Spring over venstremenu

Sulinermi piumasaqaatit ersernerluttut aamma imminnut assortuuttut

Ilitsersuut piumasaqaatinut ersernerluttunut aamma piumasaqaatinut imminnut assortuuttunut, sulisitsisup pingaarnertut pisussaaffiinut aamma pinaveersaartitsinermi iliuutsinut attuumassutilinnut tunngavoq. AT ilitsersuut 4.11.1 ilitsersuut qallunaatuujuvoq, qallunaat sullivimmi avatangiisit pillugit inatsisaannut attuumassutilik. Qallunaatut ilitsersuutip imarisaa sullivimmi avatangiisit pitsaasuutinnissaannut oqariartuutaavoq, aamma Kalaallit Nunaanni sullivimmi avatangiisit pillugit inatsimmut naapertuinissamut atatillugu.

1. Ilitsersuut pillugu

1.1.Ilitsersuut sunik imaqarpa?

AT-ilitsersuummi matumani illit sulisitsisutut, sulinermi piumasaqaatit ersernerluttut aamma piumasaqaatit imminnut assortuuttut pinaveersaartinnissaanik pisussaaffitit pingaarnerpaat aanna pisussaaffiit naammasiniarlugit qanoq iliorsinnaanerit nassuiarneqarput.

Ilitsersuummi nassuiaatitsinnit allaanerusunik pinaveersaartitsininni ingerlatsisinnaavutit, taamaallaat sulinerup pilersaarusiorneqarnissaa, aaqqissuunneqarnissaa aamma isumannaatsumik peqqissutsikkullu sulinermi piumasaqaatinut ersernerluttunut aamma piumasaqaatinut imminnut assortuuttunut atatillugu tamakkiisumik illersorneqarsinnaanissaa qulakkiissavat.

1.2. Ilitsersuut kikkunnut atuuppa?

Ilitsersuummi matumani pingaartumik oqariartuuteqarfigineqartut tassaapput sulisitsisut, sullivimmi aqutsisut, sullivimmi avatangiisit pillugit aaqqissuussaq (AMO) kiisalu sulisut allat, suliffeqarfimmi sullivimmi avatangiisit pillugit suliaqartut. Suliffeqarfiup iluani sulisitsisoq taannaavoq pingaarnertut sullinneqartoq, pissutigalugu sulisitsisoq taannaagami inatsisit malillugit sulinerupisumannaatsumik aamma peqqissutsikkut illersorneqarsinnaasumik ingerlanneqarnissaanut qulakkeerinnissalluni pisussaasoq.

Sulinermi piumasaqaatit ersernerluttut aamma piumasaqaatit imminnut assortuuttut suliffeqarfinni aamma suliaqarfinni tamani pisinnaapput. Taamaattumik una ilitsersuut suliffeqarfinnut tamanut naleqquppoq.

Suliffeqarfimmi sulisut tamarmik atorfeqarnermi atukkat aamma sivisussusaa apeqqutaatinnagu sulinermi piumasaqaatit ersernerluttut aamma piumasaqaatit imminnut assortuuttut pillugit malittarisassanut ilaapput. Taamaalilluni malittarisassat aamma ass. suliniummi sulisorineqartut, taartaasut, ilinniartut aamma namminersortut suliffeqarfimmut attuumassutillit.

Eqqumaffigiuk, sulisut aqutsisui aamma taaguummut “sulisut”-nut ilaammata. Sulinermi aqutsisut marloqiusamik atuuffeqarput. Aqutsisarput aamma sulisitsisoq sinnerlugu suliamik nakkutilliisarput aamma ilutigalugu nammineerlutik sulisuupput.

1.3. Ilitsersuinermi pinaveersaartitsinermut periuseq

Sullivimmi avatangiisini ajornartorsiutit pitsaaliorniarlugit sulinermi tunngaviit  ilitsersuummi tunngavigineqartarput.

a) Sulisitsisut, sulisut aqutsisui sulisullu sinnerisa pisussaaffii aamma atuuffii

Sulisitsisutut inatsit malillugu sulinerup tamakkiisumik illersorneqarsinnaasumik isumannaatsuunissaa aamma peqqinnartuunissaa qulakkiissallugu akisussaaffigaat.

Sullivinnik Nakkutilliisut ilitsersuutaasa suliassaqarfimmi aalajangersimasumi sulisitsisutut pisussaaffiit qanoq imaqarnersoq nassuiarneqarpoq.

Sulisunik aqutsisut aamma sulisut allat assigiinngitsunik pisussaaffeqarput atuuffeqarlutillu. Nalinginnaasumik pisussaaffiit aamma suliat pineqarput, aamma taamaattumik taakkua ilitsersuummi nassuiarneqarput, kisianni at.dk pisussaaffiit pillugit paasisaqarnerusinnaavutit.

Sullivinni avatangiisit pillugit inatsit malillugu pisussaaffiit

b) Sullivinni avatangiisit pillugit suleqatigiinneq

Sullivinni avatangiisit pillugit inatsimmi illit sulisitsisutut sullivinni avatangiisit pillugit sulineq aamma sullivimmi avatangiisini ajornartorsiutaasartut pillugit pinaveersaartitsineq pillugu  sulisunik aqutsisut aamma sulisut allat suleqatigissagitit piumasaqaataavoq. Suliffeqarfimmi sulisut 10-uppata imaluunniit amerlaneruppata AMO-mi suleqatigiinneq ingerlanneqassaaq. Sulisut sorliit ilanngunneqassanersut malittarisassani maluginiakkit aamma sulisut 10-uppata malittarisassanit ilanngunneqassanngillat. Suliffeqarfiit ilaanni ass. kommunini aamma immikkoortuni MED-systemimik atuiffiusumi sullivinni avatangiisit pillugit oqallinnerni allani oqallittoqartarpoq.

AMO-mi sullivinni avatangiisit pillugit sulinermi assigiinngitsunik suliassaqarput. AMO-mi suliassat pillugit at.dk/amo paasisaqarnerugit.

Sullivimmi avatangiisit pillugit aaqqissuussaaneq

c) Pinaveersaartitsinermut tunngaviit

Sulinermi piumasaqaatinik ersernerluttunut aamma piumasaqaatinut imminnut assortuuttunut pinaveersaartitsineq, pinaveersaartitsinermut tunngaviit inatsisinik aalajangersarneqartut eqqarsaatigalugit pissaaq. Pinaveersaartitsinermut tunngavinnut pinaveersaartitsinerup sunniuteqarluarnissaata qulakkeerneqarnissaa siunertaavoq.

Pinaveersaartitsinermut tunngaviit malillugit illit sulititsisutut sulinermi piumasaqaatit ersernerluttut aamma piumasaqaatit imminnut assortuuttut, sulisut isumannaatsuunerannut imaluunniit peqqissusaannut aarlerinarsinnaasut sapinngisamik pinaveersaartissavatit. Ersernerluttunik piumasaqaateqarpat aamma imminnut assortuuttunik piumasaqaateqarpat, piumasaqaatit taakku qulaajassavatit nalilersorlugillu, kiisalu sulisut isumannaatsuunissaannut peqqissuunissaannullu aarlerinartut pinaveersaartillugit. Sulinermi pissutsinut piumasaqaatinut ersernerluttunut aamma piumasaqaatinut imminnut assortuuttunut pissutaasunut pinaveersaartitsineq sammitinneqassaaq. Iliuusissat sorliit pisariaqartinneqarnersut aamma suliffeqarfimmi qanoq aallartisarneqarnissaannut pissutaasut takussutissiisinnaapput. Aamma pinaveersaartitsinerup sulisut tamaasa, sulisut ataasiakkaat kisimik pinnagit illersussavai.

Sullivimmi tarnikkut avatangiisit pillugit nalunaarummi ilanngussaq 1-mi pinaveersaartitsinermut tunngaviit at.dk/forebyggelsesprincipper nassaarikkit.

d) Pinaveersaartitsineq ingerlaavartumik periusaavoq

Illit sulisitsisutut suliffeqarfimmi piumasaqaatinik ersernerluttoqarnersoq aamma piumasaqaatinik imminnut assortuuttoqarnersoq qulaajaasarnissat pingaaruteqarpoq, sulinerup qaqugukkulluunniit tamakkiisumik illersorneqarsinnaasumik isumannaatsuunissaanut peqqinnarnissaanullu qulakkeerinninnissamut pisussaaffeqaravit. Sulinermi piumasaqaatinik ersernerluttunik aamma piumasaqaatinik imminnut assortuuttunik peqarpat sulisut isumannaatsuunissaannut aamma peqqissusaannut aarlerinartorsiorneq sunniuteqartumik pinaveersaartinneqarsimanersoq nalilissavat, pisariaqarpallu suliniutinik pinaveersaartitsisunik sunniuteqarluartunik aallartitsissaatit. Kiisalu sulisitsisutut sulineq illersorneqarsinnaasumik ingerlanneqarnersoq aamma iliuusissat aallartinneqartut iluaqutaanersut ingerlaavartumik pitsaasumik nakkutilliisoqarnera qulakiissavat, ilanngussaq 1 naapertorlugu.

Periutsit inatsisitigut sullivinnik nalilersuilluni (APV) sulinermi atorneqartartut pinaveersaartitsinermik suliaqarlutit malissinnaavatit. at.dk/apv paasisaqarnerugit.

Sullivinnik nalilersuineq

Takussutissaq 1 - Piumasaqaatit ersernerluttut aamma piumasaqaatit imminnut assortuuttut qulaajakkit - Sulisut isumannaatsuunissaannut aamma peqqissuunissaannut aarlerinartoq nalilersoruk - Sulisut isumannaatsuunissaannut aamma peqqissusaannut aarlerinartut pinaveersaartikkit - Sulinerup ingerlanneqarneranut eqaatsumik nakkutilliineq ingerlaguk.

Takussutissaq 1 - Piumasaqaatit ersernerluttut aamma piumasaqaatit imminnut assortuuttut qulaajakkit - Sulisut isumannaatsuunissaannut aamma peqqissuunissaannut aarlerinartoq nalilersoruk - Sulisut isumannaatsuunissaannut aamma peqqissusaannut aarlerinartut pinaveersaartikkit - Sulinerup ingerlanneqarneranut eqaatsumik nakkutilliineq ingerlaguk.

2. Nassuiaat, kingunissai aamma sulinerup illersorneqarsinnaanissaa qulakkeerniarlugu pisussaaffeqarneq

2.1. Sulinermi piumasaqaatit ersernerluttut aamma piumasaqaatit imminnut assortuuttut suuppat?
Sullivimmi tarnikkut atukkat pillugit nalunaarummi sulinermi piumasaqaatit ersernerluttut aamma piumasaqaatit imminnut assortuuttut, ersernerluttut imaluunniit assortuuttut nassuiarneqarput. Ass. suliassanut, pitsaassutsimut, suliffimmi atuuffimmut, akisussaaffinnut, sulinermi periutsinut, sulinerup aaqqissuunneqarneranut, atuuffiit agguataarneqarnerinut, piffissamik atuinermut, sulinerup sukkassusaanut imaluunniit piffissaq suliffiusoq.

