Suliffiugallartuni aamma paarlakaattuni suliffinni, taakkununnga ilanngullugit illuliornermik sanaartornermillu suliffinni isumannaallisaanermik peqqinnissamillu suliaqarneq
At-ilitsersuut GL.6.4 November 2006
At-vejledningen Suliffiugallartuni aamma paarlakaattuni suliffinni isumannaallisaanermik peqqinnissamillu suliaqarnerup aaqqissuussaaneranut, tamatumunnga ilanngullugu illuliornermik sanaartornermillu suliffimmi suliap aaqqissuussaaneranut atuuttutut malittarisassat immikkut ittut pillugit At-ilitsersuut paasissutissiivoq.
Ilitsersuummi matumani nassuiaataasumut naleqqiullugu allatut iliuuseqartumik isumannaallisaanermik peqqinnissamillu suliaqarnerup aaqqissuussaanissaa pillugu suliffeqarfimmi sulisitsisoq sulisuusullu isumaqatigiissuteqarsinnaapput. Tamatumunnga periarfissaqarnera Sullivinnik Nakkutilliisoqarfiup suliffeqarfiit isumannaallisaanermik peqqinnissamillu suliaqarneq pillugu isumaqatigiissutit pillugit ilitsersuutaani erseqqinnerusumik nassuiarneqarpoq. (1).
1. Suliffiugallartut aamma paarlakaattuni suliffiit
Suliffigisap aalajangersimasumik suliffeqarfiata avataaniipput suliffiugallartut aamma paarlakaattuni suliffiit. Suliffiugallartut aamma paarlakaattuni suliffiit pillugit malittarisassat atuutissapput suliarisaq suliffeqarfiup allap inigisaaniikkaluarpat, sanaartorfimmiikkaluarpat, inunni sullitaniikkaluarpat, aqqusinerniikkaluarpat aammalu silami nunaminertani allaniikkaluarpat, imaluunniit assartuinermiikkaluarpat aammalu suliaq suliffiugallaraluarpat imaluunniit ataavartutut iluseqartuugaluarpat.
Suliffiugallartuni aamma paarlakaattuni suliffiusuni sulisoqarnermi isumannaallisaanermik suliarisaq suliffigisami pineqartumi aaqqissuunneqassaaq sulisitsisoq suliffiusumi tallimanik imaluunniit amerlanernik sulisoqarpat, aammalu sulineq minnerpaamik ulluni 14-ini ingerlanneqarpat.
Suliffiugallartuni aamma paarlakaattuni suliffinni sulinerit assersuutigalugit tassaapput iluarsaassinermik aserfallatsaaliuinermillu sulineq, politiini, qatserisartuni annaassiniartartunilu sulineq, assartuinermik sulineq, eqqaavilerineq, igalaanik qillarissaaneq, nakkutilliinermik suliaqarneq, eqqiluisaarineq, angerlarsimaffinni ikiortitut sulineq, pigaartuuneq, kiassaanermik, erngup aqqutaanik innaallagissamillu pilersuinermik suliaqarneq, kiisalu illuliornermik sanaartornermillu suliaqarneq. Malittarisassat aamma assersuutigalugit suliffimmi sinniisutut peqqissaasutullu atorfilinnut, taassumali suliaqarfittut avataani suliaqartuusunut atuupput.
2. Suliffigisap angerlarsimaffiani isumannaallisaaniaqatigiit
Suliffiugallartuni aamma paarlakaattuni suliffiusuni sulisuusut suliffigisap angerlarsimaffiani isumannaallisaaniaqatigiinnik pilersitsisoqarnissaa pillugu nalunaarsuinermut ilanngunneqassapput. Taamaalilluni sulisut quliuppata imaluunniit amerlaneruppata – avataani sulisuusut ilanngullugit – suliffeqarfimmi isumannaallisaaniaqatigiinnik pilersitsisoqassaaq.
Suliffiugallartuni aamma paarlakaattuni suliffiusuni sulisuusut ilanngunneqassanngillat suliffigisap aalajangersimasumik suliffigisartagaata avataani suliffiugallartumi imaluunniit paarlakaattuni suliffiusuni aalajangersimasumik illuliornissamik sanaartornissamillu suliaqartussatut atorfinitsitaasimappata.
Suliamut pineqartumut atorfinitsitaasimaneq isumaqarpoq suliffigisaagallartumut atorfinitsitsisoqarnera, suliaq naammassippat taamaatittussaasumik.
