillu aqutsisut suleqatigalugit eqqarsaatigisassat arlallit nalilersorlugit. Eqqarsaatigisassat taakku matuma ataani immikkoortoq 9-mi allaaserineqarput.

AMO inuttaqarpoq inunnik suliffeqarfimmeersunik, suliffeqarfiup sullivimmi avatangiisaani pingaarutilimmik qitiusumik inissisimasunik:

• Sulisitsisoq
• Sulisunik aqutsisut toqqakkat
• Sullivimmmi avatangiisinut sinniisut

AMO-p ilaasortaanut ilaapput sulisunut aqutsisut, sullivinni avatangiisinut sinniisut peqatigalugittaakkulu sullivinni avatangiisinut eqimattanik pilersitsissallutik.

Sulisitsisoq sulisitsisumulluunniit sinniisoq sulllivinni avatangiisinut ataatsimiititaliami siulittaasuussaaq.

AMO-mi sulisunut aqutsisutut atuuffik isumagineqassaaq, inunnit, suliffeqarfimmi sulinermik aqutsillutillu nakkutilliisunit, aamma suliffeqarfiup tunisassiorneranik sullinnerinillu ilisimasaqartunit.

Arbejdsmiljørepræsentanterne Sullivinni avatangiisinut sinniisut immikkoortortani suliaqarfigisassaminni sulisunit qinerneqartassapput. Sullivimmi avatangiisinut sinniisut sulisunut, ilisimasaannut misilittagaannullu sinniisuupput taakkununngalu attaveqassallutik. Ilaasortanik qinersisarneq toqqaasarnerlu immikkoortoq 10-mi atuakkit.

5.1. Sullivimmi avatangiisinut eqimattat

Ulluinnarni suliassat sullivimmi avatangiisinut eqimattamit ataatsimik amerlanerusunilluunniit isumagineqassapput. Sullivimmi avatangiisinut eqimattami ilaasortaapput sulisunik aqutsisoq toqqagaq aamma sullivimmi avatangiisinut sinniisoq qinigaq.

Sulisitsisup sulisut aamma sulisunik aqutsisoq suleqatigalugit isummerfigissagaa, sullivimmi avatangiisinut eqimattat suut pilersinneqassanersut. Tamanna pissaaq suliassat suliarineqarsinnaanissaat eqqarsaatigalugu, takuuk immikkoortoq 9.1. Suliffeqarfimmi sullivimmi avatangiisinut eqimattat ataatsimoorlutik, sullivimmi avatangiisit pillugit sulisut soqutigisaat pisariaqartitaallu, isumagissavaat.

Sulisunik aqutsisoq aamma sullivimmi avatangiisinut sinniisoq najuutinngippata, najuuttup sullivimmi avatangiisinut eqimattap suliassanik isumaginnissaaq. Ilaasortap peqanngissimasup uternerani piaartumik ilisimatinneqassaaq peqannginnerani sunik pisoqarsimanersoq.

5.2. Sullivimmi avatangiisinut ataatsimiititaliaq

Suliassat pingaarnerit sullivimmi avatangiisinut ataatsimiititaliamit ataatsimit amerlanerusunilluunniit isumagineqassapput. Sullivimmi avatangiisinut ataatsimiititaliami ilaasortaapput sulisunik aqutsisut aamma sullivimmi avatangiisinut eqimattanit ataatsimit amerlanerusunilluunniit sullivimmi avatangiisinut sinniisut.

Sullivimmi avatangiisinut ataatsimiititaliami sulisitsisoq siulittaasuuvoq, kisianni sulisitsisup toqqarsinnaavaa allamik sinnerluni siulittaasoqassasoq. Suliffeqarfimmi pisortaaneq AMO-mi sinniisoqassaaq.

Siulittaasoq qanorluunniit pisoqaraluarpat sulisitsisoq sinnerlugu aalajangiisinnaassaaq sullivimmi avatangiisit pillugit apeqqutini. Taama inissisimasumik AMO siulittaasoqarnermigut qulakkiissavaa periusissiorluni aqutsinermik suliaqarnerup aamma suliffeqarfimmi sullivimmi avatangiisit pillugit suliaqarnerup akornani attaveqarnissaq.

Sullivimmi avatangiisinut ataatsimiititalianik arlalinnik pilersitsisoqarsinnaavoq, aamma AMO-mik marluk sinnerlugit qaffasissuseqartumik pilersitsisoqarsinnaavoq. Assersuutigalugu qaffasissutsip pingajuani pingaarnertut sullivimmi avatangiisinut ataatsimiititaq pilersinneqarsinnaavoq imaluunniit, alla, suliffeqarfiup sananeqaataata tamanna pisariaqartippagu, aamma AMO sullivimmi avatangiisinut ataatsimiititalianit arlalinnit sananeqaateqarpat.

5.2.1. Sullivimmi avatangiisinut ataatsimiititaliap katitigaanera

Sullivimmi avatangiisinut ataatsimiititaliami ilaasortaapput sullivimmi avatangiisinut eqimattat sinniisui aamma siulittaasoq.

Sulisitsisoq imaluunniit sinniisoq sulisitsisoq sinnerlugu sullivimmi pissutsit pillugit apeqqutini piginnaatitaasoq, siulittaasuussaaq.

Suliffeqarfinni, sullivinni avatangiisinut eqimattamik ataasiinnarmik pilersitsiviusimasuni, sullivimmi avatangiisinut ataatsimiititaliaq ilaasortaqarpoq sullivinni avatangiisinut eqimattap ilaasortaanik aamma siulittaasoq - tassa inuit pingasut. Suliffeqarfinni, sullivinni avatangiisinut eqimattanik marlunnik pilersitsiviusimasuni, sullivimmi avatangiisinut ataatsimiititaliaq ilaasortaqarpoq sullivinni avatangiisinut eqimattap ilaasortaanik aamma siulittaasoq - tassa inuit tallimat.

Suliffeqarfinni, sullivinni avatangiisinut eqimattanik marlunnik amerlanerusunik pilersitsiviusimasuni, sullivinni avatangiisinut sinniisut toqqassavaat eqimattanit sinniisut marluk, sullivimmi avatangiisinut ataatsimiititaliamut. Sullivimmut avatangiisinut eqimattanit sulisunut aqutsisut taamatuttaaq akunnerminnit sinniisut marluk toqqassavaat. Sulisitsisoq sulisitsisumulluunniit sinniisoq sulllivinni avatangiisinut ataatsimiititaliami siulittaasuussaaq. Taamaalilluni sullivimmi avatangiisinut ataatsimiititaliaq tunngaviatigut ilaasortaqarpoq tallimanik, apeqqutaatinnagu suliffeqarfimmi sullivimmut avatangiisinut eqimattat qassiunerat.

Sullivimmi avatangiisinut sinniisut marluk saniatigut aamma sulisunut aqutsisut marluk ataatsimiititaliamiittut saniatigut suli sullivimmi avatangiisinut sinniisut marluk aamma sulisunik aqutsisunut sinniisut marluk sinniisussatut qinerneqassapput. Sullivimmi avatangiisinut ataatsimiititaliamut qinersinermi malittarisassat najoqqutaralugit sinniisussanik qinersineq ingerlanneqartassaaq. Tamanna isumaqarpoq sinniisussat sullivimmi avatangiisinut eqimattani ilaasortaassasut. Suliffeqarfinni ataatsimik amerlanerusunilluunniit sullivimmi avatangiisinut eqimattaqartillugu sinniisussanik qinersisoqassanngilaq. Tamanna pissuteqarpoq, sullivimmi avatangiisinut eqimattat/-eqimattanut ilaasortat aamma sullivimmi avatangiisinut ataatsimiititaliami ilaasortaanerannik.

Sulisunik aqutsisoq, sullivimmi avatangiisinut eqimattami ilaasortaareersoq siulittaasutut sulisitsisumit toqqarneqarsinnaavoq. Taamaattoqartillugu sullivimmi avatangiisinut ataatsimiititaliaq inunnik marlunnik imaluunniit sisamanik ilaasortaqassaaq.

5.2.2. Sullivimmi avatangiisinut ataatsimiititaliami ilaasortat piffissaq qinigaaffiat

Sullivimmi avatangiisinut ataatsimiititaliami ilaasortat sinniisussallu ukiut marlukkaarlugit qinerneqartarput. Suliffeqarfimmi isumaqatigiissusiortoqarsimappat, sullivimmi avatangiisinut sinniisut ukiut marluk sisamallu akornanni sivisutigisumik qinerneqartassasut, sullivimmi avatangiisinut ataatsimiititaliamut qinigaaffik sullivimmi avatangiisinut sinniisunut qinigaaffik malissavaa. Qinigaaqqittoqarsinnaavoq.

Sulisunik aqutsisut aamma sullivimmi avatangiisinut sinniisut, sullivimmi avatangiisinut eqimattami ilaasortaajunnaartut, peqatigitillugu sullivimmi avatangiisinut ataatsimiititaliami ilaasortaajunnaassapput.

6. AMO-mut tunngatillugu sulisitsisup pisussaaffii

Sulisitsisoq siulliulluni suliniuteqartussaavoq AMO pilersinniarlugu. Tassa imaappoq, sulisitsisup kaammattuutigissavaa, sullivimmmi avatangiisinut sinniisut qinerneqarnissaat, isumagissallugulu sulisunut aqutsisut toqqarneqarnissaat.

Sulisitsisup akisussaaffigaa, isumannaallisaaneq peqqinnissarlu pillugit suleqatigiinnerup ineriartortinnissaa aamma aserfallatsaalineqarnissaa Kiisalu sulisitsisup isumagissavaa suleqatigiittoqarsinnaanera, aamma AMO-p pisariaqartumik tunngavilerneqarnissaa suliaminik naammaginartumik isumaginnissinnaaqqullugu.

Sulisitsisup isumagissavaa, sullivimmi avatangiisinut eqimattat aamma sullivimmi avatangiisinut ataatsimiititaliat akornanni suleqatigiinnerup ataqatigiissaarneqarnissaa, aamma ilaasortat suliaminnik ataqatigiissaarinissaannik periarfissillugit.

6.1. Sulisut AMO-llu akornanni attaveqarneq qulakkiissallugu

Sulisitsisup isumagissavaa, sulisut aalajangersimasumik attaveqarnissaat AMO-p ilaani suliassaqarfimminni suliassanik isumaginnittumut.