Sulinermi aamma pissutsit amerlasuut ersernerlussinnaapput imaluunniit assortuuttuusinnaapput. Piumasaqaatit ersernerluttut aamma piumasaqaatit imminnut assortuuttut taamaattumik aamma sulinerni assigiinngitsorpassuarni aamma nikerartumik annertussusilimmik pisarput.

Piumasaqaatit ersernerluttut aamma piumasaqaatit imminnut assortuuttut sulinermi pissutsinut erseqqissarneqarsinnaasunut, kisianni taamaaliorneqarsimanngitsunut tunngasinnaapput. Pisuni taamaattuni ass. sulisut suliassat sorliit aamma qanoq suliarineqarnissaat ersernerlussinnaavoq. Piumasaqaatit ersernerluttut aamma piumasaqaatit imminnut assortuuttut sulinerup qanoq ittuuneranik pissuteqarsinnaapput. Piumasaqaatit ersernerluttunut tunngatillugu ass. sulinermi suliassat ullormiit ullormut allanngorartunut, imaluunniit piumasaqaatit aamma naatsorsuutit paasiuminaannerannut tunngasinnaapput. Aamma sulianut tunisassianik imaluunniit ingerlaariaatsinik nutaanik ineriartortitsiffiusunut tunngasinnaapput. Piumasaqaatit imminnut assortuuttunut tunngatillugu sulinermi sulisut inuit assigiinngitsut soqutigisaannik aamma naatsorsuutaannik eqqarsaatiginnittoqarsinnaavoq, ass. aqutsisut, suleqatit, innutaasut, ilaqutaasut, atuisut aamma suleqatigisartakkat.

Sulinermi piumasaqaatinut ersernerluttunut aamma piumasaqaatinut imminnut assortuuttunut taaguutit allat

Sulinermi piumasaqaatit ersernerluttut nassuiaammut “atuuffiit ersarinnerannut” attuumassuteqarpoq. Atuuffiit ersarissuunerat sulisut sulinermi atuuffigisassatut naatsorsuutigineqartoq qanoq ilisimatiginerannut tunngavoq. Sulinermi piumasaqaatit imminnut assortuuttut nassuiaammi “sulinermi tarnikkut piumasaqaatinut qaffasissunut” ilaasutut isigineqarsinnaapput aammattaaq “sulinermi atuuffinnut assortuuttunut” attuumassuteqarput. Sulinermi atuuffiit assortuuttut pisuni assigiinngitsunik soqutigisaqartut suliarineqartussanut sulisut tunniussassaannut assigiinngitsunik naatsorsuuteqarfiusunut tunngapput.

2.2. Sulisut isumannaatsuunissaannut peqqissusaannullu kingunerat

Sulinermi piumasaqaatit ersernerluttut aamma piumasaqaatit imminnut assortuuttut sulisut isumannaatsuunissaannut aamma peqqissuunissaannut aarlerinartortaqarsinnaapput. Pingaartumik piffissami sivisuumi piumasaqaatit ersernerluttut aamma piumasaqaatit imminnut assortuuttut atuussimappata. Sunniutit marluk taakku immikkut aamma ataatsimut pineranni taamaattoqarsinnaavoq.

Piumasaqaatit ersernerluttut aamma piumasaqaatit imminnut assortuuttut ass. sininniarnermi ajornartorsiuteqarnermut, aallussisinnaannginnermut, sivisuumik uippakajaarnermut, siooranermut, isumatsassimangaarnermut aamma uummatikkut nappaateqarnermut aarlerinartut annertunerulersissinnaavaat.
Piumasaqaatit ersernerluttut aamma piumasaqaatit imminnut assortuuttut aamma sulilluni ajutoornissamut aarlerinartut annertunerulersissinnaavai. Ass. tassaasinnaapput nakkarnerit aamma orlulluni ajutoornerit, aqqusinermi angallannermi ajutoornerit, sakkunik aamma maskiinanik ajutoornerit imaluunniit ass. innuttaasunit aamma atuisunit nakuuserfigineqarnerit.

Aammattaaq piumasaqaatit ersernerluttut aamma piumasaqaatit imminnut assortuuttut allanik
sullivimmi avatangiisini ajornartorsiutinik allanik pilersitsisinnaapput. Imaassinnaavoq ass. pisut:

  • Suliassamut aalajangersimasumut tunngatillugu kina qanoq iliussanersoq pillugu naatsorsuutit ersernerluppata imaluunniit imminnut akerleriippata. Tamakku sulisut akornanni isumaqatigiinnginnernik aamma saqitsaannernik, mamianartumik iliuuseqarnernik kinguneqartitsisinnaapput.
  • Kiffartuussinermut imaluunniit pitsaassutsimut piumasaqaatit ersernerluppata imaluunniit piumasaqaatit imminnut assortuuppata. Sulisut sukkasuumik, unillatsiarnertaqanngitsumik imaluunniit piumasaqaatinut aamma naatsorsuutinut naapertuuttumik suliaqarniarlutik akunnerni amerlasuuni sulinerannik kinguneqartitsisinnaavoq.
  • Innuttaasunik imaluunniit atuisunik sullissinermi najoqqutassat ersernerluppata imaluunniit suliap pitsaassusissaa pillugu naatsorsuutit oqimaaqatigiissaarnerat naammanngippat. Sulisut innuttaasunut imaluunniit sullitanut assigiinngitsunik periuseqarneqarannik kinguneqarsinnaavoq. Periutsit taakku assigiinngitsut innuttaasunut imaluunniit sullitanut toqqissisimannginnermik imaluunniit nukillalaarnermik pilersitsisinnaapput, sulinermi misigissutsitigut piumasaqaatinik annertunerulersitsisunik. Pisut ilaanni aamma timikkut aamma tarnikkut nakuusernermik kinguneqarsinnaavoq.
  • Sulisut innuttaasunik qanoq kivitsinissaannut imaluunniit nuussinissaannut ersernerluttunik najoqqutassaqarpat. Oqimaatsumik kivitsinikkut timikkut artukkiinernik aamma artukkiisunik sulinermi inissisimanernik kinguneqarsinnaapput.

2.3. Isumannaallisaanermut aamma peqqinnissamut aarlerinaatit pinaveersaartinneqassapput

Sulisitsisutut suni tamani sulinerup pilersaarusiorneqarnissaa, aaqqissuunneqarnissaa siunissami qanittumi aamma ungasissumi inulerinermi misigissutsitigut annertuumik piumasaqaatinut atatillugu isumannaatsumik aamma peqqinnartumik tamakkiisumik illersorneqarsinnaasumik ingerlanneqassapput.
Tamanna isumaqarpoq, misigissutsitigut piumasaqaatit annertuut sulisut isumannaatsuunissaannut peqqissuunissaanullu siunissami qanittumi ungasissumilu ajoqutaassanngitsut. Piumasaqaatit ersernerluttut aamma piumasaqaatit imminnut assortuuttut pissutigalugit, sulisut napparsimalinnginnissaat imaluunniit ajoqusinnginnissaat pillugu suliniutinik sunniuteqarluartunik aallartitsinissannik tamanna aamma isumaqarpoq.

3. Sulinermi piumasaqaatit ersernerluttut aamma piumasaqaatit imminnut assortuuttut qulaajarlugillu nalilersukkit

Takussutissiaq 2 - Sulinermi piumasaqaatit ersernerluttut aamma piumasaqaatit imminnut assortuuttut qulaajarlugillu nalilersukkit.

Takussutissiaq 2 - Sulinermi piumasaqaatit ersernerluttut aamma piumasaqaatit imminnut assortuuttut qulaajarlugillu nalilersukkit.

Sulisitsisutut suliffeqarfimmi piumasaqaatinik ersernerluttoqarnersoq aamma piumasaqaatinik imminnut assortuuttoqarnersoq ataavartumik qulaajaasussaavutit. Piumasaqaatinik ersernerluttoqarpat imaluunniit piumasaqaatinik imminnut assortuuttoqarpat, sulisuit isumannaatsuunissaannut aamma peqqissuunissaannut pitsaasumik pitsaaliorneqarnersoq naliliiffigissavat.

Suliami tassani sulisut peqataatinneqarnissaat naleqquppoq, misigisaat aamma misilittagaat suliffeqarfimmi piumasaqaatit ersernerluttut aamma piumasaqaatit imminnut assortuuttut pillugit ilisimasanik pissarsinissamut pingaaruteqarmata. Taamaammat suliffeqarfimmi toqqissimanartumik oqaloqatigiittoqarnissaa aamma pingaaruteqarluinnarpoq, sulisut sulinerminni unammilligassaminnik eqqumaffigeqqusinissamut periarfissaqartinneqarlutik.

Qulaajaaneq aamma naliliineq ulluinnarni suliap naammassinissaa pillugu suleqatigiinnermut ilaasinnaavoq aamma sullivimmi tarnikkut avatangiisinik annertunerusumik misissuinermut ilaasinnaalluni. Tamanna ass. APV-mut ilaasinnaavoq.

3.1. Sulinermi piumasaqaatit ersernerluttut aamma piumasaqaatit imminnut assortuuttut qanoq qulaajassavigit?

Sulisitsisutut aallarniutigalugu sulisunik ersernerluttunik piumasaqaateqarfigineqartoqarnersoq imaluunniit imminnut assortuuttunik piumasaqaateqarfigineqartoqarnersoq paasiniarsinnaavat.

Piumasaqaatit ersernerluttut aamma piumasaqaatit imminnut assortuuttut assigiinngitsorpassuartigut saqqummersinnaapput.

Piumasaqaatit ersernerluttut

Piumasaqaatit ersernerluttut ataatsimut isigalugit, sulisut suliaminnik qanoq iliornissaminnik, aamma sulinermi anguniakkat sinaakkutillu suunerinik nalorninerisigut saqqummersinnaapput. Sulisut ass. makku nalornissutigisinnaavaat:

  • Suliassat sorliit suliarissanerlugit, aamma suliassat sunik imaqarnersut.
  • Suliassat qanoq suliarineqassanersut, ass. suleriutsit sorliit atorneqarsinnaanersut, aamma sulinerit qanoq aaqqissuunneqarnersut.
  • Suliat suliarinissaannut kikkut suleqatigissaneraat, kikkut sulerissanersut, aamma suliaq suliariniarlugit kikkunnit taperserneqarsinnaanersut.
  • Suut akisussaaffeqarfigineraat, aamma sunik aalajangiinissamut piginnaaneqarfigineraat.
  • Suliassanut ataasiakkaanut qanoq piffissaqartiginersut, aamma suliassanut tamanut piffissaqartinnatik, suliassat sorliit pingaarnerutittassaneraat.
  • Suliassat qaqugukkut naammaginartumik naammassineqarsimanersut.
  • Piffissamut suliffigisaannut sunik naatsorsuuteqartoqarnersoq, ass. piffissaq suliffiusoq qanoq, qaangiuttoornermut, aamma piffissap suliffiusup nalinginnaasup avataatigut qaqugukkut aamma qanoq attaveqarfigineqarsinnaanersut.