3. Suliffinni ataasiakkaani isumannaallisaanermik suleqatigiissitaq
Suliffinni ataasiakkaani isumannaallisaaniaqatigiit minnerpaamik ataatsimik isumannaallisaanermik suleqatigiissitanik ilaasortaqassapput, suliffimmi isumannaallisaanermik peqqinnissamillu suliamik isumaginnittuusussanik. Isumannaallisaanermik suleqatigiissitat ataatsit sinnerlugit pilersitsisoqarnissaa suliap qanoq aaqqissuussaaneranik aalajangerneqassaaq.
Suliffiugallartuni aamma paarlakaattunik suliffigisani isumannaallisaanermik suleqatigiissitat suliffigisap angerlarsimaffiani isumannaallisaanermut ataatsimiititanut ilaanngillat. Suliffeqarfimmi qanorluunniit amerlatigisunik sulisoqaraluarpat malittarisassaq taanna atuuppoq, soorlulusooq tamanna ilutigalugu avataani sulisuusut suliffigisap angerlarsimaffiani isumannaallisaanermik suleqatigiissitanit attuumaffeqarneri apeqqutaatinneqaratik.
Isumannaallisaanermik sinniisoq isumannaallisaanermik suleqatigiissitani avataani sulisuusunit qinerneqarlunilu taakku akornanniissaaq, suliffigisami sulinermik siulersuisoq peqatigissallugu.
Illuliornermik sanaartornermillu suliaqarnermi isumannaallisaanermik suleqatigiissitani arlalinni sulinermik siulersuisup peqataaqataanissaa pisariaqarsinnaavoq. Tamatumunnga tunuliaqutaasoq tassaavoq naalagaasat akortertullu illuliornermik sanaartornermillu suliffiusuni ataasiakkaani nalinginnaasumik sulinermik siulersuisunngornissamut piumasaqaataasunik naammassinnissimasannginnerat.
4. Isumannaallisaanermik suleqatigiissitat suliffiugallartumi suliassaat
Isumannaallisaanermik suleqatigiissitat sammisarisaattut immikkoortortaani isumannaallisaanikkut peqqinnissallu tungaatigut ajornartorsiutinik aaqqiiniarnissamik isumannaallisaanermik suleqatigiissitat suliaqarniartussaapput. Ataavartumik ajornartorsiutit pinngortinnaveerniarlugit isumannaatsuutitsineq peqqissuserlu ataavartumik isumannaallisaanermik suleqatigiissitat nakkutigissavaat, sulisitsisuusullu isumannaallisaanermik ataatsimiigiaqqusinerani peqataaqataasassaallutik. Tassani ilaatigut sulisitsisuusoq peqatigalugu isumannaallisaanermik suleqatigiissitat suleqateqassapput, isumannaallisaanermut peqqinnissamullu pilersaarutaasup nutarsarneranut peqataaqataassallutik. Isumannaallisaanermik suleqatigiisitat suliaannut ilaavoq isumannaallisaanermik ataatsimiinnermut piareersarlunilu malitseqartitsisarnissaq.
Suliffiugallartuni aamma paarlakaattuni suliffiusuni isumannaallisaanermik suleqatigiissitat aammalu suliffigisap angerlarsimaffiani isumannaallisaaniaqatigiit isumannaallisaanermik peqqinnissamillu ajornartorsiutaasut aaqqiiviginiarnerinik suleqatigiissapput. Ilaatigut makkuninnga suleqatigiittoqassaaq: atortussianik atugassanillu pisiortorneq, maskiinanik atortunillu pissarsineq, suliamut aalajangersimasumut suliffiup nalilernerata naleqqussarnera, kiisalu sanaartornermik suliassanut takkuttussanut atugassanik ilisimalikkanik katersuinerit.
5. Suliffigisap angerlarsimaffiani isumannaallisaanermik suleqatigiissitat
Sulisut suliffiugallartuni aamma paarlakaattuni suliffiusuni atorfeqartut suliffeqarfiup aalajangersimasumik suliffigisaani isumannaallisaanermik suleqatigiissitamut ilaassapput. Malittarisassaq illuliornermik sanaartornermillu suliamut aalajangersimasuinnarmut atorfinitsitaasunut atuutinngilaq.
Sulisut avataani sulisuusut suliffigisap angerlarsimaffiani immikkoortortamut aalajangersimasumik qaqutiguunngitsoq attuumaffeqartassapput. Assersuutigalugit tamanna iluarsaassisarfittut immikkoortortamit iluarsaassisartuusunut, aammalu inissitsiterinermik katersuinermillu immikkoortoqarfimmit katersuisartunut (montørinut) atuuppoq, soorlu politiit, qatserisartut annaassiniartartullu aalajangersimasumik stationimiittartuunerisut.