AMO-p sulisullu akornanni attaveqarnermut periarfissaq pissutsinit arlariinnit aalajangerneqassaaq:

• AMO-mi ilaasortat amerlassusiat
• Ilaasortat piffissaqarnerat. Sulisut attaveqarnissamut periarfissaannut isumaqarpoq, AMO-mi ilaasortat naammattumik piffissaqarnissaat sulisunit saaffigineqarnissamut aamma namminneq naapigiaasarnissaannut.
• Ilaasortat attavigiuminassusiat. Pingaartuuvoq, ilaasortat attavigiuminartuunissaat, sulisut ilisimassagaat AMO-mi ilaasortat kikkuunersut, aamma ilaasortat attaviginissaannut paasissutissat pigissagaat.

Akuttunngitsumik AMO-mi ilaasortat najuuttassapput taamaalillutillu inuttut attaveqarfigineqarsinnaallutik. Imatulli pisoqarsinnaavoq, AMO-mi ilaasortat najuutinngitsut, sulisut suliffimmiinnerini, imaassimappat assersuutigalugu suliffeqarfik nunap sinnerani sumiiffinni arlalinni immikkoortortaqarfeqarsimappat, imaluunniit sulineq suleqatigiikkuutaat ingerlataattut aaqqissuunneqarsimappat.

Qanorluunniit pissutsit ikkaluarpata, sulisut sullivimmi avatangiisinut sinniisuminnut AMO-milu ilaasortanut ajornanngitsumik attaveqarsinnaassapput. Sulisut tamarmik sullivimmi avatangiisinut tunngasunik, AMO-mi ilaasortanik, suliffiup nalaani, oqaloqatiginnissinnaasariaqarput. Inuttaa naapillugu, mail-ikkut imaluunniit oqarasuaatikkut attaviginnittoqarsinnaavoq. Sinniisoq imaluunniit ilaasortat sinneri najuutinngippata, periarfissaqassaaq, sulisup piffissamik isumaqatigiissusiornissaanut, sulisup taakkunannga sullivimmi avatangiisinut pissutsinik oqaloqateqarnissaanut. Sulisup ullormi tassani AMO-mut attaviginniffia eqqoqqissaarlugu oqaloqatigiinneq pisariaqanngilaq, kisianni ullut tulliuttut marluk ingerlaneranni pisinnaasariaqarluni.

Sullivimmi avatangiisinut eqimattaq ilaasortanut amerlasuunut sullissisussaappat , sumiiffinni assigiinngitsuni suliaqartunut, kisimiillutik imaluunniit eqimattani mikisuni, taava sulisitsisup isumagissavaa attaveqarnissamut periarfissat pitsaasut qulakkeerneqarnissaat. Pissutsit taamaattuusinnaapput, assersuutigalugu angerlarsimaffimmi ikiortit, eqqiaasut, eqqaavilerisut aamma assartuinermik suliaqartut pineqartillugit.

AMO-mi ilaasortanik najuuttoqanngippat, assersuutigalugu suleqatigiiaat nikittaallutik suliartortarnerat, qaangiuttoornerit imaluunniit pissutsit allat pissutigalugit, pingaartuuvoq, sulisut AMO-mi ilaasortanut pisariitsumik attaveqarsinnaanerat qulakkeersimassallugu aamma suliffeqarfimmi sinniisumik akisussaasumik aggertitsinissamut Ingammik pingaaruteqarpoq, attaveqarnissamut aqqutissat pisariaqartut piunissaat, sullivimmi avatangiisitigut ajornartorsiummik tassanngaannartumik pisoqassangaluarpat, assersuutigalugu unnukkorsiortuni. AMO-mi ilaasortanik najuuttoqanngippat, aamma tassanngaannarlu arlaatigut pisoqassagaluarpat, sulisoq suliffeqarfimmi sinniisumik akisussaasumik aggertitsisinnaasariaqarpoq. Attaveqarnissap taassuma qanoq qulakkeerneqarnissaa pillugu suleriaaseqartariaqarpoq, aamma sulisut AMO-mit suleriaatsit taakku pillugit ilisimatinneqartariaqarput.

Pilersaarut paasissutissanik imalik

AMO-p isumagissavaa pilersaarummik suliaqarnissaq, paasissutissanik makkuninnga imalimmik:

• AMO-p aaqqissuussaanera
• Kikkut ilaasortaanersut
• Suliffeqarfimmi immikkoortortat sorliit ilaasortanit susassaqarfigineqarnersut
• Ilaasortat attaviginissaannut

AMO-mi ilaasortat isumagissavaat, sulisut pilersaarut pillugu ilisimatinneqarsimanissaat.

Naapigiaasarluni suleriaaseqarneq

AMO-mi ilaasortat sulisunut naapigiaasarlutik sulinissaminnut periarfissaqassapput, assersuutigalugu suliffeqarfiup immikkoortortaani sumiiffinni assigiinngitsuni suliaqartunut, AMO-mi ilaasortanik najorneqanngitsuni.

Sulisitsisup isumagissavaa, ilaasortat qanorluunniit pissutsit ikkaluarpata, naapigiaallutik suliaminnik isumaginnissinnaanissaat, tamanna AMO-p ulluinnarni nalinginnaasumik suliassaasa pisariaqartippassuk. Imaassinnaavoq suliffimmi pissutsinik nakkutilliinermi, ilinniartitsineq ilitsersuinerlu pillugit nakkutilliinermi, imaluunniit sulisut pissusilersuutai sunnerniarlugit, isumannaallisaanikkut peqqinnissakkullu pissutsit iluarsiniarnerini.

6.2. Piffissaq isumagissallugu, ilinniartitaaneq aamma aningaasartuutit matussutissaqarnissaat

Sulisitsisup isumagissavaa, sullivimmi avatangiisinut eqimattani aamma ataatsimiititaliani ilaasortat suliassamik isumaginissaannut piffissaqarnissaat. Tamanna isumaqarpoq, assersuutigalugu sulisunut attaveqarnissamut piffissaq aamma sullivimmi avatangiisit pillugit ukiumoortumik oqaloqatigiinnermi peqataanissamut piffissaq. Ilaasortat piffissamik qanoq annertutigisumik atugassaqarnissaannut apeqqutaapput suliassaqarfiit aamma suliffeqarfiup suussusii aamma angissusii, kiisalu sulisunut navianartorsiortitsisinnaasunut tunngasut.

Sulisitsisup AMO-mi ilaasortat, isumannaallisaanermut peqqinnissamullu apeqqutini ilisimasaqarnerulernissaannut imaluunniit ilinniarnissaannut periarfississavai.Sullivinni avatangiisit pillugit aaqqissuussaanermi ilaasortat sullivimmi avatangiisit pillugit ilinniartitaanissaat - AT- ilitsersuutit F.3.7

Sulisitsisup AMO-p sullivinni avatangiisit pillugit ilinniartitaanermut aningaasartuutai akilissavai, assersuutigalugu pikkorissarnermut akiligassaq aamma angalanermut najugaqarnermullu aningaasartuutit. Aammattaaq ilaasortat ilinniartitaanermi peqataanerannut atatillugu isertitarisanik annaasaqarnermik aningaasartuutinillu allanik sulisitsisoq akiliissaaq. Sulisitsisup aamma isumagissavaa isumannaallisaanikkut peqqinnissakkullu suliaqarnermi aningaasat pisariaqartut atugassiissutigineqarnissaat. Tamanna ilaatigut isumaqarpoq, sullivimmi avatangiisinut sinniisup, sullivimmi avatangiisinut sinniisutut suliassaminik suliaqarnerminut atatillugu, assersuutigalugu ataatsimiinnerni tulluartuni sulianilu allani peqataanermini, isertitassaraluaminik annaasaqaatai, sulisitsisup matussusissagai.

Aningaasartuutit aamma annaasaqaatit matussuserneqarnissaat il.il. pillugit isumaqatigiinngittoqarpat suliassaq tamanna Sullivinnik Nakkutilliisoqarfimmut suliassaanngilaq, suliassaallunili sulisoqarnermi illuatungeriit susassaqartut akornanni.

6.3. Pilersaarusiornermi ilaasortat peqataatinneqarnissaat qulakkiissallugu

Sulisitsisup ingerlaavartumik qulakkiissavaa, AMO-mi ilaasortat, suliffeqarfiup sullivimmi avatangiisit pillugit pilersaarusiornerani, peqataanissaat.

Ilaasortanut qitiusumik suliassaavoq sullivimmi avatangiisit pillugit ukiumoortumik oqaloqatigiinnermi peqataanissaq. Sulisitsisup aamma qulakkiissavaa, suliffeqarfiup sullivinnik nalilersuineranik (APV) suliaqarnermi AMO-p peqataanissaa.Sullivinnik nalilersuineq - APV - AT-ilitsersuutit D.1.1

6.4. Immikkut ilisimasalinnut saaffiginninneq

Sullivinni avatangiisini ajornartorsiutip aaqqiiviginiarneranut ikiorneqarnissaminut sulisitsisoq immikkut ilisimasalimmut saaffiginnissinnaavoq. Sulisitsisoq immikkut ilisimasalimmut saaffiginnissaaq suliffeqarfik nammineq pisariaqartumik ilisimasamik peqanngippat.

Sulisitsisup AMO tusarniaavigissavaa, sulisitsisup immikkut ilisimasalimmut saaffiginninnissaa sioqqullugu.

Sulisitsisup aamma pisussaaffigaa AMO akuliutsissallugu, suliffeqarfik Sullivinnik Nakkutilliisoqarfimmit piumaffigineqarpat sullivinni avatangiisit pillugit siunnersortimik akuerisaasumik atuinissaanik. Siunnersortip suleqatigineqarnera pillugu aamma AMO akuliutsinneqassaaq.

6.5. AMO-mik suleqateqarneq

Sulisitsisoq pisussaavoq isumagissallugu, sullivimmi ajutoornerit annertuut, toqunartumik najuussuisoornerit imaluunniit ajutoornerit peqqissutsimut ajoqusiisut imaluunniit ajoqusiingajassimasut, AMO-mut malitseqartitsivigitissallugit, pissutsillu allat immikkut ittut malitseqartitsivigineqarnissaminnik pisariaqartut pillugit.

Sulisitsisup pisussaaffigaa AMO-mi ilaasortat ilisimatissallugit Sullivinnik Nakkutilliisoqarfimmiit peqqussutigineqartut aamma aalajangiinerit allat, ilitsersuusiat aamma allakkatigut paasissutissat allat pillugit. Aamma sullivinni avatangiisinut siunnersortinit, sullivinni avatangiisit pillugit suliaqartut soqutigisaqaqatigiiffiinit allaniillu allakkatigut paasissutissat AMO-mut ingerlateqqinneqartassapput.