Piumasaqaatit imminnut assortuuttut

Piumasaqaatit imminnut assortuuttut, sulisut sulinermi sinaakkutit iluanni sulinermi piumasaqaatit pingaarnerit naammassisinnaannginnerisigut saqqummersinnaavoq. Tassani assersuutigalugu imaattoqarsinnaavoq:

  • Sulisut sulinerannut inuit assigiinngitsut naatsorsuutaasa akornanni assortuuttoqartillugu. Ass. aqutsisunit, suleqatinit, ilaqutaasunit, atuisunit aamma suleqatigisanit naatsorsuutigineqartut pineqarsinnaapput. Inuit assigiinngitsut naatsorsuutaasa assortuunnerinut, imaluunniit sulisut sulinermi sinaakkutit iluini naatsorsuutigineqartut tamakkerlugit naammassinissaannut piffissaqannginneranut tunngasinnaapput.
  • Aqutsisut immikkut sulisut sulinerannut assortuuttunik piumasaqaateqartillugit. Suliassat naammassinissaannut pisuni suliassat annertussusaannut piumasaqaatit aamma kiffartuussinermut aamma pitsaassutsimut piumasaqaatit naammassinissaannut periarfissaatinnagit. Aamma aqutsisut assigiinngitsut ataanni sulisut, sulinerannut assortuuttunik piumasaqaateqartoqarsinnaasarpoq.
  • Aqutsisut suliassat annertussusaannut aamma piffissamik atuinissamut piumasaqaataasa aamma suliap suliarinissaanut inatsisitigut piumasaqaatini assortuuttoqartillugu. Ass. suliat piffissami aalajangersimasumi sulisut naammassinissaat pillugit aqutsisut piumasaqarpata, inatsimmi piumasaqaatinut naapertuinissamik periarfissiinngitsumik, ass. aqqusinermut angallannermut inatsit, sanaartornermi malittarisassat, kiffartuussinermut inatsit, inunnik isumaginninnermut inatsit aamma sullivinni avatangiisit pillugit inatsit.
  • Sulisut sulinerminni atuuffinnik assigiinngitsunik imminnut assortuuttunik suliaqaraangata. Ass. sulisut innuttaasunut, ilaqutaasunut imaluunniit sullitanut piumasaqaateqarsinnaapput imaluunniit nakkutilliisinnaapput, tamatumalu peqatigisaanik ikiuillutik, tapersersuillutik aamma siunnersuillutik.

Sulisuni ataasiakkaani, suleqatigiinni ataasiakkaani imaluunniit suliffeqarfiit immikkoortortaqarfiini imaluunniit suliffeqarfimmi tamarmi siammasissumik piumasaqaatit ersernerluttut aamma piumasaqaatit imminnut assortuuttut pisinnaasarput.

3.2. Isumaannaatsuutitsinissamut aamma peqqissutsimut aarlerinartut pitsaasumik pinaveersaartinneqarnersut qanoq naliliisinnaavit?

Suliffeqarfimmi piumasaqaatinik ersernerluttoqarpat aamma piumasaqaatinik assortuuttoqarpat, sulisuit isumannaatsuunissaannut aamma peqqissuunissaannut aarlerinartut sunniuteqarluartumik pinaveersaartissimanerlugit sulisitsisutut illit nalilissavat.

Aarlerinartut sunniuteqarluartumik pinaveersaartinneqarpata, piumasaqaatit ersernerluttut aamma piumasaqaatit imminnut assortuuttut sulisunut ineriartuutaallutillu piumassuseqalersitsisinnaapput, ersernerluttut aamma assortuuttut sulisut ineriartornissaannut, isumassarsiorsinnaanermik atuisinnaanerannut aamma suliap suliarineranut sunniuteqarnissamik periarfissiimmata. Sulinermi suna tamarmi ersarissuusinnaanngilaq aamma akunnattoorfeqanngissinnaanngilaq.

Piumasaqaatinik ersernerluttoqartillugu imaluunniit piumasaqaatinik imminnut assortuuttoqartillugu, pisuni tulliuttuni marluusuni ataatsimik imaluunniit tamarmiusunik kinguneqarpat, aarlerinaataasoq sunniuteqarluartumik pinaveersaartinneqarsimassanngilaq:

Pisoq 1

Sulisunik piumasaqaatinik ersernerluttunik ima annertutigisumik aamma pisunik misigisaqartoqartillugu, qanoq suliaqarnissamik, imaluunniit sulinermi anguniakkat aamma sinaakkutit nalornissutigineqarpata, aamma pinaveersaartitsilluni iliuutsit sulisut piumasaqaatinik ersernerluttunik isumaginninnissaannut naammanngitsumik qulakkeerinnippata nalornissutigineqarlutik.
Imaluunniit

Sulisunik piumasaqaatinik imminnut assortuuttunik ima annertutigisumik aamma pisunik misigisaqartoqartillugu, qanoq suliaqarnissamik, imaluunniit sulinermi anguniakkat aamma sinaakkutit nalornissutigineqarpata, aamma pinaveersaartitsilluni iliuutsit sulisut piumasaqaatinik imminnut assortuuttunik isumaginninnissaannut naammanngitsumik qulakkeerinnippata nalornissutigineqarlutik.

Pisoq 2

Piumasaqaatinik ersernerluttunik aamma piumasaqaatinik imminnut assortuuttunik imaattoqarpat, sulilluni ajutoornernik kinguneqartitsisinnaasunik. Ass. teknikikkut atortunik atuinermut tunngatillugu ersernerluttoqarpat imaluunniit innuttaasunik sakkortuumik pissusilersorsinnaasunik isumaginninnermut tunngasinnaapput. Aammattaaq piumasaqaatit ersernerluttut aamma piumasaqaatit imminnut assortuuttut sulinermullu naatsorsuutit naammassiniarlugit, sulisut sukkasuumik sulippata taama pisoqarsinnaavoq.

Sulisut pisuni taakkunani ataatsimi imaluunniit taakkunani marluusuni inissisimalinnginnissaat pinaveersaartitsinerup qulakkeerneraa naliliininni qitiussaaq.

Naliliinissannut iluaqutissaq

Sulisitsisutut sulisut isumannaatsuunissaannut aamma peqqissusaannut aarlerinartut sunniuteqarluartumik pinaveersaartinneqarsimanersut nalilissagukku, piumasaqaatit ersernerluttut aamma piumasaqaatit imminnut assortuuttut qanoq annertutiginerat, piumasaqaatit qanoq ittuunerat, aamma pinaveersaartitsinermi iliuutsit sulisut isumaginissaannut qulakkeerinninnersut nalilissavat.

Annertussusaannut makku apeqqutaapput:

  • Piumasaqaatit ersernerluttut imaluunniit piumasaqaatit imminnut assortuuttut ulluinnarni sulinermi qanoq initutiginersut.
  • Piumasaqaatit ersernerluttut aamma piumasaqaatit imminnut assortuuttut qanoq sivisutigisumik tassaniissimanersut.

Suussusaanut apeqqutaasinnaavoq:

  • Piumasaqaatit ersernerluttut aamma piumasaqaatit imminnut assortuuttut ulluinnarni sulinermut qanoq annertutigisumik sunniuteqarnersut, sulisut suliaqarnissamut periarfissaannut qanoq sunniuteqarnerat ilanngullugu.
  • Piumasaqaatit ersernerluttut aamma piumasaqaatit imminnut assortuuttut pissutigalugit, sulisut sulinermi eqqunngitsunik aalajangiippata imaluunniit kukkuppata, kingunerisinnaasaasa qanoq ilungersunartiginerat.

Pinaveersaartitsiniarluni iliuuseqarnerit, sulisut piumasaqaatinik ersernerluttunik imaluunniit piumasaqaatinik imminnut assortuuttunik suliarinninnissaannut naammattumik qulakkeerinninnersut, ilaatigut makku apeqqutaapput:

  • Sulisut piumasaqaatinik ersernerluttunik imaluunniit piumasaqaatinik imminnut assortuuttunik suliaqarnissaminnut naammaginartumik piginnaasaqarnersut, ass. piginnaasat suliamut aamma suleqatigiinnermut tunngasut.
  • Piumasaqaatit imminnut assortuuttut aamma piumasaqaatit imminnut assortuuttut ataatsimut suliarinissaannut, aqutsisunit aamma suleqatinit tapersersorneqarnissamut periarfissiisoqarnersoq, ass. sulisut suliassat qanoq suliarinissaannik, imaluunniit qanoq pingaarnersiuinissamut nalornippata.
  • Sulisut sulinermi naammaginartumik sunniuteqarnersut, piumasaqaatit ersernerluttut aamma piumasaqaatit imminnut assortuuttut suliarinissaannut aalajangiisinnaassuseqarnersut ilanngullugu.

Piumasaqaatit ersernerluttut imaluunniit piumasaqaatit imminnut assortuuttut, sulisut isumannaatsuunissaannut imaluunniit peqqissuunissaannut aarlerinartoqalernissaannut piffissap sivikitsup ingerlanerani pisarpoq:

  • Piumasaqaatit ersernerluttut imaluunniit piumasaqaatit imminnut assortuuttut ulluinnarni sulinermi initunerulertillugit.
  • Piumasaqaatit ersernerluttut imaluunniit piumasaqaatit imminnut assortuuttut ulluinnarni sulinermi pingaaruteqarnerulersarput.
  • Piumasaqaatit ersernerluttut imaluunniit piumasaqaatit imminnut assortuuttut kinguneqartitsinerat ilungersunarnerulissaaq.
  • Sulisut piumasaqaatit ersernerluttut aamma piumasaqaatit imminnut assortuuttut suliarinissaannut, pinaveersaartitsilluni suliniutit annikinnerusumik qulakkeerinnitsillugit.

Isumannaatsuunissamut imaluunniit peqqissuunissamut aarlerinaat pitsaasumik pitsaaliorneqannginnera takussutissaqarpat

Piumasaqaatit ersernerluttut aamma piumasaqaatit imminnut assortuuttut, isumannaatsuunissamut aamma peqqissuunissamut aarlerinaatit sunniuteqarluartumik pinaveersaartinneqannginnerinut, pissutsit arlallit takussutissaasinnaapput. Pissutsit taakkua aarlerinartumik nalilersuinissamut ikorfartuutaasinnaapput.

Pissutsit ataani taaneqartut ilaat piffissami sivisunerusumi pisarpata, piumasaqaatit ersernerluttut aamma piumasaqaatit imminnut assortuuttut isumannaatsuunissamut imaluunniit peqqinnissaq peqqissuunissamut aarlerinaataat pitsaasumik pinaveersaartinneqarsimannginnersut imaluunniit tamakkua allamut tunnganersut paasiniassallugu pingaaruteqarpoq.

