Sulinermi avatangiisit pillugit ilitsersuut 45

OBS: Sullivinni avatangiisit pillugit ilitsersuummi qarasaasiamoortumi naqitat allassimaffiat naqitanngorlugit saqqummersitanut matumani pdf-itut atuarneqarsinnaasunut sanilliullugu nutarterneqarsimavoq.

AALLAQQAASIUT

Sullivinnik Nakkutilliisoqarfik aqqutissamik tikkuussivoq

Sullivinnik Nakkutilliisoqarfiup akisussaaffiisa pingaarnersaraat Kalaallit Nunaanni sullivinni avatangiisit pillugit inatsisit allaffissornikkut ingerlanneqarnerat, tamatumunnga ilaalluni suliffeqarfinnik, kattuffinnik aamma kikkunnik tamanik suliffinni avatangiisit pillugit apeqqutinut tunngasutigut ilitsersuineq aamma ilaavoq nakkutilliineq aqqutigalugu qularnaassallugu inatsisip, inatsillu toqqammavigalugu maleruaqquneqartut maleruarneqarnerat. Kalaallit Nunaanni Sullivinnik Nakkutilliisoqarfik, Sullivinnik Nakkutilliisoqarfiup immikkoortortaqarfiisa 15-iusut ilagaat. Sullivinnik Nakkutilliisoqarfik Danmarkimi Arbejdsministeeriap ataani aqutsiviuvoq.

Sulinermi avatangiisit pillugit ilitsersuut aqqutigalugu suliffeqarfimmi suliffimmi avatangiiserisanik suliaqartut tamarmik – tassaagajuttut pisortat isumannaallisaanermillu suliaqartut – sulinerminni sakkussaqalissapput, sulinermi avatangiiserisani pissutsit – Sullivinnik Nakkutilliisoqarfiup immikkut maluginiartariaqartutut inassutigisai – takussutissiorneqarmata. Tamanna suliffeqarfiup sullivimmi avatangiisitigut ajornartorsiutaasunik qulaajaaniarneranut iluaqutaassaaq. Suliffiullu ajornartorsiutinik taakkualu aaqqiissutissaannik pingaarnerniit tulleriiaariniarnerani iluaqutaalluassalluni.

Suliffinni avatangiiserisat pillugit ilitsersuut una aammattaaq tassaavoq Sullivinnik Nakkutilliisoqarfiup sullivinnut paasissutissiissutaa, sullivinnik nakkutilliiartoraangatta sulinermi avatangiiserisanut atatillugu suut qitiutinniarneqartarumaarnerannik ilimasaarutitut isigineqarsinnaasoq.

Ilitsersuummi sulinermi avatangiiserisatigut ajornartorsiutit pingaarnerit tikkuarneqarput. Kisianni ilitsersuummi ajornartorsiutit qanoq iliorluni qaangerniarneqarsinnaanerat innersuussutigineqanngilaq – nalinginnaanerusumik qanoq iliorsinnaanermik ilitsersuut eqqaassanngikkaanni. Ilimagisaavoq suliffeqarfik kattuffinniit siunnersuisartuniillu allanit ikiorserneqartassasoq, ajornartorsiutit qaangernissaannut avataaniit annertunerusumik ikiorserneqarnissaq pisariaqartinneqassappat.

Suliffinni avatangiisitigut ajornartorsiutit suliamiit suliamut aamma suliffimmiit suliffimmut nikerartuupput. Tamatuma nassataraa suliffinni ataasiakkaani suliffimmi avatangiisitigut ajornartorsiutit pingaaruteqartut ilitsersuummi allassimasunit allaanerusinnaammata. Ajornartorsiutit taakkua soorunami qarsupiinnarneqarsinnaanngillat – ulluinnarni suliffimmi avatangiisit pillugit suliaqarnermi, suliffeqarfiup suliffinni avatangiisinik paasiniaanerani imaluunniit Sullivinnik Nakkutilliisoqarfik takkutsillugu.

Jens Jensen

 Pisortaq

Suliffimmi avatangiisit pillugit paasiniaaneq pillugu

Sullivinnik Nakkutilliiviup inassutigiumavaa suliffeqarfiit suliffimminni avatangiisit pillugit paasiniaaqqissaarnissaat. Suliffiup nammineq aalajangissavaa qanoq iliorluni qanorlu annertutigisumik paasiniaaneq tamanna ingerlanniarnerlugu. Pingaarnerpaavoq ajornartorsiutaasut tamaasa ilanngunnissaannut periusissamik nassaarnissaq, aammalu ilaatigut immikkoortunik makkunannga ilaqartinneqarnissaa:

• Suliffimmi avatangiisitigut pissutsit suliffigisami tulleriiaarlugit misissornerat.
• Ajornartorsiutit qanorlu annertutiginerisa allaaserinerat.

Ajornartorsiuteqartoqarnera paasineqarpat paasiniaaqqissaarnermut aammattaaq ilaatinneqarsinnaapput:

• Ajornartorsiutit pingaarnerniit tulleriiaarnerat aaqqiivigineqarnissaannullu pilersaarusiorneq
• Suliassap naammassinissaata tungaanut malinnaaviginera.

Suliffimmi avatangiiserisat pillugit paasiniaaqqissaarneq nangeqqinneqarsinnaavoq, sulinermi ingerlatseriaatsit periutsillu allanngussappata.