AMO-p tamakkiisumik eqqarsarluni paasissutissat suut AMO-mut tulluartuunersut killilissavai aamma sullivimmi avatangiisinut eqimattanut ataasiakkaanut. Sullivinnik Nakkutilliisoqarfiup inassutigaa, AMO-p aalajangersassagaa, paasissutissat pineqartut qanoq eqimattanullu sorlernut ingerlateqqinneqassanersut.

7. AMO-p suliassai atuuffialu

AMO-p, suliffeqarfimmi sullivimmi avatangiisit pitsaasut peqqinnartullu pilersinnissaanni suliassat assigiinngitsut suliarissavai. AMO-p suliassaa atuuffialu pingaarnermik imaqarpoq, suliffeqarfimmi sullivimmi avatangiisinut sinaakkutissat pitsaasut pilersinneqarnissaat peqataaffigissallugu. AMO-p aamma suliassaraa pingaarutilik, ingerlaavartumik sulisut sunnerniassallugit sullivimmi avatangiisit pitsaasut pilersinniarnerini.

AMO periusissiornermik ingerlatsinermilu suliassaqarpoq. Periusissiornermi suliassani eqqarsaatigineqarput pingaarnertut, pilersaarusiorneq, siumut isigisumik ataqatigiissaarillunilu suliassat, aamma ingerlatsinermi suliassat eqqarsaatigalugit pineqarlutik, ulluinnarni suliassat. Sullivimmi avatangiisinut ataatsimiititaliaq taannaavoq, periusissiorluni suliassanik isumaginnittuusussaq, sullivimmilu avatangiisinut eqimattat taakkuullutik, ulluinnarni suliassanik isumaginnittuusussat.

Pingaaruteqarpoq AMO-p eqqumaffigissagaa, qanoq iliorluni ulluinnarni AMO-p suliassai aaqqinneqarlutillu ataqatigiissaarneqarnissaat.

7.1. Sullivimmi avatangiisinut ataatsimiititaliap suliassai

Sullivimmi avatangiisinut ataatsimiititaliap periusissiorluni suliassaanut ilaapput suliffeqarfimmi sullivimmi avatangiisit pillugit suleqatigiinnermik pilersaarusiorneq, aqutsineq aamma ataqatigiissaarineq. Sulliffeqarfimmi sullivimmi avatangiisit pillugit ulluinnarni sulinermi toqqammaviit sinaakkutissallu pitsaasut pilersinniarlugit aaqqissuussaasumik siumullu isigisumik sulisoqartariaqarpoq.

7.1.1. Sullivimmi avatangiisinut ataatsimiititaliaq pilersaarusiornermi peqataassaaq

Periusissiorluni sulinermi sakkussaq pingaarautilik tassaavoq sullivimmi avatangiisit pillugit ukiumoortumik oqaloqatigiinneq, tassani Sullivimmi avatangiisinut ataatsimiititaliaq siumut isiginnissaaq, aamma ukiumut tulliuttumut pilersaarusiortoqarluni. Tamatuma saniatigut suliffeqarfimmi ukiumi kingullermi pisimasut AMO-mi oqaluuserineqassapput. Sullivimmi avatangiisit pillugit ukiumoortumik oqaloqatigiinneq annerusumik paasisaqarfigiuk immikkoortoq 8-mi.

Tunisassiornermi aamma sullissinernik nutaanik pilersaarusiornermi Sullivimmi avatangiisinut ataatsimiititaliaq peqataassaaq, aamma pioreersunik allannguisoqassatillugu, tamanna sullivimmi avatangiisinut attuumassuteqarpat. Ilaatigut makku pineqarput:

• suliffeqarfik allilerneqassappat imaluunniit sanaartornikkut allanngortiterneqassappat
• maskinanik teknikkikkullu atortunik pissarsisoqassappat aamma/imaluunniit allannguisoqassappat
• teknologimik nutaamik eqqussisoqassappat
• akuutissanik atortussianilluunniit siusinnerusukkut atorneqarsimanngitsunik pisisoqarlunilu atuisoqalissappat
• suliat ingerlanneqartarnerat, suleriaatsit periutsillu nutaat imaluunniit allannguinerit atorneqalertussaatillugit.

Pilersaarusiornermi peqataanermigut Sullivimmi avatangiisinut ataatsimiititaliap qulakkiissavaa, suleriaatsit, sullivik, teknikkikkut atortut, kiisalu akuutissat atortussiallu sullivimmi avatangiisit pillugit inatsimmi piumasaqaatinut naapertuunnersut. Tamatumunnga atatillugu AMO aamma peqataassaaq qulakkeerniarlugu, suliamik suliaqarnissami sulisup ukiui, ilisimasai, sulisinnaassusia piumasaqaataasullu allat eqqarsaatigineqarnissaat.

7.1.2. Sullivimmi avatangiisinut ataatsimiititaliap sulisitsisoq siunnersorpaa

Sullivimmi avatangiisinut ataaatsimiititaliap suliassaraa sulisitsisoq siunnersussallugu sullivimmi avatangiisit pillugit apeqqutini aamma sullivimmi avatangiisit pillugit suleqatigiinneq pillugu. Siunnersuineq makkununnga tunngasinnaavoq

• isumannaallisaanermut peqqinnissamullu apeqqutit aaqqinneqarnissaat, aamma qanoq iliorluni sullivimmi avatangiisit suliffeqarfimmi periusissiorluni aqutsinermut aamma ulluinnarni ingerlatsinermut peqataatinneqarsinnaanersut
• suliffeqarfimmi ilinniartitseqqinnikkut piginnaanngorsaanissamut pilersaarutaa.

Sullivinni avatangiisit pillugit aaqqissuussaanermi ilaasortat sullivimmi avatangiisit pillugit ilinniartitaanissaat - AT- ilitsersuutit F.3.7

Sullivimmi avatangiisinut ataatsimiititaliap sulisitsisoq siunnersorpagu, aamma sulisitsisup siunnersuineq malinngippagu, Sullivimmi avatangiisinut ataatsimiititaliaq piginnaatitaavoq tamatumunnga tunngaviusumik tusarlerneqassalluni sapaatip akunnerisa pingasut iluanni. Ataatsimiititaliap sulisitsisoq arlalinnik siunnersorpagu, aamma sulisitsisup siunnersuutigineqartut ilaat malippagu, taamaaqataanik ataatsimiititaliaq tamatumunnga tunngaviusumik tusarlerneqarnissaminut piginnaatitaaffeqarpoq.

7.1.3. APV-mik suliaqarneq

Suliffeqarfiup sullivinnik nalilersuineq (APV) suliarilerpagu, AMO peqataatinneqassaaq aamma peqataatinneqassalluni pilersaarusiornerup aallartinneranit, ilusilersorneqarnerani, ingerlanneqarnerani aamma malitseqartinneqarnerani, kiisalu APV-p nutarteriffigineqarnerani.Sullivinnik nalilersuineq - APV - AT-ilitsersuutit D.1.1

Suliffeqarfinni, arlariinnik sullivimmi avatangiisinut ataatsimiititaliaqartuni, kisianni pingaarnertut ataqatigiissaarisumik ataatsimiititaliaqanngitsuni, APV-it suliarineqartassapput sullivimmi avatangiisinut ataatsimiititaliat tamaasa suleqatiginerisigut.

7.1.4. Nakkutilliineq paasissutissiinerlu

Sullivimmi avatangiisinut ataatsimiititaliap suliffeqarfimmi isumannaallisaanermut peqqinnissamullu suliai nakkutigissavai aamma isumagissavaa, isumannaallisaanermi najoqqutassat ataavartumik nakkutigineqarnissaat.

Sullivimmi avatangiisinut ataatsimiititaliap isumagissavaa sullivimmi avatangiisinut eqimattat suliffeqarfimmi isumannaallisaaneq peqqinnissarlu pillugit suliaanik ilisimatinneqartarnissaat. Ataatsimiititaliap sullivimmi avatangiisinut eqimattanut ilanngullugu suliassarai ataqatigiissaarinermik, siunnersuinermik ilitsersuinermillu suliassat. Tamatuma malitsigaa, paasissutissat ilisimasallu sullivimmi avatangiisinut tunngasut Sullivimmi avatangiisinut ataatsimiititaliap pissarsiani, sullivimmi avatangiisinut eqimattanut susassaqartunut ingerlateqqissammagit.

7.1.5. Suliassat tigussaasut pingaaruteqarnerusut sullivimmi avatangiisit pillugit suliaqarnermut tapertaasussat

Sullivimmi avatangiisinut ataatsimiititaliap periusissiorluni suliassaanut ilaavoq siumut pilersaarusiornerup ataqatigiissaarinerullu saniatigut tigussaasunik pingaarnerusunillu suliaqarnissaq. Matumani pineqarput

• AMO-p aaqqissuussaanerata angissusissaanik aalajangersaaneq peqataaneq
• ajutoornernut, toqunartumik najuussuisoqarneranut, peqqinnissap tungaatigut akornusernernut taamaattulluunniit nalaanneqangajannerinut patsisaasut misissorneqarnissaat isumagissallugu, aamma taamatut pisoqaqqinnginnissaa siunertaralugu suliniutinik aallartitsisoqarnissaa isumagissallugu. Ukiumut ataasiarluni suliffeqarfimmi ajutoornerit, toqunartunik najuussuisoornerit peqqinnissallu tungaatigut akornusernerit takussutissiarineqartassapput.
• inatsisiliorneq alaatsinaassallugu qulakkiissallugulu, paasissutissat pisariaqartut sullivinni avatangiisinut eqimattanut ingerlateqqinneqarnissaat
• ilinniartitsinerit ilitsersuinerillu suliffeqarfiup pisariaqartitaanut naleqqussarneqarsimasut pillugit tunngaviusussat suliarineqarnissaat isumagissallugu, aamma nakkutilliineq ilitsersuinerlu malinneqarnissaat isumagissallugu.
• AMO-p aaqqissuussaanera ilaasortaalu pillugit pilersaarummik sanasoqarnissaa isumagissallugu, aamma pilersaarut pillugu sulisut ilisimatinneqarnissaat isumagissallugu
• suliffeqarfiit arlallit suliaqarfimmi ataatsimi suliaqartillugit sullivimmi avatangiisit pillugit suleqatigiinnerup ataqatigiissaarneqarnissaani suleqataalluni peqataassaaq

7.2. Sullivimmi avatangiisinut eqimattap suliassai

AMO aamma suliassaqarpoq, suliffeqarfimmi ulluinnarni suliarineqartussanik, tassanilu suliffeqarfiup ilaani, eqimattap susassaqarfigisaani, sullivimmi avatangiisinut eqimattap suliassat suliarissavai. Sullivimmi avatangiisitigut ajornartorsiortoqalinnginnissaa pillugu, isumannaallisaaneq peqqinnissarlu sullivimmi avatangiisinut eqimattap ingerlaavartumik nakkutigissavai. Ajornartorsiummik pilersoqartillugu tassannga aaqqiiniarnermi eqimattaq akuliutsinneqassaaq. Sullivimmi avatangiisinut eqimattamut suliassaavoq pingaarutilik, sulisut ataasiakkaat pissusilersornerisa sunnerniarnissaat, imminnut allanullu isumannaallisaaneq peqqinnissarlu pitsaaneruleqqullugit.

