Suliffeqarfiit isumannaallisaanikkut peqqinnissakkullu suliaat pillugit isumaqatigiissutit

At-ilitsersuutip suliffeqarfiit isumannaallisaanikkut peqqinnissakkullu suliaat pillugit malittarisassanik saneqqutsinissaq pillugu isumaqatigiissuteqarsinnaanermik periarfissat pillugit paasissutissiivoq.

1. Isumaqatigiissuteqarnermik iluseq

Suliffeqarfiup isumannaallisaaniaqatigiivisa ilagaat isumannaallisaanermik suleqatigiissitaq aamma isumannaallisaanermut ataatsimiititaq. Suliffeqarfinni mikisuni isumannaallisaaniaqatigiit taamaallaat isumannaallisaanermik suleqatigiissitaasinnaavoq ataasiinnaq, suliffeqarfinnili angisuuni isumannaallisaanermik suleqatigiissitat arlaliusinnaapput arlalinnik isumannaallisaanermut ataatsimiititaqartunik aammalu qullersaatitatut isumannaallisaanermut ataatsimiititaqartumik (1).

Isumaqatigiissusiornikkut saneqqunneqarsinnaasut tassaapput isumannaallisaanermut suleqatigiissitap (2) aamma isumannaallisaanermut ataatsimiititat (3) ilusilersornerinut malittarisassiat, kiisalu suliffiugallartuni nikittaattunilu suliffiusuni isumannaallisaanermik suliat aaqqissuussaanerat, tassunga ilanngullugit illuliornermik sanaartornermillu suliat (4) pillugit malittarisassat. Suliffeqarfimmi isumannaallisaanermik peqqinnissamillu suliap nukittorsarneqarlunilu sunniuteqarluarnerulernissaa siunertarineqartussaavoq.

Malittarisassat saneqqunneqassappata inissisimaffinni marlunni isumaqatigiissuteqartoqassaaq:

• Sulisut kattuffiisa inissisimaffigisaanni isumaqatigiissut.
• Suliffeqarfiup inissisimaffigisaani isumaqatigiissut.

Atuuttunngortussatut isumaqatigiissutit qanoq isumaqatigiissutiginissaat illuatungeriit namminneq aalajangissavaat. Najugaqarfinni isumaqatigiissuteqarnermik malittarisassat pioreersut suliffeqarfinni isumannaallisaanermik peqqinnissamillu suliaqarnera pillugit najugarisani isumaqatigiissutinut aallaaviusinnaapput.

Sulisut kattuffiisa aammalu suliffeqarfiup isumaqatigiissutigisaannik nassuiaanerit aammalu unioqqutitsinerit pillugit apeqqutit immikkoortumut sammisamut inatsisiliani malittarisassat nalinginnaasut najoqqutaralugit aalajangiiffigineqassapput.

2. Sulisut kattuffiisigut isumaqatigiissutit

Sulisut kattuffiisigut inissisimatitanik isumaqatigiissutit akissarsiallit kattuffiisa aamma sulisitsisut kattuffiisa akornanni isumaqatigiissutigineqartarput. Sulisut kattuffiisigut isumaqatigiissutit suliffigisap inissisimaffiani suut isumaqatigiissutigineqarsinnaanerinut killissarititanik aalajangersaasuupput. Taamaattumik isumaqatigiittoqarunnaarnerani aamma sulisut kattuffiisa suliumajunnaartoqarsimanerit aaqqiiviginiartussaavaat.

Sulisut kattuffiisigut isumaqatigiissutit sulisitsisunit kattuffimmi ilaasortaanngitsunit isumaqatigiissutaasinnaapput. Paarlattuanik akissarsiallit tungaannit akissarsiallit kattuffigisaata isumaqatigiissusiortuunissaa tunngavigisaavoq. Taamaalillutik suliffeqarfimmi sulisuusut kisimik imaluunniit kattullutik taamatut ittunik isumaqatigiissusiorsinnaanngillat.

Sulisumik kattuffimmut ilaasortaannginneri pissutigalugit suliffeqarfiit isumaqatigiissuteqarnermik malittarisassanik atuinissaminnut periarfissaqanngitsut Sullivinnik Nakkutilliisoqarfimmut immikkut akuersissuteqarniarsinnaapput. Immikkut akuersissuteqarnermik qinnuteqaatinik suliarinninnermini Sullivinnik Nakkutilliisoqarfiup ilaatigut pingaartuutissavai suliffeqarfiup sulisitsisup sulisullu akornanni isumaqatigiittoqarneranik uppernarsaateqarsinnaanera, aammalu suliffeqarfimmi isumannaallisaanermik peqqinnissamillu suliarisaanik nukittorsaanissamut sunniuteqarluarnerulersinnissaanullu periusissanik sammisaqartitsinermillu atorniakkanik suliffeqarfiup sukumiisumik nassuiaasinnaanera.