  • Aqutsisunit imaluunniit suleqatinik sulisut ajortumik isornartorsiorpat.
  • Sulinermi kukkusoqarpat.
  • Aqutsisut aamma sulisut imaluunniit sulisut akornanni tatiginnittoqanngippat.
  • Suliffeqarfiup iluani inunnut tunngasunik saqitsaattoqarpat imaluunniit suleqatigiinnermi saqitsaattoqarpat.
  • Sulinermi mamianartumik iliuuseqartoqarpat, ass. suliamut tunngatillugu imaluunniit ataatsimoornermit immikkoortitsisoqarpat.
  • Suliat suliarineqartut pillugit innuttaasunit, ilaqutaasunit, atuisunit imaluunniit suleqatigisanit isornartorsiuisoqarlunilu maalaaruteqartoqarpat.
  • Innuttaasunut, ilaqutaasunut, atuisunut imaluunniit suleqatigisanut saqitsaattoqarpat,imaluunniit sulisut imminnut akerleriitsinneqarpata.
  • Sulisunik unillatsiarnertaqanngitsumik imaluunniit akunnerni amerlasuuni sukkasuumik sulisoqarpat.
  • Suliap qanoq suliarinissaa pillugu eqqarsartaatsikkut nukippassuit atorlugit aamma oqaloqatigiilluni sulisoqarpat.
  • Suliassat pingaarutillit suliarineqanngippata.
  • Piffissat killigititat pingaarutillit malinneqanngippata.
  • Kiffartuussinermut imaluunniit pitsaassutsip qaffasissusai aalajangersakkat malinneqanngippata.
  • Sulinermi ajutoortoqartarpat- imaluunniit ajutuungajattoqartarpat.
  • Sulisut napparsimallutik sulinngitsoortarnerat imaluunniit taarseraannerat annertuppat.

Sulisunut ataasiakkaanut isumannaatsuunissamut imaluunniit peqqissuunissamut aarlerinaatit pitsaasumik pitsaaliorneqarsimannginnerinut tulliuttut takussutissaapput:

  • Suliatigut naammaginartoqannginneranik misigineq.
  • Soriarsinnaannginneq.
  • Toqqissisimannginneq imaluunniit siooraneq.
  • Eqqarsartaatsikkut imaluunniit timikkut qasuneq.
  • Sininniarnikkut ajornartorsiuteqarneq.
  • Aallussisinnaannginneq.
  • Qiimannginneq aamma uumigisaqarnerulerneq.
  • Inuttut kisimiitsilersinnaaneq.
  • Sulinerup avataani sulineq pillugu eqqarsaatit iperaruminaatsinneri.

Sunniutit isumannaatsuunissamut imaluunniit peqqissutsimut aarlerinartumut annertusaataasinnaasut

Sulinermi piumasaqaatit ersernerluttut aamma piumasaqaatit imminnut assortuuttut aarlerinaataannik annertusaataasinnaasunik, sullivimmi avatangiisini sunniuteqartoqarnersoq sulisitsisutut illit nalilissavat. Sulisut sunik suliaqarnerinut sunniutit apeqqutaalluinnartarput. Ass. sullivimmi tarnikkut atukkanni sunniutaasinnaapput, soorlu suliassat annertuut aamma piffissakilliorneq, inunnik sullissinermi misigissutsitigut piumasaqaatit annertuut, sulinermi mamianartumik iliuuseqarnerit, sulinermi nakuusertoqarnissaanut aarlerinartut imaluunniit maluginiagaqarnissamut aamma eqqarsarluarnissamut piumasaqaatit qaffasissut.

Ass. piumasaqaatit ersernerluttut aamma piumasaqaatit imminnut assortuuttut aarlerinaataannik makku annertunerulersitsisinnaapput:

  • Sulisut annertuunik suliassaqarpata aamma piffissakilliorpata. Suliassat annertuut aamma piffissakilliorneq sulisunut artukkiinerulersitsisinnaapput, piumasaqaatit ersernerluttut imaluunniit piumasaqaatit imminnut assortuuttut qanoq isumagissanerlugit isumaliornissamut aamma aalajangernissamut piffissamik atuissagamik.
  • Sulisut aamma misigissutsitigut qaffasissumik piumasaqaateqarfigineqarpata imaluunniit inunnik sullissinermi nakuuserfigineqarnissamut aarlerinartorsiorpata. Sulinerit taamaattut inunnik sullinneqartunut attaveqarnermi qanilaarnermik aamma najuunnissamik pisariaqartitsiffiupput. Sulisut ass. akisussaaffiit imaluunniit perorsaanermi najoqqutassat, imaluunniit kissaatit aamma naatsorsuutit imminnut assortuut qanoq pingaarnersiornissaat nalornissutigippatigit artukkiinerusinnaapput.
  • Sulinermi mamianartumik iliuuseqartoqarpat. Sulisut mamianartumik iliuuseqarfigineqarpata, piumasaqaatit ersernerluttut aamma piumasaqaatit imminnut assortuuttut isumaginiaraangamikkit, aalajangikkatik pillugit ajortumik qisuariartoqarnissaanik siooranermik kinguneqarsinnaavoq.

Sulisut pisariaqartitaannik eqqarsaatiginninneq

Piumasaqaatinik ersernerluttoqartillugu aamma piumasaqaatinik imminnut assortuuttoqartillugu, sulisut isumannaatsuunissaannut peqqissuunissaannullu sunniuteqarluartumik pinaveersaartinneqarnersoq, sulisitsisutut nalilersorukku, sulisut ataasiakkaat illersorneqarsinnaasumik suliaminnik suliaqarsinnaanermut pisariaqartitaat immikkut eqqarsaatigineqarnissaannut pisariaqartitsisoqarnersoq nalilersortuassavat. Sulisup ukiui, isiginninneri imaluunniit sulisinnaassusaanut tunngasinnaavoq. Tassani ass. inuusuttut aamma sulisut nutaat sulinerup tungaatigut misilittagaqarpallaanngippata pingaartumik eqqarsaatigineqassapput.

4. Sulisut isumannaatsuunissaannut aamma peqqissusaannullu aarlerinartumik pinaveersaartitsineq

Takussutissiaq 3 - Sulisut isumannaatsuunissaannut aamma peqqissusaannut aarlerinartunik pitsaaliuineq.

Takussutissiaq 3 - Sulisut isumannaatsuunissaannut aamma peqqissusaannut aarlerinartunik pitsaaliuineq.

Sulineq piumasaqaatinut ersernerluttunut aamma piumasaqaatinut imminnut assortuuttunut tunngatillugu isumannaatsuunissamut peqqissuunissamullu illersorneqarsinnaanissaa pisariaqartillugu, iliuutsinik pinaveersaartitsisunik aallartitsinissamut sulisitsisutut pisussaaffeqarputit. Iliuutsit sunniuteqarluartuussapput, sulisut taamaalillutik piumasaqaatit ersernerluttut aamma piumasaqaatit imminnut assortuuttut pissutigalugit napparsimalissanngimmata imaluunniit ajoqusissanngimmata.

Sulisutit aamma AMO suleqatigalugit pinaveersaartitsilluni iliuutsit pilersaarusiussavatit aamma aallartissavatit. Kingullertut taaneqartoq taamaallaat suliffeqarfinni qulinik amerlanernilluunniit sulisulinni atuuppoq.

Suliffeqarfimmi piumasaqaatinut ersernerluttunut aamma piumasaqaatinut imminnut assortuuttunut aarlerinartunik pinaveersaartitsinissamut suliatigut ilisimasat pisariallit pigineqanngippata, illit sulisitsisutut avataaneersunit ilisimasalinnit ikiortissarsiussaatit suliap tamakkiisumik illersorneqarsinnaasumik ingerlanneqarnissaa qulakkeerniarlugu.

4.1. Pinaveersaartitsinermi iliuusissat pingaarnerpaat

Illit sulisitsisutut piumasaqaatinut ersernerluttunut aamma piumasaqaatinut imminnut assortuuttunut aarlerinartut pinaveersaartinniarlugit iliuusissat tulliuttut ukkatarinissaat naleqquppoq:

  • Sulinermik pilersaarusiorneq aamma aaqqissuussineq, taamaalilluni sulineq illersorneqarsinnaassammat.
  • Naammattumik naapertuuttumillu ilinniartitsineq aamma suliap ingerlannissaanut ilitsersorneqarneq.Aqutsisunit aamma suleqatinit sulinermi tapersersorneqarneq.
  • Sulianut ingerlanneqartussanut atatillugu suliani sunniuteqarsinnaaneq.
  • Sulisut pisariaqartitaannik eqqarsaatiginninneq.

Pinaveersaartitsinermut tunngaviit malillugit illit sulititsisutut sulinermi piumasaqaatit ersernerluttut aamma piumasaqaatit imminnut assortuuttut, sulisut isumannaatsuunerannut imaluunniit peqqissusaannut aarlerinarsinnaasut sapinngisamik pinaveersaartissavatit. Piumasaqaatit ersernerluttut aamma piumasaqaatit imminnut assortuuttut ilaat pinngitsoortinneqarsinnaanngillat, taamatullu aamma naapertuuttuaannaratillu kissaataajuaannanngillat. Sulinermi piumasaqaatinik ersernerluttoqarpat aamma piumasaqaatinik imminnut assortuuttoqarpat, sulisut piumasaqaatinik ersernerluttunik aamma piumasaqaatinik imminnut assortuuttunik isumaginninnissamut periarfissaqarnerat qulakkeerlugu pinaveersaartitsissaatit.

4.2. Suliap pilersaarusiornera aamma aaqqissuunnera, taamaalilluni sulineq illersorneqarsinnaassammat

Sulisitsisutut sulineq pilersaarusiussallugu aamma aaqqissuutissallugu pisussaaffeqarputit, taamaalilluni piumasaqaatinut ersernerluttunut aamma piumasaqaatinut imminnut assortuuttunu tatatillugu isumannaatsuunikkut aamma peqqissutsikkut tamakkiisumik illersorneqarsinnaassammat.

Piumasaqaatit ersernerluttut aamma piumasaqaatit imminnut assortuuttut aarlerinartortaannik pinaveersaartitsinerup iluatsinnissaanut sulinerup pilersaarusiornissaa aamma aaqqissornissaa aalajangiisuulluinnarput. Ataani assersuuteqarpoq sulisutit suleqatigalugit qanoq sulinermik pilersaarusiorsinnaasutit aamma aaqqissuussisinnaasutit.