Sullivimmi avatangiisinut eqimattaq aamma peqataassaaq navianartorsiorfiusinnaasunut sulisut illersorniarlugit pinaveersaartitsinermillu suliniuteqarnerni. Tamanna isumaqarpoq sulisitsisup isumagissagaa, eqimattap eqimattap susassaqarfianut tunngasuni akuutinneqartarnissaa.

7.2.1. Sullivimmi avatangiisinut eqimattaq pilersaarusiornermi akuutinneqassaaq

Eqimattap suliassaqarfiani sullivimmi avatangiisit pillugit sulinerup pilersaarusiorneqarnerani sullivimmi avatangiisinut eqimattaq peqataassaaq. Sulisitsisup isumagissavaa sullivimmi avatangiisinut eqimattap akuutinneqarnissaa.

• sulinerup aaqqissuussaanera allanngortinneqarpat
• immikkoortortaq allineqassappat imaluunniit illutaa allanngortiterneqassappat
• maskinanik teknikkikkullu atortunik pissarsisoqassappat aamma/imaluunniit allannguisoqassappat
• teknologimik nutaamik eqqussisoqassappat
• akuutissanik atortussianilluunniit siusinnerusukkut atorneqarsimanngitsunik pisisoqarlunilu atuisoqalissappat

Pilersaarusiornermi peqataanermigut Sullivimmi avatangiisinut ataatsimiititaliap qulakkiissavaa, suleriaatsit, sullivik, teknikkikkut atortut, kiisalu akuutissat atortussiallu sullivimmi avatangiisit pillugit inatsimmi piumasaqaatinut naapertuunnersut.

7.2.2. Sullivinni avatangiisinut eqimattaq attaveqaataavoq sulisut aamma Sullivimmi avatangiisinut ataatsimiititaliap akornanni

Sullivinni avatangiisinut eqimattaq attaveqaataavoq sulisut aamma Sullivimmi avatangiisinut ataatsimiititaliap akornanni. Sullivimmi avatangiisinut eqimattap Sullivimmi avatangiisinut ataatsimiititaliamut attaveqarnera pisariaqarpoq aalajangiisuullunilu, eqimattap ataatsimiititaliallu suliassaminnik aaqqiisinnaanerinut. Sullivimmi avatangiisinut eqimattap Sullivimmi avatangiisinut ataatsimiititaliaq nalinginnaasumik ilisimatittassavaa eqimattap susassaqarfianut tunngasut pillugit sulininilu pillugu ataatsimiititaliaq ilisimatittassallugu.

7.2.3. Sullivimmi avatangiisinut eqimattaq nakkutilliissaaq

Sullivimmi avatangiisinut eqimattaq nakkutilliissaaq, sullivimmi pissutsit isumannaallisaanermut peqqinnissamullu tunngasutigut tamakkiisumik illersorneqarsinnaanerat pillugu. Kiisalu sullivimmi avatangiisinut eqimattaq nakkutigissavaa, suliffeqarfik sulisut pisariaqartitaannut naleqquttumik pimoorussiffiusumik ilinniartitsillunilu ilitsersuinersoq. Ulluinnarni eqimattap isumagissavaa nakkutiginiarlugit,

• sulineq, periutsit suleriaatsillu aaqqissuunneqarsimanissaat tamakkiisumillu illersorneqarsinnaasumik suliarineqarsimanissaat
• akuutissat atortussiallu periutsini suleriaatsinilu taamaallaat atorneqassasut, sulisut pisariaqanngitsumik sunniivigineqarnissaannut sunniuteqarluartumik igalassimaneqarpata
• maskinat, atortut aamma teknikkikkut atortut ima inississorneqarsimassasut atorneqassasullu isumannaallisaanerup peqqinnissallu tungaasigut tamakkiisumik illersorneqarsinnaasumillu aaqqiivigineqarsimassallutik.

Suliamik sulisup angerlarsimaffiani suliarineqartumut, suliarlu annikitsuinnaappat, nalinginnaasumik sullivimmi avatangiisinut eqimattat naaperiaanertalimmik matumani atuuffeqanngillat.

Angerlarsimaffimmi sulineq - AT-ilitsersuutit 3.1.7

7.2.4. Sullivimmi avatangiisinut tunngatillugu APV-mik suliaqarneq misissuinerlu

Sullivimmi avatangiisinut eqimattap ilaasortai APV-nik suliaqarnermi qitiusumik inissisimapput. Eqimattap suliaqarfiani APV-mik suliaqarnermi eqimattaq akuutinneqassaaq.

Sullivimmi avatangiisinut eqimattaq peqataassaaq ajutoornerit, toqunartumik najuussuisoornerit, peqqinnissap tungaatigut akornusernerit taamaalingajannerilluunniit misissuiffigineqarnerini aamma sulisitsisumut taassumaluunniit sinniisuanut ilisimatitsinissaq isumagalugu. Pingaaruteqarpoq sullivimmi avatangiisinut eqimattaq akuliutseriissallugu sulitilluni ajutuungajattoqarpat, ajutoorneq pitinnagu qanoq iliuuseqartoqarniassammat. Ajutoorneq pereersimappat, tamanna eqimattap pinaveersaartinniassavaa, assiganik pisoqaqqinnginnissaa pillugu.

7.2.5. Sullivimmi avatangiisinut tunngasunikajornartorsiuteqalerpat

Sullivimmi avatangiisinut tunngasunik ajornartorsiuteqalersillugu sullivimmi avatangiisinut eqimattap navialisoqarnissaa pinngitsoortinniassavaa. Pisoqarfiusumi navialisoqarnissaa pinngitsoorneqarsinnaanngippat, eqimattap ilisimatissavaa AMO-mi siulittaasoq imaluunniit suliffeqarfiup aqutsisui.

Sullivimmi avatangiisinut eqimattap paasiguniuk, isumannaallisaanerup peqqinnissallu tungaasigut sulisut annertuumik navianartorsiortut, tamanna eqimattap navianartoq pinngitsoortinniassavaa, pisariaqarpallu eqimattap sulineq unitsissinnaavaa.

Sullivimmi avatangiisinut eqimattap sulineq unitsippagu, piaartumik sulisitsisoq ilisimatinneqassaaq aamma pissutaasoq nalunaarutigalugu. Taamaallaat pisuni taamaattuni sullivimmi avatangiisinut eqimattaq aalajangiinissamut, sulisitsisumit pissarsiarisimasaminik, piginnaatitaanermik qaangiisinnaatitaavoq.

8. Sullivmmi avatangiisit pillugit oqaloqatigiinneq

Suliffeqarfiit tamarmik ukiumoortumik sullivimmi avatangiisit pillugit oqaloqatigiittassapput, ukiumi aggersumi sullivimmi avatangiisit pillugit suleqatigiinnissaq pilersaarusiorlugu aamma ukiumi kingullermi AMO-mi sulineq eqqartorlugu. Oqaloqatigiinnermi suliffeqarfimmi sullivinni avatangiisit inissisimanerat aamma suliffeqarfik sutigut unammilligassaqarnersoq sammineqassapput.

Sullivinnik Nakkutilliisoqarfiup nittartagaani najoqqutassaq peqataasut oqaloqatigiinnermi najoqqutarisinnaasaannik. Najoqqutassaq takuneqarsinnaavoq Sullivinnik Nakkutilliisoqarfiup nittartagaani, uuma iluani sullivinnik avatangiisit pillugit oqaloqatigiinneqNajoqqutassaq sullivinni avatangiisit pillugit oqaloqatigiinnermut

Sullivinni avatangiisit pillugit oqaloqatigiinneq suliffeqarfiup sullivinni avatangiisit pillugit suliaqarneranut ilaavoq pingaarutilik. Oqaloqatigiinnerup siunertaraa sullivimmi avatangiisit pillugit suliaqarnermi suleqatigiinnerup pitsaanerpaamik aaqqissuunneqarnissaa. Taamaaliornikkut sullivimmi avatangiisitigut ajornartorsiutit pinaveersaarneqarsinnaapput, aamma nukissanik pitsaanerpaamik atuinissaq sinaakkuserneqarsinnaammat. Oqaloqatigiinnissami angusaqarluarnissaq siunertaralugu sulisitsisoq peqataasussallu allat piareersarsinnaapput.

8.1. Kikkut peqataassappat?

Sulisitsisup isumagissavaa oqaloqatigiinnerit pinissaat. Sulisitsisup AMO-mi ilaasortat suleqatigalugit oqaluuserinninneq ingerlatissavaa. Tamanna isumaqarpoq, Sullivimmi avatangiisinut ataatsimiititaliaq oqaloqatigiinnermik ingerlatsissasoq. Sulisitsisoq imaluunniit sinniisoq, sulisitsisoq sinnerlugu aalajangiisinnaassusilik ataatsimiititaliami ilaasortat ilagalugit peqataassaaq.

8.2. Sullivimmi avatangiisit pillugit oqaloqatigiinneq sumut tunngassava?

Sullivimmi avatangiisit pillugit ukiumoortumik oqaloqatigiinnermi peqataasut oqaluuserisassat arlalllitoqaluuserissavaat:

1. AMO-p aalajangissavaa ukiuni aggersuni suutImaassinnaavoq suliffeqarfik immikkut ittunik unammilligassaqalertussaasoq, assersuutigalugu napparsimalluni sulinngitsoortarneq qaffasissoq imaluunniit suliassat nutaat. Matumani suliffeqarfimmi sullivinnik nalilersugatai (APV) atorneqarsinnaapput sammisassat ukkanneqartussat nassaariniarnerini.