Taamatut pissutsit atuunnerisigut avataani sulisut suliffeqarfiup angerlarsimaffiani immikkoortortamut pineqartumut isumannaallisaanermik suleqatigiissitamut atasuupput. Avataani sulisuusut suliffeqarfiup angerlarsimaffiani isumannaallisaanermik suleqatigiissitanut qinersisinnaatitaapput qinerneqarsinnaallutillu, qinersinermullu attaveqartitaanissaat qinigassanngortissinnaanissaallu isumannaarneqassaaq.
Suliffeqarfiup angerlarsimaffiani isumannaallisaanermik suleqatigiissitami pioreersumi avataani sulisut attuumaffeqanngippata avataani sulisunut immikkut ittumik suleqatigiissitaliortoqassaaq. Taamaattoqalerneratigut avataani sulisuinnaat isumannaallisaanermik suleqatigiissitanut qinersillutillu qinigassanngortissinnaapput.
Suliffeqarfimmi sulianut ingerlanneqartunut suliaat malunnaatilimmik allaanerulluinnartuuppat paarlakaattuni suliffinni sulisunuinnaq isumannaallisaanermik suleqatigiissitaliortoqarnissaa inassutigineqarpoq. Assersuutigalugu tuniniaasut suliaat suliffiup angerlarsimaffiani suliarisanut, assersuutigalugu tunisassiornermik allaffimmilu sulinermik iluseqarnerusinnaasunut naleqqiullugit allaanerulluinnartartuupput.
Avataani sulinerup aaqqissuussaanerata pissusissamisoortippagu isumannaallisaanermik suleqatigiissitanik arlalinnik pilersitsisoqarsinnaavoq. Isumannaallisaanermik suleqatigiissitat agguataarneri amerlassusaalu suliap aaqqissuussaaneranut sulinerullu ineriartortitaaneranut naleqqussarneqassapput. Sulinermik siulersuisunut ataasiakkaanut tamanut nalinginnaasumik isumannaallisaanermik suleqatigiissitaliortoqassaaq, aammattaaq angerlarsimaffinni ikiortitut sulialinnut atasuugaluarpat. Aamma eqqiluisaarinermik suliaqarnermut tamanna atuukkajuttuussaaq.
6. Suliffiugallartuni isumannaallisaanermut ataatsimiititat
Suliffiugallartuni illuliornermik sanaartornermillu sulinermi suliffiugallartumi sulisitsisut ataasiakkaat piffissami minnerpaamik sap. akunnerini sisamani 20-nik imaluunniit amerlanernik sulisoqarnerani isumannaallisaanermut ataatsimiititanik pilersitsisoqassaaq. Isumannaallisaanermut ataatsimiititanik pilersitsisoqarnissaanik naliliisoqarnerani suliffiugallartumi sulisitsisup sulisui tamaasa ilanngunneqassapput. Tamanna atuuppoq sulisut aalajangersimasumik sulisorissallugit atorfinitsitaagaluarpata imaluunniit suliffiusumut aalajangersimanerusumik atorfeqartitaagaluarpata.
Suliffiup angerlarsimaffigisaanisut isumannaallisaanermut ataatsimiititat ilusilersorneqassapput. Taamaalillutik isumannaallisaanermut ataatsimiititat isumannaallisaanermik suleqatigiit sinniisuinit siulittaasumillu inuttaqartuupput. Siulittaasoq tassaavoq sulisitsisoq/suliffeqarfimmi pisortaq imaluunniit sulisitsisup sinniisaa suliffiugallartumi siulersuisut sinnerlugit aalajangiisinnaasoq.
Suliffigisani isumannaallisaanermik suleqatigiissitanik ataatsimik marlunnilluunniit pilersitsiviusuni isumannaallisaanermut ataatsimiititat inuttarisai tassaapput suleqatigiissitap/suleqatigiissitat ilaasortai kiisalu siulittaasoq. Isumannaallisaanermik suleqatigiissitaniilluni sulinermik siulersuisuusoq sulisitsisumut siulittaasussatut toqqarneqarsinnaavoq. Taamaalineratigut ataatsimiititat ilaasortaat marluusinnaapput imaluunniit sisamaasinnaapput.
Suliffiusuni isumannaallisaanermik suleqatigiissitanik marluk sinnilinni isumannaallisaanermik sinniisuusut isumannaallisaanermut ataatsimiititanut sinniisussat marluk akunnerminni qinissavaat. Taamatuttaaq sulinermik siulersuisut isumannaallisaanermut ataatsimiititamut sinniisut marluk akunnerminni qinissavaat. Sulisitsisoq imaluunniit taassuma akisussaatitatut sinniisua siulittaasuuvoq.
Suliffiugallartumi sulisitsisut ataasiakkaat sulisuinut isumannaallisaanermik suleqatigiissitami ilaasortaasut taamaallaat isumannaallisaanermut ataatsimiititamut qinersisinnaatitaallutillu qinigassanngortitaasuupput.