Piumasaqaatit ersernerluttut

  • Suliassat sorliit, aamma qanoq suliarineqarnissaat pillugit ataavartumik erseqqissartarsinnaavasi, taamaalillusi suliassat aamma suliassaq aaqqinneqarnissaat ataatsimut paasisaqarfigissavasi, suleriutsit aamma sulinerup aaqqissuunneqarnera ilanngullugit.
  • Akisussaaffiit agguataarneqarnerat aamma aalajangiinissamut piginnaatinneqarnerit erseqqissarsinnaavasi, ass. suliaqartut, atuuffiit, suleqatigiit aamma immikkoortortaqarfiit akornanni.
  • Sulineq qanoq ataqatigiissaarneqassanersoq erseqqissarsinnaavarsi, taamaalilluni inuit eqqortut attaveqaqatigiillutillu piffissani eqqortuni suleqatigiittassammata.
  • Sulisut suliassanut ataasiakkaanut piffissaq qanoq sivisutigisoq atortassaneraat aalajangersarsinnaavarsi, ataavartumilu piffissaq suliassanut atorneqartoq naleqqunnersoq nalilersortarlugu.
  • Piffissaq atorneqarsinnaasoq naammanngippat, suliassat sorliit salliunneqassanersut najoqqutassiorsinnaavusi.
  • Suliffeqarfiup iluani kiffartuussinermut imaluunniit pitsaassusissamik naatsorsuutigineqartut  naleqqussarsinnaavasi, taamaalilluni kikkut tamarmik sullissinernik, kiffartuussinernik imaluunniit nioqqutissanik sorlernik tunniussaqarnissartik ilisimassammassuk.
  • Aqutsisut innuttaasunut, ilaqutaasunut, atuisunut aamma suleqatigisartakkanut naatsorsuutigisat naleqqussarsinnaavaat, taamaalillutik sullissinermik sorlermik, kiffartuussinermik sorlermik imaluunniit nioqqutissamik sorlermik naatsorsuuteqarsinnaanertik ilisimassammassuk.
  • Suliffeqarfimmi allannguinernik ingerlatsigussi, allannguinerit naammassippata sapinngisamik siusinnerpaamik, ass. suliassat sorliit, qanoq aamma kikkut peqatigalugit sulisut suliarissaneraat erseqqissarsinnaavarsi.
  • Sulisut piffissamut suliffigisaannut erseqqissunik naatsorsuutinik ersarissunik pilersitsisinnaavusi, ass. piffissaq suliffiusoq qaangiuttoornermut qanoq inissisimanersoq, aamma sulisut piffissap suliffiusup nalinginnaasup avataatigut qaqugukkut aamma qanoq attaveqarfigineqarsinnaanersut.

Eqqaamajuk, pilersaarutigineqartunik suliniutinik atuutsilersitsinerup malinnaaffiginissaa.

Assersuut: Iliuutsit nutaat pitsaassusissaq pillugu naatsorsuutinik ersarinnerulersitsipput aamma ataatsimut suliamut piginnaasat pitsanngorsarneqarput

Sullivimmi sulisut suliassaannut pitsaassusissaq nassuiarneqarsimanngilaq. Suliat imarisaannut piumasaqaatit taamaattumik sulisunut ersernerlupput. Aamma suliamut tunngatillugu ikiorneqarniarlutik kimut saaffiginnissanerlutik ilisimanngilaat, aammalu suliassat qanoq suliarineqarnissaat pillugit ilisimasanik sumi nassaarsinnaanermi nalornisoqarlunilu paatsiveerusinmaartoqarpoq. Suliassat suliarineqarnerisa pitsaassusaanni assigiinngissuseq angisoorujussuuvoq, tamannalu aqutsisunit isornartorsiorneqarnermik kinguneqarajuppoq. Suliat suliarinissaannut qanoq piumasaqaateqartoqarnersoq piffissarujussuaq aamma nukippassuit sulisut atorpaat.

Sullivik iliuutsinik assigiinngitsorpassuarnik aallartitsivoq:

  • Suliassanut ataasiakkaanut pitsaassusissanik aamma anguniagassanik nassuiaasiortoqarpoq.
  • Sulinermi periutsit erseqqissarneqarput.
  • Suliamut piginnaasaqarnermut tunngasunik isumassarsiornissamut atortussanik suliaqartoqarpoq.

Assersuut: Allannguisoqarnerata kingorna suliassat pillugit ersarinnerulersitsisoqarpoq

Sullivimmi sulisut aaqqissuusseqqittoqarnerata kingorna, suliassat assigiinngitsut qanoq aamma qaqugukkut suliarissaneraat ersernerluttoqarpoq, aamma kikkut suliassanut akisussaasuunersut, kiisalu piffissaq suliffiusoq atorluartarnagu taakku isumaqarput.

Tamatuma kingunerisaanik suliassat arlalissuit piffissaq eqqorlugu suliarineqartanngillat, suliassallu naammaginartumik pitsaassusilimmik suliarinissaat ajornartorsiutigineqarpoq. Tamanna sulisut akornanni saqitsaattoqartarneranik kinguneqakkajuttarpoq, aamma sulisut taarseraatikulapput.

Sullivik iliuutsinik assigiinngitsorpassuarnik aallartitsivoq:

  • Suliassaqarfiit akimut eqimattanik suleqatigiinnik pilersitsisoqarpoq, taakku aaqqissuussaanermi nutaami qanoq suleqatigiittoqassanersoq aamma suliassat qanoq suliarineqartarnissaat pillugit siunnersuutinik suliaqarput.
  • Aaqqissuussineq nutaaq qanimut malinnaaffigineqassasoq aalajangerneqarpoq, sulisut amerlasuut nutaanik suleqateqalerlutillu suliassaqalernerat pissutigalugu.
  • Suliamik aallartitsisoqarpoq, tassani aqutsisut aamma sulisut ataatsimoorlutik ataavartumik pitsaasumik suliassat agguaallugillu erseqqissarneqarnissaannut periutsimik nassaartoqarpoq. Ilaatigut ullormut suliassat allattorlugit ataatsimiittarnerit suliarineqartarnissaat isumaqatigiissutigineqarpoq, tassani siunersiuinissamut pisariaqartitsinerit aalajangersimasut, suliassanut ikiorneqarnermut kiisalu sulinermi pingaarnersiuineq aamma ataqatigiissaarineq erseqqissarneqarput.

Piumasaqaatit imminnut assortuuttut

  • Suliffeqarfiup iluani kiffartuussinerup aamma pitsaassutsip qaffasissusaanut piumasaqaatit aamma naatsorsuutit ataavartumik naleqqussartarsinnaavasi, taamaalilluni sulinermi sinaakkutit iluanni piumasaqaatit aamma naatsorsuutit naammassineqarnissaat periarfissaassammat.
  • Aqutsisut innuttaasunut, ilaqutaasunut, atuisunut aamma suleqatigisartakkanut naatsorsuutigisat naleqqussarsinnaavaat, taamaalillutik sullissinermik sorlermik, kiffartuussinermik sorlermik imaluunniit nioqqutissamik sorlermik naatsorsuuteqarsinnaanertik ilisimassammassuk.
  • Ass. suliassanik imaluunniit piffissanik killiliussanik kinguartinneqarsinnaasunut imaluunniit salliutinneqartussaanngitsunut isummernikkut suliassanik pingaarnersiuisinnaavutit.
  • Sulisut sulinerminni atuuffinnik assigiinngitsunik imminnut assortuuttunik suliaqartannginnissaat isumagisinnaavarsi.

Eqqaamajuk, pilersaarutigineqartunik suliniutinik atuutsilersitsinerup malinnaaffiginissaa.

Assersuut: Suliassat takulluarneqarsinnaanerisa piumasaqaatit imminnut assortuuttut ikinnerulersippaat

Sullivimmi anginerusumi sulisut arlallit suliffeqarfimmi aqutsisunit assigiinngitsunit suliakkerneqartarput. Suliassat agguaanneqarnerat ataatsimut takuneqarsinnaanngillat. Sulisut pisut ilaanni piffissami suliffigisaminni naammassinissaannut periarfissaqaratik arlalinnik suliakkerneqartarnerannik tamanna isumaqarpoq. Suliassat sorliit pingaarnerpaanersut sulisut nalornissutigaat, taamaattumillu pingaarnersiuinissamut periarfissaqanngillat. Ullut suliffiusut takisarnerinik aamma suliamut piginnaasat naammanngitsutut misigisarnerannik tamanna kinguneqarpoq.

Sullivimmi suliffeqarfiup iluani suliassat pingaarnersiorneqarnissaannik pisariaqartitsineq pillugu ataatsimut ingerlatsisoqarpoq, aammalu ataasiakkaat sulinerannut naatsorsuutigineqartut pillugit oqaloqatigiittoqarluni.

Ingerlatsinerup inerneri:

  • Suliat imarisaannut piumasaqaatit erseqqissarneqarnissaannik pisariaqartitsineq aamma sulisut ataasiakkaat tapertaanissaannut paasinninnermik pilersitsisoqarpoq.
  • Suliassat suliarinissaannut sulisut sullivimmit aqutsisunit assigiinngitsunit suliakkerneqaraangata, sinaakkutit erseqqissarneqarput.
  • Sulisunit ataasiakkaanit suliassat katillutik annertussusaat ersarinnerulermat, aqutsisut aamma sulisut akornanni tatigeqatigiinnerulersitsisoqarpoq.
  • Suliassat suliarineqarneranni pingaarnersiuinerup aamma suleqatigiinnerup pingaassusaa maluginiarneqalerpoq.
  • Suliassat katillutik amerlassusaat ataatsimut paasitinneqarput, aammalu ataasiakkaat naammaginartumik suliaqarnissaannut suut pisariaqartinneqarnersut.
  • Sulisut ataatsimiinneranni sammisap aalajangersimasumik oqaluuserineqartarnissaa aalajangiunneqarpoq.

Assersuut: Naatsorsuutinik oqimaaqatigiissaarineq piumasaqaatinut imminnut assortuuttunut isumaginninnissamut atortorineqalerpoq

Sullivimmi sullissinerit qaffasissunik aamma assigiinngitsorujussuarnik innuttaasut naatsorsuuteqarfigisaannut, sullivimmi aqutsisut aamma sulisut kiffartuussinermut aamma pitsaassusaanut ersarissumik pilersitsinissamik ukkataqarput. Taamaattumik sulisut innuttaasunut ataasiakkaanut suna kiffartuussutigissanerlugu nalornikkajuttarput, innuttaasunik immikkut ittumik pineqartoqartassanersoq ilanngullugu.

Taamaattumik aqutsisut kiffartuussinerup aamma pitsaassusaanut sulisunut naleqqussaapput, peqatigisaanillu atuisuminnut ersarissumik tamanna nalunaarutigaat. Aqutsisut aamma sulisut akornanni ataavartumik ataatsimeeqatigiittoqarpoq, tassani suliassat qanoq suliarineqarnissaannut piumasaqaatit aamma naatsorsuutigineqartut oqaluuserineqarput.