2. AMO-p aalajangissavaa suleqatigiinneq qanoq ingerlassanersoq, ilanngullugit suleqatigeeriaatsit qanoq ittut ataatsimiittarnerillu qanoq akuttussuseqassanersutOqaluuserineqassaaq suleqatigiinneq qanorpiaq ingerlassanersoq, aamma sullivimmi avatangiisit tungaasigut siunertat anguniarlugit isumaqatigiissutaasimasut, qanoq iliorluni anguneqassanersut. Siunertat angujumallugit assersuutigalugu isumaqatigiissutigineqarsinnaavoq, akuttoqatigiissaakkanik ataatsimiittoqartarsinnaasoq, imaluunniit aqutsisut imaluunniit sulisut ingerlaavartumik imminnut ilisimateqatigiittarnerisigut, sullivimmi avatangiisit pillugit sulineq qanoq ingerlanersoq.Aamma sulisut sullivimmi avatangiisitigut ajornartorsiutit pillugit nalunaaruteqartarnissaat aaqqissuussaasumik ilusilersorneqarsinnaavoq.

3. AMO-p nalilissavaa ukiup siuliani siunertaasimasutAssersuutigalugu ukiup siuliani sulisilluni ajutoornerit affaannanngortinniarlugit siunniussisoqarsimappat, taava siunertaq tamanna anguneqarsimanersoq nalilersorneqassaaq.

4. AMO-p ukiumi aggersumi suleqatigiinnermi suut siunertaassanersutOqaluuserisassani siullertut qinerneqarsimappat, assersutigalugu suliffeqarfimmi napparsimalluni sulinngitsoortarneq, taava suliassami tamatumani siunertaq aalajangiunneqassaaq. Assersuutigalugu, napparsimalluni sulinngitsoortarnerup ukiumi tullermi 10 pct.-imik appariartinnissaa. Ukiup ingerlanerani suliffeqarfimmi pissutsit allat ukkanneqalersinnaapput, sullivimmi avatangiisit pillugit ukiumoortumik oqaloqatigiinnermi siunniunneqarsimasunit allaanerusut. Suliffeqarfimmi sulisoq assersuutigalugu sulinermi nalaani ajutoorsimavoq, pisorlu tamanna sullivimmi avatangiisit pillugit malittarisassat najoqqutaralugit suliarineqartariaqarpoq.

5. AMO suleqataassaaqAMO periarfissaqassaaq oqaluuserissallugu isummersoqataassallunilu suliffeqarfimmi piginnaanngorsaanermut atatillugu sullivimmi avatangiisinut aaqqissuussaanermi ilaasortat tapertaasumik ilinniartitaanissaannut.Sulisitsisup akisussaaffigaa, piginnaanngorsaanissamut suliffeqarfiup sullivimmi avatangiisit pillugit pisariaqartitaa aamma sullivimmi avatangiisinut aaqqissuussaanerup pisariaqartitaa aallaavigalugit, AMO-mi sullivimmi avatangiisinut sinniisut aamma sulisunik aqutsisut tapertaasumik ilinniartitaanerat aqqutigalugu piginnaanngorsarneqarnissaat.Eqqumaffigineqassaaq, suliffeqarfiup sullivimmi avatangiisit pillugit pisariaqartitai unammilligassaalu suliffeqarfiup immikkoortortaani assigiinngitsuni assigiinngissinnaammata. Taamaaqataanik sullivimmi avatangiisit aaqqissuussaaneranni ilaasortat assigiinngitsunik pisariaqartitsisinnaapput, ilaatigut sullivimmi avatangiisit pillugit suliaqarnermi misilittakkat piginnaasallu allat eqqarsaatigalugit. Taamaattumik pingaartuuvoq AMO annertuumik akuutissallugu, qulakkeerlugu, oqaloqatigiinneq aamma piginnaanngorsaanissamut pilersaarut suliaqarfinni ataasiakkaani pisariaqartitanut naapertuutivinnersoq.

Piginnaanngorsaanissamut pilersaarut atuaruk uani At-ilitsersuut F.3.7-2, sullivimmi avatangiisinut aaqqissuussaanerani ilaasortat sullivinni avatangiisit pillugit ilinniartitaanerat.Sullivinni avatangiisit pillugit aaqqissuussaanermi ilaasortat sullivimmi avatangiisit pillugit ilinniartitaanissaat - AT- ilitsersuutit F.3.7

Sulisitsisup akisussaaffigaa ukiumi aggersumi suleqatigiinneq pilersaarusiussallugu. Peqataasut isumaqataanngippata, naggataatigut sulisitsisup isumaa malinneqassaaq.

8.3. Sullivimmi avatangiisit pillugit oqaloqatigiinnerup inerneri

Ukiumoortumik oqaloqatigiinnerup kingornatigut suliffeqarfimmut ersarissisimassaaq, ukiumi aggersumi suleqatigiinneq qanoq ingerlassanersoq.¹

Suliffeqarfiup isummerfigissavaa, aalajangikkat qanoq malitseqartissanerlugit. AMO-p ilaatigut isumaliutigisinnaavaa:

• Ulluinnarni sulinermi, paasissutissanik, siunnersuutinik aalajangiinernillu, oqaloqatigiinnerup nalaani saqqummersimasunik, peqataasut qanoq ilillutik nassaarinneqqissinnaanerat
• Peqataasuunngitsut paasissutissanik paasitinneqarnissamut pisariaqartitsinerat sunaava, aamma qanoq iliorluni tamanna pissava
• Qanoq qulakkeerneqarsinnaava nalilerneqarsinnaassasoq anguniagaq aalajangerneqarsimasoq anguneqarsimanersoq

Pissutsit qanoq ikkaluarpataluunniit sulisitsisup isumagissavaa, isumannaallisaaneq peqqinnissarlu pillugit suleqatigiinnerup pinissaa, aamma suleqatigiinnermi peqataassaaq. Tamatumunna atatillugu sulisitsisup isumagissavaa, ukiumoortumik oqaloqatigiinnermi aalajangikkat malitseqartinnissaat, aamma aqutsisut sulisullu paasissutissinneqartarnissaat aamma pisariaqartumik naammattumik tusarniaavigineqartarnissaat.

¹ Folketingip suliffissaqartitsiniarneq pillugu ataatsimiititaliaata apeqqutaanut 39-mut (L 136) Sulisoqarnermut ministerip akissuteqaataani takuneqarsinnaavoq: “Trepartsudvalgimit nalunaarusiami isumaqatigiissutigineqarpoq, suliffeqarfiup iluani atugassatut oqaloqatigiinneq allaganngortinneqassasoq. Oqaloqatigiinnerup inernera

Oqaloqatigiinnerup inernera aqutsisunit sulisunillu pissarsiarineqarsinnaassaaq, kisianni taanna Sullivinnik Nakkutilliisoqarfimmit nakkutilliinermi atugassiaassanngilaq.” Inatsisiliornermili piumasaqaatitut aalajangersarneqarsimanngilaq, ukiumoortumik oqaloqatigiinnerup allaganngortinneqarsimanissaa, aamma Sullivinnik Nakkutilliisoqarfiup ukiumoortumik oqaloqatigiinnerup inerneranik nakkutilliinnginnissaanik.

8.4. Sullivinnik Nakkutilliisoqarfimmut suut uppernarsaatitut atussallugit piumasaqaataappat?

Sullivinnik Nakkutilliisoqarfik nakkutilliiartorpat, sulisitsisup allakkatigut uppernarsassavaa, sullivimmi avatangiisit pillugit ukiumoortumik oqaloqatigiinneq pisimasoq.

Sulisitsisup nammineq qinissavaa uppernarsaat qanoq ittoq atussanerlugu.

Sulisitsisoq, assersuutigalugu uppernarsaatitut immersugassaq, Sullivinnik Nakkutilliisoqarfiup nittartagaani, sullivimmi avatangiisit pillugit oqaloqatigiinnerup ataaniitoq, atorlugu krydsilersuisinnaavoq. Sullivimmi avatangiisit pillugit oqaloqatigiinneq - pdf

Sulisitsisup aamma qinersinnaavaa APV-mi allassallugu, oqaloqatigiinneq qanga pisimanersoq. oqaloqatigiinnermi imaqarniliorsimasut imaqarniliaq uppernarsaatitut atorsinnaavaat.

9. AMO-p angissusia

Ilaasortat eqimattallu qassiunissaat siumoortumik aalajangersarneqanngillat, kisianni suliassanut naapertuuttumik amerlassusilerneqartariaqarput.

9.1. Suliassanut naapertuuttumik aaqqiinissamik tunngavik (nærhedsprincippet)

AMO-mi ilaasortat amerlassusilerneqassapput suliassanut naapertuuttumik aaqqiinissamut tunngavik naapertorlugu. Tamanna isumaqarpoq, qaqugukkulluunniit pisariaqartinneqartoq naapertorlugu ilaasortat amerlassuseqassasut. Tassa ima amerlassuseqassallutik, AMO-p suliffeqarfimmi pineqartumi suliassaminik naammaginartumik isumaginnissinnaatillugu. Ilaasortat amerlassusissaat siumoortumik aalajangersarneqanngillat, kisianni suliassanut naapertuuttumik amerlassusilerneqartariaqarput. Nalilersuinermut ilaavoq suliffeqarfik, suliffeqarfimmi sullivimmi avatangiisinut pissutsit aamma sulisut, taakku sinniisaasa aamma AMO-mi ilaasortat sinnerisa akornanni qanilaassusseq pisariaqartoq. Qanilaassuseq isumaqarpoq assersuutigalugu, sulisut aamma AMO-mi ilaasortat imminnut attaveqarsinnaassasut, nalinginnaasumik aamma assersuutigalugu suleqatigiit piffissami nikittaallutik suliffeqartarnerat pillugu aamma angerlarsimaffimmi avataanilu sulisarneq pillugit. Ilaasortat amerlasusissaat atuaruk immikkoortoq 9.3.-mi.

9.2. Angissusia kiap aalajangissavaa?

Sulisitsisup aalajangissavaa sulisut sulisunillu aqutsisut suleqatigalugit AMO-mi sulisunik aqutsisut amerlassusissaat aamma sullivimmi avatangiisinut sinniisut amerlassusissaat pisariaqartut. Sulisitsisup akisussaaffigaa, aalajangiisinnaanermut naammattumik tunngavissaqarnissaa, suliffeqarfimmut tunngatillugu paasissutissani nalilersuinernillu eqqarsaatigineqartariaqartunik imalimmik.

Anguniartariaqarpoq amerlassutsit pillugit isumaqatigiittoqarnissaa. Sulisitsisoq, sulisut sulisunillu aqutsisut assigalugit ersarissumik pisussaaffeqarpoq suleqataanissamut aalajangiiniarnermut, amerlassusiliinissap tunngavissaanik aalajangiiniarnermi. Sulisitsisoq, sulisut aamma sulisunik aqutsisut amerlassutsit pillugit isumaqatigiissinnaanngippata, sulisitsisoq kisimiilluni aalajangiisinnaavoq.