3. Suliffeqarfimmit isumaqatigiissutit

Suliffeqarfinni sulisut kattuffiinit isumaqatigiissuteqarfiusuni suliffeqarfimmit isumaqatigiissutit sulisitsisup sulisullu – taakkununnga ilanngullugit sulinermik siulersuisuusinnaasut – akornanni isumaqatigiissutigineqartarput. Suliffeqarfimmit isumaqatigiissut sulisut kattuffiinit isumaqatigiissutaasup killissarisaata iluani inissisimassaaq.

Suliffeqarfiit suliffeqarfimmit isumaqatigiissuteqarnissamik kissaatigisaqartut sullivimmi isumannaallisaaniaqatigiit pioreersut ilisimaligaat iluaqutiginiarlugit tusarniaaviginissaat pissusissamisoorlunilu naleqquttuuvoq.

Suliffeqarfiup isumannaallisaanermik peqqinnissamillu suliai pillugit isumaqatigiissutit suliffeqarfiup iluserisaanut naapertuutissapput, taassumalu isumannaallisaanermik peqqinnissamillu suliarisaanik nukittorsaallunilu sunniuteqarluartitsinerulernermut peqataaqataassalluni.

Suliffeqarfiit isumannaallisaanermik peqqinnissamillu suliaat pillugit nalunaarut najoqqutaralugu isumannaallisaanermik suleqatigiissitap ataatsimiititallu suliassatut isumagisassaat aaqqissuussaasumi nutaami aamma isumagineqassapput.

4. Suliffeqarfimmit isumaqatigiissutit pillugit nalinginnaasumik malittarisassat

Suliffeqarfinni 20-nit amerlanerusuniilluunniit sulisulinni isumannaallisaanermik peqqinnissamillu suliaqarnerup pilersaarusiornera ataqatigiissinneralu isumannaallisaanermut ataatsimiititamut assingusumi suleqatigiittoqarfimmi, sulisitsisup sinniisaa, sulinermik siulersuisut sulisuusullu peqataaffigisaanni pissaaq.

Suliffeqarfimmit isumaqatigiissutip suliffeqarfik tamaat ilaannaaluunniit attuumassuteqarfigisinnaavai – sulisut kattuffiisigut isumaqatigiissummi pineqartumi qanoq isumaqatigiittoqarsimanersoq apeqqutaalluni. Assersuutigalugu suliffeqarfiup ilaa tassaasinnaavoq tunisassiorfik imaluunniit suliaqarfiusut ilaat. Suliffeqarfik tamarmi pineqanngikkaangat isumaqatigiissut sulisitsisup sulisullu akornanni isumaqatigiissutaasumut attuumassuteqartuusunut tunngatinneqaannartussaavoq. Suliffeqarfiup sinneranut isumannaallisaanikkut peqqinnissakkullu suliaqarfiusoq nalunaarusiami malittarisassanut naapertuuttumik aaqqissuunneqassaaq.

Isumaqatigiissutaasumi allanngortinneqarsinnaasoq tassaavoq suliffeqarfinni ataasiakkaani isumannaallisaanikkut peqqinnissakkullu suliaqarnerup aaqqissuussaasimanerata ilusilersugaanera. Taamaalillutik illuatungeriit isumannaallisaanermik suleqatigiissitap aamma/imalt. Isumannaallisaanermut ataatsimiititap nalinginnaasumik ilusilersugaanera allanngortissinnaavaat, isumannaallisaanikkulli peqqinnissakkullu suliaqarnerup imarisaanik imaluunniit assersuutigalugu taasinnittarnermik malittarisassanik allanngortitsisoqarsinnaanngilaq. Assersuutigalugu isumannaallisaanermik aammalu sulisut sinniisaattut suliaqarnerit inummit ataasiinnaasumik isumagineqarnissaat isumaqatigiissutigineqarsinnaapput. Taamaattorli marlunnik immikkoortinneqartunik taasisitsisoqarnissaq, sulisullu tamarmik sulisitsisuunngitsut/suliffimmi pisortaanngitsut imaluunniit sulinermik siulersuisuunngitsut tamarmik taasisinnaatitaanermik isumannaarsivigineqarnissaat qinigaasinnaassuseqarnissaallu piumasaqaataapput.

Suliffeqarfimmit isumaqatigiissummi nalunaarummi aalajangersaavigineqartunik suliassanik, atuuffinnik, pisussaatitaaffinnik pisinnaatitaaffinnillu sanioqqutsisoqarsinnaanngilaq.

Suliffeqarfimmit isumaqatigiissut allaganngorsimatitaassaaq. Suliffeqarfimmiissaaq sulisullu pissarsiarisinnaassavaat.