Suliffeqarfiup iluani aamma innuttaasunut tunngasillugu sullissinernut assigiinnik naatsorsuuteqarnissaq iluaqutaasoq, sulinerup takutippaa. Tamanna sulisut sunik tunniussaqarnissaannik, aamma sunik tunniussaqartussaannginnerannik ersarinnerulersitsivoq. Sulisut aamma innuttaasut sullissinernut piumasaqaraangata imaluunniit maalaaruteqaraangata, qanoq oqartarnissaminnut nalorninnginnerulerput.

4.3. Suliap ingerlannissaanut naammattumik aamma naapertuuttumik ilinniartitsineq ilitsersorneqarnerlu

Sulisitsisutut sulisut tamarmik piumasaqaatinut aamma piumasaqaatinut imminnut assortuuttunut atatillugu isumaannaatsumik aamma peqqissutsikkut tamakkiisumik illersorneqarsinnaasumik sulisinnaanissaannut naammattumik aamma naapertuuttumik ilinniartinneqarnissaannut ilitsersuunneqarsinnaanissaannut sulisitsisutut pisussaavutit qulakkiissallugu. Taamaattumik ilinniartitsineq aamma ilitsersuineq qitiusumik pinaveersaartitsinermi iliuusaavoq.

Suliffeqarfimmi nutaanik sulisoqalernermi ilinniartitsinissaq ilitsersuinissarlu ukkatarissavatit, aamma suliniuteqarnermi sulisut, paarlatsit, atuartut aamma suliffeqarfimmut attuumassutillit namminersortut. Sulisut suliaannik allanngortoqaraangat ilinniartitsinissaq aamma ilitsersuinissaq aamma ukkatarisassavat. Ass. sulisut nutaanik suliakkerneqaraangata, suleqatigiinnik nutaanik pilersitsisoqarpat, imaluunniit suliamik ingerlatseriaaseq allanngorpat. Periutsit nutaat, inatsit nutaaq, sulilluni atortut nutaat imaluunniit teknologiip nutaap atorneqalernera pissutaasinnaavoq.

Ilinniartitsineq aamma ilitsersuineq pisariaqarpat akuttunngitsumik ingerlanneqartassaaq.

Ilinniartitsininni aamma ilitsersuininni sulisitsisutut iluaqutaasumik ukua ukkatarissavatit:

Piumasaqaatit ersernerluttut

  • Sulisut suliassat sorliit suliarissaneraat.
  • Suliassat qanoq suliarineqartassanersut aamma ataqatigiissaarneqartassanersut kina peqatigalugu.
  • Suliassat annertussusaannut aamma pitsaassusaannut piumasaqaatit aamma naatsorsuutit suunersut.
  • Piffissaq atorneqarsinnaasoq naammanngippat, sulisut suliassat sorliit salliutittassaneraat.
  • Suliassanut aalajangersimasunut aqutsisunit aamma suleqatinit tapersersuinissamut aamma siunersiuinissamut suut periarfissaanersut.
  • Sulinermi sunniuteqarnissamut periarfissaat suunersut, kiisalu sulisut sunik akisussaaffeqarnersut aamma aalajangernissamut piginnaatinneqarnersut.
  • Sulisut piumasaqaatinik ersernerluttunik isumaginninnissaminnut piginnaasaqalernissaat. Ass. suliamut, peqqissaarussinermut, attaveqarnermut aamma suleqatigiinnermut piginnaasat.

Piumasaqaatit imminnut assortuuttut

  • Sulisut piumasaqaatit imminnut assortuuttut aamma pingaarnersiussaneraat aamma suliffiup iluani sulinerminnut naatsorsuutit qanoq isumagissaneraat.
  • Sulisut innuttaasunit, ilaqutaasunit, atuisunit aamma suleqatigisanit naatsorsuutit imminnut assortuuttut qanoq isumagalugillu pingaarnersiussaneraat.
  • Piumasaqaatit imminnut assortuuttut isumaginissaannut aamma pingaarnersiornissaannut aqutsisunit aamma suleqatinit tapersersuinissamut aamma siunersiuinissamut suut periarfissaanersut.
  • Piumasaqaatit imminnut assortuuttut isumaginissaannut aamma pingaarnersiornissaannut sunniuteqarnissamut periarfissat suunersut.Sulisut piumasaqaatinik imminnut assortuuttunut isumaginninnissaminnut pingaarnersiuinissamullu piginnaasaqalernissaat. Ass. suliamut, peqqissaarussinermut, attaveqarnermut aamma suleqatigiinnermut piginnaasat.

AT-ilitsersuummi “Sulinermi ilinniartitsineq, ilitsersuineq aamma nakkutilliineq.

4.4. Aqutsisunit aamma suleqatinit sulinermi tapersersorneqarneq

Sulisut isumannaatsuunerannut aamma peqqissuunissaannut sulinermi piumasaqaatit ersernerluttut aamma piumasaqaatit imminnut assortuuttut aarlerinaataannik pinaveersaartitsineq, aqutsisunit aamma suleqatinit tapersersuineq iliuuserineqartoq pingaaruteqarpoq. Sulinermi aqutsisunit aamma suleqatinit tapersersorneqarneq sulisut sulinerminni piumasaqaatinik isumaginninnissaannut iluaqutaasarput.

Sulinermi tapersersuineq pisariaqartinneqartoq qulakkeerniarlugu, sulinermi piumasaqaatinut ersernerluttunut tunngatillugu illit sulisutillu ass. makkuninnga tulliuttunik ukkatarinnissinnaavusi: 

  • Ass. suliassat imarisaannut aalajangersimasunut kiisalu agguataarneqarnerannut aamma pingaarnersiorneqarnerannut, sulisut aqutsisunit aamma suleqatinit erseqqissarneqarnissaannut ikiorneqarnissaat aamma tapersersorneqarnissaat.
  • Aqutsisut aamma sulisut suliassat suliarineqarnissaannut aamma kiffartuussinerup imaluunniit pitsaassusaannut tunngatillugu naatsorsuutinik naleqqussaanissaat.
  • Sulisut suliat qanoq suliarineqartarnerinut isumatusaartumik utertitsiffigineqassapput aamma akuersaarneqarnerisigut. Tamanna aqutsisunit aamma suleqatinit pisinnaavoq. Sulisut suleqatigiinnissamut, siunersiuinissamut aamma attuumassuteqartuni suliassat ataatsimut suliarinissaannut periarfissanik aqutsisut tapersersuinissaat.
  • Aqutsisut aamma sulisut sullivimmik, sulisunut ajortumik kinguneqartoqarnissaanik siooraffiunngitsumik pilersitsinissaa, ass. kukkunerminni inuttut aamma sulinermut tunngatillugu ataatsimoornermit peqataajunnaarsinneqarnermut tunngatillugu.
  • Aqutsisut maalaarutit suliarineqarnerini akisussaaffimmik tigusinissaat aamma innuttaasut, ilaqutaasut, atuisut aamma suleqatigisat sulisut sulinerannik isornartorsiuippata tapersersuinissaat.
  • Aqutsisut sulisullu oqaloqatigiinnermik pitsaasumik pilersitsinissaat, taamaalilluni sulisut toqqissisimallutik piumasaqaatit ersernerluttut aamma piumasaqaatit imminnut assortuuttut oqaatigisinnaassagamikkit, kiisalu aaqqiissutissanut siunnersuuteqarsinnaaniassammata.

Assersuut: Suliassanut sinaakkutit ersarinnerusut aamma suleqatigiiinnermi attaveqarnerit pitsaanerusut

Sullivimmi saqitsaannerit amerlapput. Suliassat suliarinerat pillugu sulisut aqutsisunut attaveqarnerat pitsaanngitsoq misigisimasoqarpoq. Sulisut arlallit aqutsisunit sulineq pillugu suna pissutigineqarnersoq, imaluunniit pitsaanerusumik angusamik tunniussaqassagunik qanoq iliornissamik ilisimatinneqaratik isornartorsiorneqarput. Amerlasuut akunnerni arlalinni aamma ullup qanoq ilinerini tamani sulisalersimapput, sullivillu nuannerunnaarsimavoq.

Piffissami aalajangersimasumi sullivimmi avatangiisit ukkatarineqarput. Tamatuma sulisut suliassat imarisaannik annertussusaannillu nassuiaanissamut kisermaassingaatsiartarnerat ersarissisippaa. Tamanna isumassarsiornartuusoq aamma ineriartornartuusoq sulisut ilaat isumaqarput, kisianni amerlanernut suliap qaqugukkut pitsaasumik naammassineqarsimaneranut nalornilersitsivoq.

Ajornartorsiutit imatut pinaveersaartinneqraput:

  • Sulinermi ikiorsiineq qanoq ittoq aamma tapersersuineq pisaiaqartinneqarnersoq ukkataralugu suliamik aallartitsisoqarneratigut.
  • Ataavartumik ataatsimiinnernik, aqutsisut aamma sulisut anguniakkanik aamma suliat suliarinissaannut periutsinik aamma suliassat assiiinngitsunik suliarineqartussat oqaluuserinissaannut erseqqissaasunik pilersitsisoqarneratigut.
  • Aqutsisut qanoq pitsaasumik utertitsiffiginnissinnaanerat pillugu sulissuteqartoqarneratigut.

Assersuut: Sulissuteqarnerup piumasaqaatit ersernerluttut isumaginissaat periarfissaalersippaat

Sullivimmi sulisut piffissami sivisuumi, suleriutsit ersernerlunnerat misigaat, aammalu suliassanut anguniakkat aamma najoqqutassat ersernerlunnerat.

Suliassat eqqarsaqqissaarfiusariaqarput, ilaatigut sulinerup inernera innuttaasunut immikkoortortaqarfiup ikiugassaannut aalajangiisumik pingaaruteqarnerat pissutigalugu.

Sulisut suliassat assigiinngitsumik suliarinninnerannik pisoq kinguneqarpoq, sulisullu akornanni paatsooqatigiittoqalerlunilu saqitsaattoqalerpoq. Sulisut pilersaarusiorsinnaanatik sulillutik misigisimapput, aammalu sulinertik naammaginartumik suliarinerlugu nalornipput. Kukkuluttortoqarpoq aamma piffissat killiliunneqartut qaangerneqarput. Sulisut akornanni napparsimalluni sulinngitsoornerit qaffariarput. Immikkoortortaqarfiup innuttaasunut sullissaannut kiffartuussineq ersernerluppoq, aamma innuttaasunit naammagittaalliornerit amerliartorput.