7. Isumannaallisaanermik ataatsimiinnerit aamma isumannaallisaanermik isumalioqatigiissitat
Suliffiusumi ataatsimi sulisitsisut marluk imaluunniit amerlanerit ataatsimoortillugit inuit qulit sinnerlugit sulisorineqarpata, illuliorfinni sanaartorfinnilu sanatitsisup isumannaallisaanermik ataatsimiittoqarnissaa isumagissavaa. Isumannaallisaanermik ataatsimiinnerit – suliffiusumi pisussaasuni – siunertarisaat tassaavoq sulisitsisut ataasiakkaat isumannaallisaanermik suliaasa ataqatigiissinnissaat.
8. Suliffigisami ataatsimi sulisitsisut arlallit akornanni suleqatigiinneq
Suliffigisami ataatsimi sulisitsisut arlallit aammalu allat akornanni suleqatigiinnissaq pillugu malittarisassat tassaapput suliffeqarfinni ataasiakkaani isumannaallisaanermik suliaqarnissamut tapiliussat. Sulisitsisuugaluaraanni, sulinermik siulersuisuugaluaraanni imaluunniit sulisuugaluaraanni, aammalu suliffeqarfimmi sumiluunniit sulisuugaluaraanni suliffigisami kikkut tamarmik isumannaallisaanermut peqqinnissamullu suliarisamut tamakkiisumik iliuuseqarnissaannut malittarisassat isumannaareqataasussaapput. Malittarisassat isumannaallisaaniaqatigiiginnarnut pinnatik suliffigisamili kikkunnut tamanut sulisorineqartunut atuupput.
Suliffigisami ataatsimi suliamik ingerlataqartitsisut sulisitsisut arlallit akornanni suleqatigiinnissaq pillugu malittarisassat aamma namminersortunut sulisunik atorfinitsitaqanngitsunut atuupput.
Suliffigisami ataatsimi suliamik ingerlataqartitsisut sulisitsisut arlallit, suliffigisamilu sulisuusut tamarmik suliffigisami pissutsinik isumannaallutillu peqqinnartuusunik pilersitsinissamik suleqatigiissapput. Paatsoortoqannginnissaanik isumannaarisunik malittarisassiortoqarnissaa pisariaqarsinnaavoq. Inissisimaffinni tamani suleqatigiinnissaq sunniuteqarluartumik atuutissappat sulisunut tamanut malittarisassiarisat takuneqarsinnaanngortinnissaat pingaaruteqarpoq.
Suleqatigiinnermuttaaq isumannaallisaaniaqatigiit ilanngunneqarnissaat aamma pisariaqassaaq.
Suliffigisami sulisitsisut ataasiakkaat suliassarisaanut atasunik ulorianaataasinnaasut pillugit sulisitsisut imminnut paasisitsissuteqassapput. Tamatumunnga siunertaasoq tassaavoq sulisitsisoq pineqartumik suliaqanngitsuusoq ajornartorsiutaasut pillugit paasisinneqareernermigut nammineq sulisuminut naleqqiullugu iliuusissaqarsinnaanissaa. Sulisitsisut ataasiakkaat sulisuminut paasissutissiissutinik ingerlateqqiinissaminut pisussaatitaavoq.
Suliffigisami sulisitsisut arlallit sulianik ingerlataqartitsivigisaani sulisut sulisitsisullu tamarmik namminneq suliarisaminnut atasunik malittarisassat aammalu sulisitsitsisut assigiinngitsut akornanni suleqatigiinnikkut malittarisassiarisat najoqqutaralugit sulinermik ingerlatsissapput. Tamatumunnga siunertaasoq tassaavoq suliffeqarfimmi suliat atuuffigisaat tamarmik isumannaalluinnartumik isumannaallisaanikkut peqqissutsikkullu ingerlanneqarsinnaanissaat.
Suliffeqarfiup allaasup atuuffigisaani sulisut sulisitsisullu suliaqartuusut tamarmik suliamut suliassaminnut malittarisassat atuuttut najoqqutarissavaat. Tamatuma saniatigut suliffeqarfimmi suliffigisassaminni isumannaallisaanermut peqqinnissamullu malittarisassat atuuttut najoqqutarissavaat.
Jens Jensen
Aammattaaq Sullivinnik Nakkutilliisoqarfiup makkununnga ilitsersuutai atuakkit:
(1) Suliffeqarfiit isumannaallisaanikkut peqqinnissakkullu suliaat pillugit isumaqatigiissutit
(2) Suliffiit isumannaallisaanermik peqqinnissamillu suliarisaat
(3) Isumannaallisaanermik suleqatigiissitat aamma isumannaallisaanermik sinniisut
(4) Isumannaallisaanermut ataatsimiititat