Sulisitsisup ilaatigut paasissutissat nalilersuinerillu sullivimmi avatangiisit pillugit oqaloqatigiinnermi sammineqarsimasut atorsinnaavai.

Suliffeqarfinni, AMO pilersinneqarsimatillugu, pissusissamisoorpoq, AMO-p tulluartumik akuttussusilimmik apeqqut aaqqissuussaanerup angissusia ilusilersugaaneralu pillugu oqaluuserinnittarnissaa. Taama pisoqarnerani sulisitsisup paasissutissat nalilersuinerillu sullivimmi avatangiisit pillugit ukiumoortumik oqaloqatigiinnermi sammineqarsimasut atorsinnaavai.

9.3. Angissusia qanoq aalajangerneqassava?

Ilaasortat aamma sullivimmi avatangiisinut eqimattat amerlassusiisa ersersissavaat AMO-mi suliassat annertussusii, taamaalilluni ilaasortat, qaqugukkulluunniit AMO-p ulluinnarni ataqatigiissaarisutullu atuuffimmini suliassaminik naammaginartumik isumaginnissinnaaneranut, naammassallutik.

Suliffeqarfiup ilaasortat amerlassusiat aalajangertussaatillugu, sianigissavaa, ilaasortat amerlassusiata aamma piffissap nukissallu akornanni tupinnanngitsumik imminnut ataqatigiinnerat, suliassat naammaginartumik naammassineqarnissaannut atorfissaqartinneqartut. Qanorluunniit ikkaluarpat sulisitsisup isumagissavaa AMO-mi ilaasortat suliassamik isumaginissaannut naammattumik piffissaqarnissaat, ilisimasaqarnissaat il.il. Tamanna pillugu annertunerusumik takusaqarit immikkoortoq 6.2.-mi.

Amerlassusiinik aalajangiinermi tunngavigineqassaaq suliffeqarfimmi pissutsit arlallit naliliivigereernerisigut, matuma ataani annertunerusumik allaaserineqartut.

9.3.1. Angissusia suliffeqarfimmut naapertuutissaaq

• Suliffeqarfiup aqutsisoqarnikkut aaqqissuussaanera. Periarfissaqassaaq sullivimmi avatangiisit pillugit ingerlaavartumik suleqatigiinnissamut, suliffeqarfiup iluani qaffasissutsit attuumassutillit tamaasa ilanngullugit. Anguniarneqarpoq, AMO-p aaqqissuussaanera suliffeqarfiup iluani suleqatigiinnikkut aqutsisoqarnikkullu aaqqissuussaaneranut tulluuttuussasoq, taamaalilluni suliffeqarfik AMO-mik tamakkiisumik iluaquteqarsinnaaqqullugu.
• Suliffeqarfiup nunap suatungaaniinnera, angissusia inissisimaffialu. AMO-mi ilaasortat amerlassusilerneqarneranni sianigineqassaaq, ilaasortat naaperiaanikkut suliassaminnik suliaqarsinnaanerat, assersuutigalugu sullivinni nunap immikkoortuini allaniittunukarlutik nakkutilliiartuutigalutik pulaarsinnaanerat. Sulisut tamarmik AMO-p suliniutaani ilaatinneqassapput, aamma sumi suligaluarunilluunniit ilaasortat paasisimasaannik ikiuussinnaanerinillu atuisinnaassapput. Tamanna qulakkeerneqassaaq, aamma suliffeqarfinni assersuutigalugu arlalinnik immikkoortortalinni imaluunniit amerlasuunik sulisulinni.

9.3.2. Angissuseq tulluarsarneqarsimassaaq suliffeqarfimmi sullivimmi avatangiisini pissutsinut.

Sullivimmi avatangiisini pissutsit AMO-p suliassai sunniuteqarfigisarpaat. Sullivimmi avatangiisini pissutsinut ilaatigut makku ilaasut eqqumaffigineqassapput:

• Suliap suussusia
• Ulorianassusia
• Navialiffiusinnaasut
• Sullivimmi avatangiisini ajunngitsumik sunniutit.

Isummerfigineqassaaq suliffeqarfimmi sullivimmi avatangiisini pissutsit AMO-mut sutigut suliassaqartitsinersut, aamma sulisunik aqutsisunut aamma sullivimmi avatangiisinut sinniisunut nukissanik qanoq annertutigisunik pisariaqartitsinersut. Pissusissamisuussaaq suliffeqarfimmi APV aamma sullivimmi avatangiisit pillugit ukiumoortumik oqaloqatigiinneq matumani naliliiniarnermi atussallugit.

Suliffeqarfimmi ulorianartunik suliaqartoqarpat, tamanna AMO-p angissusianut sunniuteqarsinnaavoq. Taamaaqataatut AMO-p angissusia sunnerneqarsinnaavoq, suliffeqarfimmi suliffimmi assigiiaaginnarmik suliaqarfiuneranit imaluunniit suliffeqarfimmi suliat assigiinngitsuunerannit. Suliffeqarfimmi sulianik suliaqartoqarpat nungullarsaataasutut siooragineqarsinnaasumik, taava tamanna aamma AMO-mi qanoq amerlatigisunik pisariaqartunik ilaasortaqarnissaanut sunniuteqarsinnaavoq.

9.3.3. Angissusiliinermi suliaq suliffeqarfiullu sulisui eqqarsaatigineqassapput

• Sulinerup aaqqissuussaanera. Sulineq, assersuutigalugu suleqatigiiaat nikittaannerisut aaqqissuunneqarsimappat, taava isummerfigineqassaaq, tamanna AMO-p suliassaanut sunniuteqarnersoq, taamaassappallu qanoq iliorluni AMO-p suliassaminik naammaginartumik suliaqarsinnaanersoq suleqatigiiaani nikittaattuni sulisut eqqarsaatigalugit. Sulineq, assersuutigalugu eqaatsumik aaqqissuunneqarsimappat piffissaq suliffigisaq sumiiffissarlu eqqarsaatigalugit, tamanna AMO-p suliassaanut aamma sunniuteqarsinnaavoq.

Suliffeqarfik sulisoqarpat, sulliviugallartuni imaluunniit paarlakaattuni sullivinni suliffeqarfiup aalajangersimasumik sulliviata avataani, tamanna AMO-p angissusissaanik aalajangiiniarnermi ilanngullugu eqqarsaatigineqassaaq. Avataani sullivimmi, minnerpaamik tallimanik sulisoqarluni suliamik ingerlatsisoqarpat, aamma taakku sulinerat minnerpaamik ulluni 14-nik sivisussuseqarpat, taava avataani sullivimmi AMO pilersinneqassaaq.

Sulliviugallartuni imaluunniit paarlakaattunik sullivinni sulianut assersuutigalugu taaneqarsinnaapput illuliornermik sanaartornermillu suliat aamma angerlarsimaffimmi ikiortit sulinerat.Suliffiugallartuni imaluunniit paarlakaattuni suliffinni illuliornermi aamma sanaartornermi suliffiusuni sullivimmi - AT-ilitsersuutit F.3.4Suliffiugallartuni imaluunniit paarlakaattuni suliffinni illuliornermi sanaartornermiluunniit suliffiusuni sullivimmi avatangiisit pillugit suleqatigiinneq, illuliortiterneq aamma sanaartorneq ilanngunnagit - AT-ilitsersuutit F.3.5

• Atorfinitsitseriaatsit immikkut ittut. Suliffeqarfik assersuutigalugu piffissami sivikitsuinnarmi sulisussanik sulisoqarpat, aalajangersimasuunngitsunik sulisoqarpat aamma paarlattaasartunik sulisoqarpat, tamanna AMO-p suliassaanut sunniuteqartarpoq, eqqarsaatigalugu naammattumik pisariaqartumillu ilinniartitsineq ilitsersuinerlu, sulisut pisariaqartitaannut tulluarsarsimasumik.
• AMO-mi sullivimmi avatangiisit pillugit suliassanut pissutsit sunniuteqartartut allat. Taamaaqataatut suliassanut sunniuteqassaaq, suliffeqarfik assersuutigalugu inuusuttuaqqanik amerlasuunik sulisoqarpat, sulisunik nutaanik sulisoqarpat imaluunniit allamiunik amerlasuunik sulisoqarpat, ilitsersorneqarlutillu ilinniartinneqartariaqartunik. Suliffeqarfimmi, assersuutigalugu napparsimalluni sulinngitsoortoqarfiusartumi aamma nalilersorneqassaaq, tamanna AMO-p suliaanut atatillugu AMO-p angissusianut

9.3.4. Angissusiata qulakkiissavaa attaveqarneq ilisimasallu naleqquttut

Sullivimmi avatangiisinut sinniisut amerlassusiat aalajangerneqassaaq, sulisut tamarmik sullivimmi avatangiisinut sinniisunut attaveqarsinnaatillugit, aamma sulisut sullivimmi avatangiisini pissutsit pillugit AMO-mi ilaasortanik oqaloqateqarsinnaatillugit sulisut sulinerisa nalaani.

Sulisitsisup isumagissavaa, sulisut aalajangersimasumik attaveqarnissaat AMO-p ilaani suliassaqarfimminni suliassanik isumaginnittumut. Tamanna pillugu annerusumik atuarit immikkoortoq 6.1.-mi.

Sulisitsisup qulakkiissavaa, sulisunik aqutsisut amerlassusiisigut AMO pilersorneqassasoq, suliffeqarfiup tamakkiisumik tunisassiornera aamma sullississutai pillugit ilisimasanik. Sulisitsisup sulisunik aqutsisunik toqqaanerata saniatigut ilanngullugu sianigineqassaaq, inuit toqqarneqassammata, suliffeqarfimmik pisariaqartumik ilisimannittunik imaluunniit suliffeqarfiup immikkoortortaanik, pineqartup suliaqarfigisassaani.

10. AMO-mut ilaasortanik qinersineq toqqaanerlu

AMO-mi ilaasortat sullivimmi avatangiisinut sinniisuupput, sulisunit qinerneqarsimasut, aamma sulisunik aqutsisut, sulisitsisumit toqqarneqarsimasut.

10.1. Sulllivimi avatangiisinut sinniisunik qinersineq

Sullivimmi sulisut sullivimmi avatangiisinut sinniisumik ataatsimik amerlarnerusunilluunniit qinersissapput, AMO-mi sinniisorisassaminnik.

Sulisitsisoq akisussaasuuvoq sullivimmi avatangiisinut sinniisussanik qinersisoqarnissaanut, qinersinerulli qanoq ingerlanneqarnissaa pillugu sulisitsisoq akuliutissanngilaq.