Sullivik sulinerup aaqqissuussaanerani kiffartuussinermik, sulinerup aaqqissuunneqarneranik misissuivoq, tassani sulinerup aaqqissuunneqarnera aamma pingaarnersiuinerit erseqqissarneqarput. Immikkoortortaqarfik suliniuteqarpoq, tamannalu ima kinguneqarpoq:

  • Sulisut suliamut tunngatillugu nalornissutaasut oqaluuserinissaannut toqqissisimanerulerput.
  • Sulinermi piumasaqaatinik ersernerluttoqartillugu, sulinermi ajornakusoortut oqaluttuarinissaat pissusissamisoortunngorlunilu akuerineqarnerulerput.
  • Suliassanut piumasaqaatit aamma nammineq aalajangersinnaassuseq pillugit naatsorsuutit naleqqussarneqarput.
  • Suliassaq aaqqissuunneqarnerannik nassuiaatinik nutaanik suliaqartoqarpoq.
  • Sulisut piumasaqaatinik ersernerluttunik nalaataqartillutik kimut saaffiginnissinnaanerannut najoqqutassanik ersarinnerusunik suliaqartoqarpoq.
  • Sulisut suliamut tunngatillugu immikkut piginnaasaqartut sulisunut nutaanut ilitsersuisutut inissinneqarput.
  • Immikkoortortaqarfik ullunik suliamut tunngasunik atulersitsivoq, tassani sammisat suliamut tunngasut oqaluuserisassanngortinneqartarput.

Sulinermi piumasaqaatinut imminnut assortuuttunut tunngatillugu tapersersuineq pisariaqartinneqartoq qulakkeerniarlugu, illit sulisutillu ass. makkuninnga tulliuttunik ukkatarinnissinnaavusi:

  • Sulisut suliffeqarfiup iluani suliaqarnerminnut naatsorsuutit, piumasaqaatit aamma pingaarnersiuinerit isumaginissaannut aqutsisunit aamma suleqatinit ikiorneqarnissaat aamma tapersersorneqarnissaat.
  • Sulisut innuttaasunit, ilaqutaasunit, atuisunit aamma suleqatigisanit naatsorsuutit suliarinissaannut aamma pingaarnersiornissaannut aqutsisunit suleqatiniillu ikiorneqarlutik tapersersorneqarnissaat.
  • Sulisut piumasaqaatit aamma naatsorsuutigineqartut qanoq suliarisimaneri pillugit isumatusaartumik utertitsiffigineqarlutillu nersualaarneqarnissaat. Tamanna aqutsisunit aamma suleqatinit pisinnaavoq.
  • Sulisut ataatsimoorussamik piumasaqaatit aamma naatsorsuutit suliaralugillu pingaarnersiorneqarnissaannut periarfissaat aqutsisut tapersersuinissaat.
  • Sulisut kingunerluutissanik ajortunik siooraffiginngisaannik aqutsisut aamma sulisut avatangiisinik pilersitsinissaat ass. piumasaqaatit aamma naatsorsuutit pingaarnerit naammassisinnaanngikkunikkit, inuttut aamma sulianut tunngatillugu ataatsimoornernit peqataajunnaarsinneqarnerit.
  • Aqutsisut maalaarutit suliarineqarnerini akisussaaffimmik tigusinissaat aamma innuttaasut, ilaqutaasut, atuisut aamma suleqatigisat sulisut sulinerannik isornartorsiuippata tapersersuinissaat.
  • Aqutsisut sulisullu oqaloqatigiinnermik pitsaasumik pilersitsinissaat, taamaalilluni sulisut toqqissisimallutik piumasaqaatit ersernerluttut aamma piumasaqaatit imminnut assortuuttut oqaatigisinnaassagamikkit, kiisalu aaqqiissutissanut siunnersuuteqarsinnaaniassammata.

Assersuut: Qullersanik peqataatitsineq suleqatigiinnut aqutsisunut piumasaqaatit imminnut assortuuttut ikilinerannik kinguneqarpoq

Sullivimmi angisuumi suleqatigiinnut aqutsisut pitsaassutsimik qaffasissumik, atuisunut nalunaarutigineqarsimasumik qulakkeerinnittussaapput. Tamatuma peqatigisaanik ataavartumik qullersanit suliassanik nukinginnartunik takkuttoqartarpoq, tamannalu suliassat tamarmik naammaginartumik suliarineqarnissaannik qulakkeerinninnissaq suleqatigiinnut aqutsisunut ajornakusuulersitsivoq. Tamanna immikkoortortaqarfimmi sulisunit, atuisunit aamma qullersanit isornartorsiuinermik aamma naammaginnginnermik pilersitsikkajuppoq.

Suleqatigiinni aqutsisut namminneq naatsorsuutit, qullersanit naatsorsuutit, atuisunit naatsorsuutit aamma sulisut atugarissaarnissaannik eqqarsaatiginninnerup akornanni tatineqartutut misigisimapput.

Suleqatigiinni aqutsisut ulluinnarni “aaqqiipallanniartarnerit” aamma sulisunik aqutsinissamik kissaatigisaminnut periarfissalunnermik misigisaqarnerannik tamanna kinguneqarpoq.

Suleqatigiinni aqutsisut taamaattumik qullersanut toqqaannartumik saaffiginnipput qanoq inissisimasoqarnera nassuiarniarlugu aamma aaqqiissutissanik siunnersuuteqarniarlutik. Qullersat tusarnaarput aamma suliassat nukinginnartut pinerit tamaasa nalilersortarnissaat aalajangiuppaat, taamaalilluni suliassat tamarmik pingaarnerpaatinneqartarunnaarlutik. Aammattaaq qullersat aqutsisut ineriartornissaannut suliniummik annertuumik aallartitsipput, tamanna ilaatigut aqutsisut suleqatigiinnerannik pitsanngoriartitsivoq aamma suleqatigiinni aqutsisut aamma qullersat atuuffiinik, naatsorsuutigineqartunut aamma sulinerup aaqqissuunneqarneranik ersarinnerulersitsivoq.

4.5. Sulianut ingerlanneqartussanut atatillugu sulinermi sunniuteqarsinnaaneq

Piumasaqaatit ersernerluttut aamma piumasaqaatit imminnut assortuuttut aarlerinaataannik pinaveersaartitsinerit iluatsinnissaannut, sulisut isumannaatsuunissaannut aamma peqqissuunissaannut, sulinermi sunniuteqarneq iliuusaavoq pingaarutilik.

Sunniuteqarsinnaaneq sulinermut sunniuteqarsinnaaneq aamma sulisut sulinermi piumasaqaatinik isumaginnissinnaanerannut tunniussaqarnermut tunngavoq. Sulisuit sulinerminni sunniuteqarnissaat, illit sulisitsisutut isumagisinnaavat, ass. imaaliornikkut:

Piumasaqaatit ersernerluttut

  • Sulisut sulinerup pilersaarusiorneqarneranut aamma aaqqissuunneqarneranut kiisalu suliassat agguataarneqarnerannut aamma pingaarnersiorneqarnerannut peqataatillugit.
  • Akuttunngitsumik ataatsimiittarnissigut, ass. suliassanut aamma aaqqiissutinut piumasaqaatit aamma suliassat naammassinissaannut piffissaritinneqartoq oqaluuseralugit
  • Sulineq aaqqissuullugu, taamaalilluni sulisut suliassat qanoq aamma qaqugu suliarinissaannut sunniuteqartillugit, ass. suleqatigiit imaluunniit suliniuteqartut aaqqissuunnerisigut.
  • Allannguinerit pilersaarusiorneqarnerannut, ingerlanneqarnerannut aamma tunngavilerneqarnerannut peqataatillugit.

Piumasaqaatit imminnut assortuuttut

  • Sulisut sulinerup pilersaarusiorneqarneranut aamma aaqqissuunnqarneranut kiisalu suliassat agguataarneqarnerannut aamma pingaarnersiorneqarnerannut peqataatillugit.
  • Sulinermi piumasaqaatinut aamma naatsorsuutinut pingaarnersiuinernut sulisut peqataatillugit.
  • Akuttunngitsumik ataatsimiittarnikkut, sulinermi akunnattoorfiit aamma qanoq suliarisinnaaneri pillugit oqaloqatigiillusi.
  • Sulisut piumasaqaatinik aamma naatsorsuutinik imminnut assortuuttunik suliaqarnissaannut aalajangiinissamut piginnaasaqarnissaat qulakkeerlugu.
  • Sulisut sulinerannut aamma sullissinernut, kiffartuussinermut imaluunniit nioqqutissamut tunniussinissamut periarfissaannut piviusorsiunngitsumik innuttaasunut, ilaqutaasunut, atuisunut aamma suleqatigisanut naatsorsuuteqartunut sulisut itigartitsinissamut aalajangiisinnaassuseqarnissaat qulakkeerlugu.

4.6. Sulisut pisariaqartitaannik eqqarsaatiginninneq

Sulinermi piumasaqaatinik ersernerluttunut aamma piumasaqaatinut imminnut assortuuttunut sulisut isumannaatsuunissaannut aamma peqqissuunissaannut aarlerinaatit sulisitsisutut pinaveersaartissagukkit, sulisut ataasiakkaat suliamik illersorneqarsinnaasumik suliarinnissinnaanissaannut qajassuussinissamut pisussaaffeqarputit.

Sulisoq ass. sulinermut tunngatillugu misilittagaqarpallaanngippat piffissap ilaani ilinniarteqqinneqarnissamik aamma ilitsersorneqarnissamik imaluunniit aqutsisunit aamma suleqatinit tapersersorneqarnissamik pisariaqartitsisinnaavoq.

5. Suliap illersorneqarsinnaasumik ingerlanneqarneranik pitsaasumik nakkutilliinermik ingerlatsineq

Takussutissiaq 4 - Suliap ingerlarnganik pitsaasumik nakkutilliinermik ingerlatsineq.

Takussutissiaq 4 - Suliap ingerlarnganik pitsaasumik nakkutilliinermik ingerlatsineq.

Sulinermi piumasaqaatinut ersernerluttunut aamma piumasaqaatinut imminnut assortuuttunut atatillugu illersorneqarsinnaasumik isumannaatsumik aamma peqinnartumik suliarineqarnissaanut, sunniuteqarluartumik nakkutiginninnissamut sulisitsisutut pisussaaffeqarputit. Suliniutit isumannaallisaaneq aamma peqqissuunissaq siuarsarniarlugit aallartinneqartut, siunertarineqartutut malillugit ingerlanersut, sulinermi aqutsiuit misissussavaat.

Nakkutiginninneq pitsaasuussappat sulisut napparsimalissutaanngitsumik imaluunniit piumasaqaatit ersernerluttut aamma piumasaqaatit imminnut assortuuttut pissutigalugit ajoqusernatik ilumut sulinersut ingerlaavartumik nakkutigineqarnissaat pisariaqarpoq. Piumasaqaatit ersernerluttut aamma piumasaqaatit imminnut assortuuttut sulisumit sulisumut aamma immikkoortortaqarfimmit immikkoortortaqarfimmut, taamatullu piffissap nikerarsinnaanera pissutigalugit tamanna pisariaqarpoq. Nakkutilliinerit akuttussusaannut aamma annertussusaannut suliat suunerat, sulisut pisariaqartitaannik aamma piumasaqaatit ersernerluttut aamma piumasaqaatit imminnut assortuuttut annertussusaat aalajangiisuusarput.