Suliffeqarfimmit isumaqatigiissut minnerpaamik makkuninnga imaqassaaq:

• Siunissami suliffeqarfimmi isumannaallisaanermik peqqinnissamillu tigussaasumik suliaqarnerup nukittorsarlugulu pitsanngorsaaviginissaanut iliuusissanik sammisaqartitsissutillu atorneqartussat nassuiarneri.
• Suliffeqarfimmi suliffeqarfimmit isumaqatigiissutaasup piviusunngortinneqarnissaanut malittaritinnissaanullu ingerlatseriaasissap nalunaarnera.
• Suliassat atuuffiusullu qanoq isumagineqarnissaasa nalunaarneri, tassunga ilanngullugit sulinermik siulersuisut sulisuusullu sinnerisa suliassarisaat. Isumannaallisaanermik suleqatigiissitap isumannaallisaanermullu ataatsimiititap suliassaasa qanoq isumagineqarnissaat nassuiarneqassapput, taamaalilluni sulinermi avatangiisini suliaqarneq inissisimaffinni marlunni tamatigut isumagineqartuassammat.
• Aaqqissuussinermut isumaqatigiissutaasumut takussutissiiffimmik imalimmik Suliffeqarfiup aaqqissuussaaneranut pilersaarut.
• Suliffeqarfimmit isumaqatigiissup qanoq allanngortillugulu atorunnaarsinneqarsinnaanerata nalunaarnera.

Suliffeqarfimmit isumaqatigiissut atorunnaarsinneqarpat suliffeqarfiup isumannaallisaanermut peqqinnissamullu suliap aaqqissuunneqarnera pillugu suliffeqarfimmi avatangiisinut inatsisit malittarisassaanik malinnileqqinnissaanik isumaqarpoq.

Sullivinnik Nakkutilliisoqarfik isumaqatigiissut pillugu nalunaaruteqarfigineqassanngilaq.

5. Suleqatigiinnermik ingerlatsivik

Suleqatigiinnermik ataatsimiititat, sulisitsisut, sulisuusut aamma isumannaallisaaniaqatigiit akornanni suleqatigiinneq nukittorsarniarlugu isumannaallisaanermik peqqinnissamillu sulineq suleqatigiinnermik ingerlatsivimmit isumagineqarsinnaavoq. Tamanna pillugu isumaqatigiissuteqartoqassaaq, isumaqatigiissutillu qulaani pineqartutut piumasaqaatit piviusunngortissavai.

Suliffeqarfimmi isumannaallisaanermik peqqinnissamillu suliaqarnerup nukittorsarneqarlunilu sunniuteqarluarnerulernissaa piumasaqaataavoq. Aammattaaq suliffeqarfimmi isumannaallisaanermik peqqinnissamillu suliaqarnermik inuit isumaginnittussatut toqqarneqartut suleqatigiinnermik ingerlatsivimmi sinniiseqarnissaat piumasaqaataavoq.

Suliffeqarfimmit isumaqatigiissummut suliffiup ilaannaa ilaasuuppat immikkoortortat assigiinngitsut akornanni isumannaallisaanermik peqqinnissamillu suliap qanoq ataqatigiissinneqarnissaanik isumaqatigiissummi isummertoqarnissaa isumassarsiatsialaavoq. Maani isumannaallisaaniaqatigiit ilaani nalunaarusiap piumasaqaataanik malinnittumi, immikkoortullu isumaqatigiissutaasup inerneqarfigisaata akornanni suleqatigiinnissaq tassani eqqarsaatigineqarpoq.

6. Ataatsimoorussamik isumannaallisaanermut sulisunullu sinniisi

Isumannaallisaanermut sinniisutut sulisunullu sinniisutut suliat inummit ataatsimit isumagineqarsinnaapput. Tamanna aamma atuuppoq tamanna pillugu isumaqatigiissuteqartoqarsimanngikkaluarpat, qinersinerilli taakku marluk immikkoortinneqartussaapput. Taamaalilluni ataasiinnarmik qinersinerinnakkut atuuffiit tamaasa inuttalerneqarsinnaanngillat. Qanorluunniit kattuffimmut attaveqartuugaluarunik sulisut tamarmik, taamaallaat sulisitsisoq, suliffimmi pisortat sulisunullu siulersuisut pinnagit, isumannaallisaanermut sinniisumut qinersisinnaatitaallutillu qineqqusaarsinnaapput. Aamma sulisut kattuffimmut ilaasortaanngitsut qinersinermi peqataassapput qinerneqarsinnaallutillu. Sulisut sinniisaannut qinersinissamut malittarisassat aamma isumannaallisaanermut sinniisumut qinersinermi nalinginnaasumik atuukkajuttuupput.

Jens Jensen

Aammattaaq Sullivinnik Nakkutilliisoqarfiup makkununnga ilitsersuutai atuakkit:

(1) Suliffiit isumannaallisaanermik peqqinnissamillu suliarisaat
(2) Isumannaallisaanermik suleqatigiissitat aamma isumannaallisaanermik sinniisut
(3) Isumannaallisaanermut ataatsimiititat
(4) Suliffiugallartuni aamma paarlakaattuni suliffinni, taakkununnga ilanngullugit illuliornermik sanaartornermillu suliffinni isumannaallisaanermik peqqinnissamillu suliaqarneq

Allassimasut pdf-inngorlugit