Sullivimmi avatangiisinut sinniisup immikkoortortami suliassaqarfimmini sulisunit qinigaavoq, tassa sullivimmi avatangiisini sinniisutut suliaqarfigisassamini, imaappoq suliffeqarfimmi tamarmi imaluunniit suliffeqarfiup ilaani imaluunniit sulliviugallartumi. Sullivimmi avatangiisinut sinniisup taamaalilluni sulisut tamaasa immikkoortortami pineqartumi sinnerlugit ilaasortaassaaq, tassa allaffimmi sulineruppat, tunisassiorfimmi imaluunniit eqqiaasuuppat aamma sumulluunniit sulisut kattuffiinut atangaluarpat. Pingaartorujussuuvoq sullivimmi avatangiisinut sinniisup AMO-mi ilaasortatut ersarissarpagu, aamma suli pingaarneruvoq, sullivimmi avatangiisinut sinniisoq aamma sulisut sinniisaat inuk ataasiuppat.

Sullivimmi avatangiisinut sinniisoq suleqatiminit “uppisinneqarsinnaanngilaq”.

10.2. Sullivimmi avatangiisinut sinniisutut kina qinigaasinnaava?

Sullivimmi avatangiisinut sinniisoq qinerneqassaaq sulisunit suliffeqarfiup immikkoortortaani sullivimmi avatangiisinut eqimattap suliaqarfigisassaani.

Sulisut sinniisaannik qinersinermi malittarisassat nalinginnaasumik najoqqutaralugit sullivinni avatangiisinut sinniisussamik qinersisoqartarpoq. Sulisut sinniisaannut malittarisassat qanoq sivisutigisumik atorfeqarsimaneq, piginnaassutsit assigisaallu pillugit immikkut ittunik malittarisassanik imaqarajupput.

Sulisoq sullivimmi avatangiisinut sinniisutut qinigaasinnaavoq, apeqqutaatinnagu taanna sulisut kattuffiinut ilaasortaanersoq ilaasortaannginnersorluunniit.

Inuup ataatsip isumannaallisaanermut sinniisutut aammalu sulisut sinniisaattut atuuffiit isumagisarisinnaavai.

Qinersinerilli taakku marluk immikkoortillugit pissapput. Taamaalilluni ataasiinnarmik qinersinerinnakkut atuuffiit tamaasa inuttalerneqarsinnaanngillat.

Sulisitsisoq, suliffeqarfinni aqutsisut aamma sulisunik aqutsisut sullivimmi avatangiisinut sinniisutut qinerneqarsinnaanngillat.

10.3. Sulllivimi avatangiisinut sinniisunik qinersinermi taasisinnaatitaappat?

Isumannaallisaanermik suleqatigiissitap atuuffiani immikkoortortami/suliffiusumi sulisunit tamanit isumannaallisaanermut sinniisoq qinerneqassaaq.

Sulisut tamarmik qinersisinnaatitaapput, aamma ilinniartut (lærlingit), ullup ilaannaa sulisut, aalajangersimanngitsumik sulisorisat, taartaasut, vikarit aamma suliffimmi sungiusartut ilanngullugit. Taamaattorli sap. akunnerani nal. akunneri qulit inorlugit sulisuullutik allaffimmi allaffissorfimmilu, kiisalu pisiniarfinni sulisuusut qinersisinnaatitaanngillat.

Qinersinermi, sulisitsisoq, suliffeqarfimmi pisortat aamma sulisunik aqutsisut peqataasinnaanngillat

10.4. Sulllivimi avatangiisinut sinniisup illersugaanera

Sullivimmi avatangiisinut sinniisoq soraarsitaanissaminut imaluunniit atugarisaminik allatut ajortisarneqarnissaminut illersorneqarpoq sulisut sinniisaasa illersugaanerattulli, sulianik sammisaqarfittut immikkoortortami pineqartumi imaluunniit assigisaani.

Atuuffimminut atasunik sammisanik pissuteqartumik isumannaallisaanermut sinniisoq ajornerusumik inissisimaffilerneqaqqusaanngilaq.

Immikkoortortami pineqartumi isumaqatigiissutit sulisut sinniisaattut malittarisassatut isumaqatigiissutaasut najoqqutaralugit sullivimmi avatangiisinut sinniisoq illersorneqarpoq. Taamaattumik isumannaallisaanermut sinniisup illersorneqarnissaa pillugu isumaqatigiinnginnerit sulisut akornanni eqqartuussissuserinikkut Assigaalu malittarisassat sorliit atugaaneri pillugit apeqqutit, malittarisassat suut atorlugit sullivimmi avatangiisinut sinniisoq illersorneqassanersoq, kiisalu malittarisassat unioqqutinneri imaluunniit nassuiarneri pillugit apeqqutit.

Qinersinerup inernera pillugu qinigaasoq sulisitsisumut nalunaarutigineqassaaq. Atuuffiusoq kingusinnerusukkut atuutileraluarpalluunniit illersorneqarneq qinersinerup inernerata sulisitsisumut nalunaarutigineranit atuutilissaaq.

10.5. Piffissaq qinigaaffik, taamaatinnera aamma suliartunngitsoornerit

Isumannaallisaanermut sinniisoq ukiut marlukkaarlugit qinerneqartarpoq. Sulisitsisup aamma sulisut isumaqatigiissutigisinnaavaat, siunissami qinersinerni piffissaq qinigaaffik sivisunerussasoq, annerpaamilli ukiuni sisamani.

Qinigaaffiup sivisussusia apeqqutaatinnagu qinigaaqqittoqarsinnaavoq.

Sullivimmi avatangiisinut sinniisoq immikkoortortami suliaqarfimmi, suliaqarfigisassatut qinigaaffigisimasamini, suliunnaarpat, sullivimmi avatangiisinut sinniisutut sulinera unissaaq, suli ukiut marluk qaangiutinngikkaluartut. Tamatuma kingorna sulisut immikkoortortami pineqartumi sullivimmi avatangiisinut sinniisumik nutaamik qinersinissaminnut piginnaatitaapput pisussaatitaallutillu. Sullivimmi avatangiisinut sinniisumik nutaamik qinersinissaq aamma piginnaatitaaffiuvoq pisussaatitaaffiullunilu, sullivimmi avatangiisinut sinniisuusoq suliffeqarfimmiit qimaguppat.

Piffissami qinigaaffimmini isumannaallisaanermut sinniisoq atuuffimminit tunuarsinnaanngilaq. Taamaalisoqassagaluarpalli sulisut isumannaallisaanermut sinniisumik nutaamik qinersisinnaatitaanngillat. Taamaattorli sulisitsisoq sulisullu isumaqatigiippata tamatigut nutaamik isumannaallisaanermut sinniisumik qinersisoqarsinnaavoq.

Isumannaallisaanermut sinniisumik nutaamik aamma qinersisoqarsinnaavoq, minnerpaamik qaammatini sisamani ataannartumik, sulinngiffeqarneq, napparsimaneq assigusumilluunniit pissuteqarluni, isumannaallisaanermut sinniisup suliffeqarfik qimassippagu. Periarfissaaginnarporli, aamma sullivimmi avatangiisinut sinniisumik nutaamik qinersisoqarnissaa pillugu sulisitsisoq imaluunniit sulisut piumaffigineqarsinnaanngillat. Sulisitsisup sulisullu isumaqatigiissutigippassuk, sulisut sullivimmi avatangiisinut sinniisumik nutaamik qinersisinnaapput. Taamaalisoqarpat isumannaallisaanermut sinniisoq nutaaq qinigaaffiusup piffissaata sinneranut imaluunniit qinigaaffimut nutaamut ukiunik marlunnik-sisamanik sivisussusilimut qinerneqarsinnaavoq.

10.6. Sulllivimi avatangiisinut sinniisumik amigaateqarneq

Pingaartuuvoq sulisut sullivimmi avatangiisinut sinniisumik ataatsimik amerlanerusunilluunniit qinersinissaaq, AMO-mi sulineq siunertaasut ingerlasinnaaqqullugu. Assinganillu sulisut piumassuseqarlutillu peqataanissamut pisussaatitaaffimminnik malinninnissaat pingaartuuvoq.

Taamaattumik sulisut sullivimmi avatangiisinut tunngasuni aaqqissuussaasumik sulinermi peqataanissaannut aamma sullivimmi avatangiisinut sinniisumik qinersinissaannut suliffeqarfiup pisortarisai annertuumik ataavartumillu suliniuteqassapput. Naammanngilaq sulisitsisoq sulisunut ataasiarluni saaffiginnippat. Sulisitsisoq pisussaavoq ingerlaavartumik qinersinissamut kaamattuissalluni sullivimmilu avatangiisinut sinniisumik qinersinissami peqataaqqullugit

Sullivimmi avatangiisinut sinniisumik qinersineq iluatsinngippat, sulisunik aqutsisoq aamma siulittaasoq kisimik atuutissapput, kingusinnerusukkut sulisut sinniisussaminnik qinersinissaata tungaanut.

Sulisunik aqutsisoq aamma siulittaasoq kisimik atuutissapput, sullivimmi avatangiisinut sinniisoq najuutinngippat, assersuutigalugu napparsimaneq sulinngiffeqarnerluunniit pissutigalugit.

10.7. Sulisunik aqutsisunik AMO-mut toqqaaneq

Sulisunik aqutsisut AMO-mut ilaasortaasussat sulisitsisumit toqqarneqartarput suliffeqarfimmi sulisunut aqutsisut akornanni. Sulisunik aqutsisoq sullivinni avatangiisit pillugit inatsit najoqqutaralugu tassaavoq sulisorisaq taamaallaat imaluunniit sulinermini annertunerpaamik sulisitsisoq sinnerlugu sulisunik aqutsinermik imaluunniit sulinermik nakkutilliinermik imaluunniit tamatuma ilaanik sulialik.

Sulisunut aqutsisup atorfimmini taaguutaa apeqqutaanngilaq, sullivimmi avatangiisit pillugit inatsisitigut malittarisassat naapertorlugit sulisunut aqutsisuunersoq. Aalajangiiffigineqartarpoq sulisunik aqutsisup atuuffiata suliassaasalu nalilersornerisigut. Sulisunik aqutsisoq taamaalilluni suliffeqarfimmi suliassanik nammineq aamma suliaqartuusinnaavoq, piffissalli annersaani aqutsisuussaaq imaluunniit sulisut allat suliaannik nakkutilliisuussaaq.

AMO-mi sulisunik aqutsisut qassiunissaat aalajangerneqartarpoq sulisitsisup sulisunik sulisunillu aqutsisunik suleqateqarluni AMO-p angissusissaat aalajangerneqarnissaanut atatillugu. Annertunerusumik atuarit immikkoortoq 9-mi.