Nakkutilliinermi ilaassapput:

  • Sulisut isumaannaatsumik aamma peqqissutsikkut tamakkiisumik illersorneqarsinnaasumik suliaqarniarlutik qanoq suliaminnik ingerlatsisarnersut aamma ilinniartinneqarnerminnik aamma ilitsersorneqarnerminnik malinnittarnersut.
  • Pinaveersaartitsilluni suliniutit piumaqataatinut ersernerluttunut aamma piumasaqaatinut imminnut assortuuttunut atatillugu sunniuteqarluarnersut.
  • Ilinniartinneqarneq aamma ilitsersorneqarneq naammassimanersoq aamma naapertuunnersoq.
  • Sulisut ass. naatsorsuutigineqartut malillugit sulisimannginnerminnik paasitinneqaraangamik sulinerminnik naleqqussaasarnersut.

AT-ilitsersuut pillugu “Ilinniartinneqarneq, ilitsersuineq aamma sulinermik nakkutilliineq” pillugu annerusumik atuagaqarsinnaavutit.

Nakkutilliinermi piumasaqaatinik ersernerluttoqartoq aamma piumasaqaatinik imminnut assortuuttoqartoq takutinneqarpat, illit sulisitsisutut naliliiffigissavat, sulisuit isumannaatsuunissaat aamma peqqissuunissaat pitsaasumik pinaveersaartinneqarnersoq, kapitali 3 naapertorlugu. Pisariaqarpat, pinaveersaartitsissutinik suliniutinik aallartitsissaatit, kapitali 4 naapertorlugu.

Pitsaasumik nakkutilliineq aamma ukiumoortumik sullivinni avatangiisit pillugit eqqartuinermut aamma APV-mik suliaqarnermut pingaarutilinnik isummerfiusinnaavoq.

6. Nalunaarutit aamma ilitsersuutit attuumassutillit

AT-ilitsersuut piumasaqaatinut ersernerluttunut aamma piumasaqaatinut imminnut assortuuttunut tunngasoq inatsisinik tulliuttunik tunngaveqarneruvoq

Sullivinni avatangiisit pillugit inatsit - Lov 2062 - 2020 - kingusinnerusukkut allannguuteqartoq

Sullivimmi tarnikkut avatangiisit - Nalunaarut 1406 - 2020 - kingusinnerusukkut allanngortinneqartoq - §§ 1406 aamma 1406

Sullivimmi tarnikkut avatangiisit pillugit AT-ilitsersuutit allat

Sullivimmi tarnikkut avatangiisit qulaajaavigineqarneri - AT-ilitsersuut - D.4.1

Iliuutsit narrujuumminartut, tassunga ilanngullugu pimmatiginninneq aamma kinguaassiutitigut nikanarsaaneq - AT-ilitsersuut 4.3.1

Suliaqarpallaarneq aamma piffissakilliorneq - AT-ilitsersuut 4.1.1

Nakuuserneq - AT-ilitsersuut D.4.3

English version

Unclear and conflicting demands at work

Sulisitsisup misissugassanut allattorsimaffia

Matumani misissugassanut allattorsimaffimmi sulisitsisutut pisussaaffinnik aamma periutsinik tamakkiisumik takussutissippaatit, ilitsersuummi eqqartorneqartunik. Illit sulisutillu nipiliornernik pinaveersaartitsinermi suleqatigiinnissinni sakkussatut atorsinnaavarsi.

Arbejdsgiverens tjekliste

Pitsaasumik ingerlariaqqigit

Piumasaqaatit ersernerluttut aamma piumasaqaatit imminnut assortuuttut pinaveersaartinniarlugit ilitsersuummit matumani pitsaasumik ingerlariaqqinnissassinnut sakkussanik aamma atortunik toqqartuinikuuvugut.

Sullivinnik nakkutilliisut atortui

Tarnikkut sullivimmi avatangiisit pitsaasuut – ullut tamaasa

Atuagaaraq suliffeqarfinnut sammisanik nutaanik toqqaanissamut aamma aaqqissuussinermut ikorfartuutaasussaq, Sullivinnik Nakkutilliisoqarfimmut aamma Det Nationale Forskningscenter for Arbejdsmiljømut ulluinnarni suliat ilaasussanngorlugit.

Et godt psykisk arbejdsmiljø - Hver dag

Sullivimmi tarnikkut atukkat pitsaasut – Sullivimmi allanngortoqaraangat

Suliffeqarfinnut allanngortoqarneranut atatillugu sullivimmi tarnikkut atukkanik isumaginninnissamut isumassarsiorusuttunut aamma ilitsersuummik kissaateqartunut quppersagaaraq, Sullivinnik Nakkutilliisoqarfik, Det Nationale Forskningscenter for Arbejdsmiljø og arbejdsmarkedets parter.
 
Et godt psykisk arbejdsmiljø – Når der sker forandringer på arbejdspladsen - pdf

Sullivinni Nakkutilliisut suliffeqarfinnut minnerusunut – misissuinerminni APV-mut digitalikkut atortuat

Sullivinni Avatangiisinut nakkutilliisut suliaqarfinnut tunngasumik APV-mut atortumik atortulerlusi ilissinni sullivimmi avatangiisinut tunngatillugu ajornartorsiutit misissorsinnaavasi aamma aaqqiissutissanik nassaarniarnermi ikorfartorneqarsinnaallutit. Atortut suliffeqarfinnut mikisunut akunnattumillu angissusilinnut atugassiaapput kisianni aamma tamanit atorneqarsinnaapput.

Sullivinni Nakkutilliisut digitalikkut APV-mut atortuat

Sullivimmi tarnikkut avatangiisinik suliffeqarfiup iluani misissuineq – suliffeqarfiit anginerusut

Sullivimmi tarnikkut avatangiisit aqunneqarnerannut atortumik pilersitsinermut atortorissaarut. Atortuni apeqqusiornermut ilitsersuutit suliffeqarfimmi periutsini aamma suliani pikkoriffiit aamma sanngiiffiit misissornerinut atorneqassaaq, sullivimmi tarnikkut avatangiisinut pingaarutillit.
 
Intern audit af det psykiske arbejdsmiljø

Det Nationale Forskningscenter for Arbejdsmiljø-mit atortut

Suliffeqarfinnut anginerusunut - qulaajaanermut atortut

Sullivinni tarnikkut avatangiisit aamma suliffimmi nalerisimaneq pillugit apeqqutit akisassat, suliffeqarfiit najukkami Det Nationale Forskningscenter for Arbejdsmiljø-mi sullivinni avatangiisit pillugit sulinermini atorsinnaasaat.
 
Apeqqutit akisassat ”Sullivimmi tarnikkut  avatangiisit aamma nalerisimaneq” - Det Nationale Forskningscenter for Arbejdsmiljø - NFA

”Indflydelseshjul”-mut atortut

Aqutsisut aamma sulisut akunnerminni oqaloqatigiinnissaannik pilersitsinissamut atortoq, sulisut sulinerminni sunniuteqaqataanersut, aamma Det Nationale Forskningscenter for Arbejdsmiljø-mut tunngasunut eqqortunut sunniuteqarnersut.

Indflydelseshjulet: Sådan taler I om indflydelse på arbejdspladsen - Det Nationale Forskningscenter for Arbejdsmiljø - NFA

Branchefællesskaberne for Arbejdsmiljømit (BFA) atortut Sakkussaq ”Prioritering af kerneopgaven”

Sakkussaq sungiusaatinik suliffeqarfiup suliassamut pingaarnermut ataatsimut pingaarnersiuineranut aamma naatsorsuutaanut erseqqissaanermut iluaqutaasinnaasunik imaqarpoq, aamma sulinermi tatineqarneq annertutillugu. Sungiusaatit aamma suleqatigiinneq aamma sulinerup isumaanik misigisaqarneq pitsaanerulersissinnaavai, BFA Velfærd og Offentlig Administration.

Prioritering af kerneopgaven - BFA Velfærd og Offentlig administration - pdf

Sulinermik ingerlatsinerit aamma suleqatigiinnermi attaveqarnerit pitsanngorsarniarlugit sungiusaatit

Sungiusaatit taakku sulinermi ingerlatsinerit aamma suleqatigiinnermi attaveqarnerit aamma tassuunakkut suliassap qitiusup suleqatigiissutigineqarneranik pitsanngorsaanermut atorneqarsinnaapput. Sungiusaatit aamma ataasiakkaat suliamut tapertaanerannut paasisaqarfiusarput.
 
Styrk jeres samarbejde med relationel koordinering - BFA Velfærd og Offentlig administration

Sakkussaq ”Det opgaverettede fællesskab”

Sakkussaq suleqatigiinnermut tunngaviit ineriartortinneqarnerinut oqaloqatigiinnissamut sakkussanik pingasunik imaqarpoq, suliassanut tunngatillugu ataatsimut pingaarnersiuinernik aamma pitsaassusaannut naatsorsuutinik naleqqussaanermik pilersitsinissamut tunngasunik.

Det opgaverettede fællesskab - BFA Velfærd og Offentlig administration 
Tag hånd om stressen - BFA Kontor

Mappersagaq “Uippakajaarnerup paasinissaanut aamma pinaveersaartinnissaanut aqutsisunut innersuussutit”

Piumasaqaatit piviusorsiunngitsut aamma atuuffiit ersernerluttut uippakajaarnerup ineriartorneranut qanoq sunniuteqarsinnaappat, aamma inuttut uagutsinnut akuersaarneqarneq, isumaqartitsineq aamma siumut ilisimannereerneq qanoq isumaqarpa? Aqutsisutut sulisunnut qanilaarnikkut aamma tapersersuinikkut tamanna qanoq isumagisinnaanerlugu isumassarsiorit.

Forstå og forebyg stress i den finansielle sektor - BFA Finans

Sulisunik nutaanik tikilluaqqusinermut ilitsersuutit

Sulisut nutaat sulianut aamma inooqataanermut tunngatillugu akulerutsitsinissaq qanoq qulakkeersinnaanerissi ilitsersuut isumassarsiortitsivoq, ilaatigut naatsorsuutit ersarinnerisigut aamma ersarissumik akissuteqartarnikkut, taamaalilluni sulilertut nutaat qaqugukkut suliartik pitsaasumik suliarisimanerlugu ilisimassammassuk.

Allaffimmi, inunnik isumaginninnermi aamma peqqinnissaqarfimmi suliassaqarfiit

Den gode modtagelse - BFA Velfærd og Offentlig administration
Ilinniartitaaneq (tunngaviusumik atuarfik, ilinniarnertuunngorniarfiit, inersimasut ilinniarfii, inuussutissarsiornermik aamma tunisassiornermik ilinniarfiit aamma ingerlariaqqiffiusumik ilinniarfiit)

Voksenuddannelserne - den gode modtagelse - BFA Velfærd og Offentlig administration