Sulisunik aqutsisunik AMO-miittussanik toqqaaniartilluni, sulisitsisup isumagissavaa, sulisunik aqutsisut suliffeqarfiup immikkoortortaa pineqartoq, suliassaqarfigisassartik, pillugu pisariaqartumik paasisimasaqarnissaat.

10.8. AMO-mi sulisunik aqutsisut illersorneqarnerat

Sulisunik aqutsisoq AMO-mi ilaasortatut sulinini peqqutigalugu suliffimmini ajornerusumik inissisimaffilerneqaqqusaanngilaq. Sulisunik aqutsisoq sullivimmi avatangiisit pillugit suliaqarnera tunngavigalugu imaaliinnarlugu soraarsinneqarsinnaanngilaq. Sulisunik aqutsisoq imaluunniit taassuma kattuffia imaluunniit sulisitsisoq oqaaseqarpat, soraarsitaaneq sullivimmi avatangiisit pillugit pissutsinit peqquteqartoq, taava sulisunik aqutsisup ilimasaarutigineqareertutut piffissami soraarnissaata tungaanut atorfinitsitaaneranut atatillugu pissutsit atorunnaarsinneqarsinnaanngillat, soraarsitsineq illuatungeriinnit susassaqartunit isumaqatigiissutigineqareersinnagu. Isumaqatigiinniarnerit ingerlanneqassapput sulisup isumaqatigiissutaani malittarisassat najoqqutaralugit imaluunniit atorfillit pillugit inatsimmi malittarisassat najoqqutaralugit. Isumaqatigiinniarnerit isumaqatigiissitsiniarnerillu sapinngisamik piaarnerpaamik ingerlanneqassapput.

11. AMO-p aaqqissuussaanerata allanngortinnissaa pillugu isumaqatigiissutit

Nalunaarut malillugu aaqqissuussaanermik, qulaani allaaserineqartumit allaanerusumik isumaqatigiissuteqarnikkut aaqqissuussisoqarsinnaavoq. Taamaaliornissamut piumasaqaataavoq, isumannaallisaaneq peqqinnissarlu pillugit suleqatigiinneq nukittorsarniarlugu naammassisaqarsinnaaneruleqqullugulu isumaqatigiittoqarsimanissaa.Sullivimmi avatangiisit pillugit suleqatigiinneq pillugu suliffeqarfiit isumaqatigiissutaat - AT-ilitsersuutit F.3.6

12. Pitsaasumik suleqatigiinneq sooq pingaaruteqarpa?

Suliffeqarfiit suliffiup iluani pitsaasumik suleqatigiinnermik pilersitsisinnaanera sullivimmi avatangiisit pillugit suleqatigiinnermi sakkussaavoq pingaarutilerujussuaq.

Suleqatigiinneq ingerlalluartoq sullivimmi avatangiisinut pitsaasunut qitiuvoq, pissutigalugu aalajangiinissamut tunngavissaqartitsilluarmat aalajangikkallu piviusunngortinnissaannut periarfissaqartitsilluarluni. Sullivimmi avatangiisit suliffeqarfimmi tamanut tunngavoq. Sulisitsisoq aamma sulisut sullivimmi avatangiisit pillugit suliassanik ataatsimoorussillutillu ataatsimoortumik iluarsiiniarpata, tatigeqatigiinneq pilersinneqassaaq. Naleqarnerulersitsissaaq, aamma sulinermik nuannarinninnermik tunisissaaq.

Sulisitsisup aqutsisullu suliassaraat ingerlaavartumik suliniuteqarnissaq qulakkiissallugu, tamannali pissaaq sulisut suleqatigalugit. Sulisut ilisimasatik atorlugit pimoorussillutillu peqataanngippata, sulisitsisumut ajornakusoorsinnaavoq sullivimmi avatangiisit pitsaasut pilersinnissaat.

Suleqatigiinnermut pitsaasumut suut pingaarutillit ilaappat:

• Ataqqeqatigiinneq
• Tatiginninneq
• Ammasumik attaveqarneq
• Siunertaq sakkussallu ersarissut
• Ataatsimoorfissanik

13. Suliffeqarfiit sullivimmi avatangiisinik salliutitsisariaqarput

Suliffeqarfinni tamani - apeqqutaatinnagu qanoq angitigineq - isumatsialaassaaq sullivimmi avatangiisit aaqqissuussaasumik siumullu isigaluni suliarinissaat. Sullivimmi avatangiisit pillugit suliniuteqarnermi pingaartumik sulisitsisoq maligassiuisussaavoq. Sullivinnilu avatangiiseq pitsaasoq aningaasaliiffitsialaavoq, ilaatigut sulisut akornanni napparsimasarnerup appasinnerulerneranik malitseqarsinnaasoq.

Suliffeqarfiup aqutsisuisa, suliffeqarfiup sulianik ingerlatsinerini tamani sullivimmi avatangiisit salliutittariaqarpaat, periusissiorluni aqutsinermut ulluinnarnilu ingerlatsinermut, ilagitillugu. Sullivimmi avatangiisit ilaasariaqarput, suliffeqarfimmi periusissiorneq, naleqartitat tunngaviusut, pilersaarusiorneq, pitsaassusseq, aningaasaqarneq, piginnaanngorsaaneq il.il., oqaluuserineqartillugit. Taamaalilluni sullivimmi avatangiisit ilaassallutik siunissamut ungasinnerusumut atatillugu siumullu isigisumik suliffeqarfimmi aalajangersaasarnerni. Assersuutigalugu tunisassiornerup annertusinissaanut atatillugu, suliassat nutaat imaluunniit aaqqissuussaanermi allannguinerit, teknologi nutaaq imaluunniit sulinermik aaqqissuusseriaatsit nutaat.

Suliffeqarfiup sulianik ingerlatsinerini tamani sullivimmi avatangiisit ilanngutivitsinniarneqarpata, tamanna sulisut suleqatigalugit pisariaqarpoq.

13.1. AMO-mi sulianik pingaartitsineq

AMO-mi malittarisassat eqaatsuupput. Taamaattumik pisariaqarpoq ulluinnarni AMO-mi sulineq pillugu aqutsisut immikkut isummerfigissagaat pingaartillugulu. Pingaarnerpaat makkuupput:

• AMO-p angissusia. Sulisitsisup sulisut suleqatigalugit AMO-p angissusianik aalajangiissaaq. AMO-mi ilaasortat naammattumik amerlassuseqassapput, AMO-p suliffeqarfimmi tassanilu sullivimmi avatangiisinik suliassaminik naammaginartumik aaqqiisinnaaqqullugu. Sulisitsisup sulisullu peqatigiillugit paasissatissat pisariaqartut tamaasa nalilissavaat isummerfiginiarlugu, nukissat suut AMO-p pisariaqartinnerai suliassaminik naammaginartumik ingerlatsisinnaassaguni.
• Avatangiisit pillugit suleqatigiinnerup aaqqissuunneqarnera. Sulisitsisup AMO suleqatigalugu, ukiut tamaasa, ukiumi aggersumi isumannaallisaanikkut peqqinnissakkullu suleqatigiinnerup imarisassai pilersaarusiortassavaat, aalajangersarlugulu tamanna qanoq ingerlassanersoq. Tamanna isumaqarpoq, ukiumi tulliuttumi suleqatigiinneq pillugu aqutsisut anguniagaat sulisitsisumit saqqummiunneqassasut, oqaluuserisassallu assigiinngitsut oqaluuserinerani peqataalluni.
• Sullivimmi avatangiisit pillugit ilinniartitaanermut ilassutaasumik neqeroorut. Sulisitsisup AMO-mi ilaasortat ingerlaavartumik neqeroorfigisassavai sullivimmi avatangiisit pillugit ilassutaasumik ilinniagaqaqqullugit, piginnaasat nukittorsarneqarniassammata, suliffeqarfimmi sullivimmi avatangiisit pillugit suleqatigiinnermut tulluartumik. Tamanna isumaqarpoq, sulisitsisup isumaliutigissagaa, ilassutitut ilinniartitaanerit tulluartut neqeroorutigissallugit AMO-mit peqataaffigineqartumik, aamma AMO-mi ilaasortat piginnaanngorsarnissaannut pilersaarusiortoqassasoq.

Sullivinni avatangiisit pillugit aaqqissuussaanermi ilaasortat sullivimmi avatangiisit pillugit ilinniartitaanissaat - AT- ilitsersuutit F.3.7

Aamma atuaruk

Tunuliaqutaa

Isumannaallisaaneq peqqinnissarlu pillugit suleqatigiinneq - Nalunaarut 1181 - 2010 - kingusinnerusukkut allannguutit ilanngullugit

Suliap suliarinera - Nalunaarut 1234 - 2018 - kingusinnerusukkut allannguutit ilanngullugit

Sulliviit aalajangersimasut aaqqissuunneri - Nalunaarut 835 - 2023

Akuutissanik atortussianillu suliaqarneq (kemiskiusut napparsimalersitsisinnaasut) - Nalunaarut 381 - 2023

Sullivimmi avatangiisit pillugit suliffeqarfinnik siunnersuisartunik akuerisaasunik atuineq - Nalunaarut 59 - 2013 - kingusinnerusukkut allannguutit ilanngullugit

Sullivimmi avatangiisit pillugit suleqatigiinneq suliffeqarfinni annerpaamik 9-nik sulisulinni - AT-ilitsersuutit 3.1

Sullivimmi avatangiisit pillugit suleqatigiinneq suliffeqarfinni 10-34-nik sulisulinni - AT-ilitsersuutit F.3.2

Suliffiugallartuni imaluunniit paarlakaattuni suliffinni illuliornermi aamma sanaartornermi suliffiusuni sullivimmi - AT-ilitsersuutit F.3.4

Suliffiugallartuni imaluunniit paarlakaattuni suliffinni illuliornermi sanaartornermiluunniit suliffiusuni sullivimmi avatangiisit pillugit suleqatigiinneq, illuliortiterneq aamma sanaartorneq ilanngunnagit - AT-ilitsersuutit F.3.5

Sullivinni avatangiisit pillugit aaqqissuussaanermi ilaasortanut sullivinni avatangiisit pillugit ilinniartitaaneq - AT-ilitsersuut F.3.7

Sullivinnik nalilersuineq - APV - AT-ilitsersuutit D.1.1

Angerlarsimaffimmi sulineq - AT-ilitsersuutit 3.1.7

Sullivimmi avatangiisit pillugit suleqatigiinneq pillugu suliffeqarfiit isumaqatigiissutaat - AT-ilitsersuutit F.3.6