Ilitsersuut ima atorneqassaaq

Alloriarneq siulleq tassaavoq suliffimmi avatangiisitigut ajornartorsiutit qulaajarlugit paasiniaqqissaarnerat. Tassani sullivinni avatangiisit pillugit ilitsersuut atorneqassaaq.

Sullivimmi avatangiisitigut ajornartorsiutit pingaarnerit

Ilitsersuummi allaaserineqarput angerlarsimafinni paaqqinninnermi aamma inersimasunut ulloq unnuarlu kaajallallugu paaqqinnittarfinni sullivimmi avatangiiserisatigut ajornartorsiutaat pingaarnerit. Taamaalilluni suliffimmut iluaqutaasinnaavoq, suliffiup nammineerluni sullivimmi avatangiiserisatigut ajornartorsiutigisani suunersut paasiniassappagit.

Angerlarsimaffinni paaqqinninnermi aamma inersimasunik ulloq unnuarlu paaqqinnittarfinni il.il. sullivimmi avatangiisitigut ajornartorsiutaasartut pingaarnerit makkununnga tunngasuupput:

• Ajutoornerit
• Amerlutsitsilersinnaasut
• Uumassuseqartunut tunngasut
• Kivitsisarnerit timimillu inisseeriaatsit
• Sullivimmi inuttut atortitat
• Illup iluani atugarisat.

Tulleriinneri pingaarnersiugaanngillat.

Sulinermik ingerlatseriaatsit pingaarnerit

Sullivimmi avatangiisitigut ajornartorsiutit amerlanerpaat sulinermik ingerlatseriaatsinut aalajangersimasunut atasumik pilerajupput. Taamaammat sulinermik ingerlatseriaatsit taakkua immikkut maluginiarnissaat pissutissaqarpoq – suliffeqarfiup sulinermi avatangiiserisai paasiniaqqissaarneqassatillugit.

Sulinermik ingerlatseriaatsit ilitsersuummut ilaasut makkuupput:

• Pisiniarnermi avataaniit angallanneqarneq aamma atuisut akornanni angallassineq
• Kivitsineq aamma atuisunik nuussineq
• Sungiusaaneq
• Nakorsaatitortitsineq
• Paaqqinninneq
• Imminut eqqiluitsuutinneq
• Atuisuni eqqiaaneq
• Silami sulineq
• Atuisut issiavinnik kaassuartakkanik angallannerat il.il.

Aaqqissutaasinnaasutut siunnersuutit

Sullivinni avatangiiserisat pillugit ilitsersuummi taamaallaat ilaapput sullivinni avatangiiserisatigut ajornartorsiutit nalinginnaanerpaat pinaveersaarnissaat pillugit siunnersuutit.

Maleruagassat pingaarnerit

Qup. 19 maleruagassat ilitsersuutillu sammisamut naleqquttut takussutissiarineqarput.

AJUTOORNERIT

Ajornatorsiutit sumi pilersarpat?

Ajutoorneq pineqartarpoq suleqataasoq ilimaginngisamik tassanngaannartumillu ajoquseraangat.

Ajutoornerit pinaveersaarneqassappata suliffimmi ulorianarsinnaasut nakkutigisariaqarput, nalilertariaqarlunilu tassanngaannartumik ilimaginngisamillu pisoqartillugu sulisoq ulorianarsinnaasunik taakkuninnga qaninngaasinnaanersoq.

Amerlanertigut ajutoorneq tassaasarpoq pisut tulleriiaat imminnut ataqatigiissut siumullu takorlooruminaattarlutik. Taamaammat pinaveersaartitsinikkut qularnaarneqassaaq sulisut ulorianarsinnaasunut qanillisinnaveersaarnissaat. Ajornanngippat qularnaarneqartariaqarpoq, sulisut ulorianartup nalaassinnaasamik suuneranik ilisimaarinninnissaat aamma sungiusarsimallutillu sulinerminni isumannaatsumik iliuuseqarnissamut kajumissuseqarnissaat.

Angerlarsimaffinni paaqqinninnermut aamma ulloq unnuarlu paaqqinnittarfinnut tunngasutigut ulorianarsinnaasut arlaqartut tikkuarneqarsinnaapput, taakkualu tassaapput ajutoornernik nalunaaruteqartoqartillugu amerlanertigut pineqartartut:

• Sulisut atuisunik kivitsinerminni imaluunniit nuussinerminni tassanngaannartumik qitimikkut annersinnaapput (hekseskud) aamma tuitik talitillu ilungersuatippallaarsinnaallugit. Tassanngaannartumik qitiiarneq aamma tuinik talinillu ilungersuatitsivallaarnerit aamma pilersinnaapput atuisut passunneqartillutik sungiusarneqartillutilluunniit tassanngaannartumik iliuuseqarnerisa kingunerisaannik.
• Sulisut kapuutinut assigisaanullu kapisinnaapput – atuisut nakorsaatinik tunitillugit imaluunniit suliffik torersarneqarsimatinnagu.
• Sulisut paarsitillutik ikiuiniartillutillu atuisunit kamallutillu saassussiniartunit tilluartissinnaapput. Nerisitsinermi aamma sulisut assammikkut kiineqartarnerat takussaasarpoq.
• Støvsugernermi sulisut qitimikkut tassanngaannartumik annialersinnaapput imaluunniit tuitik talitillu ilungersuatippallaarsinnaallugit.

Taama ajoqusertoqarsinnaasarpoq suliffigisaq aaqqissuunnerlutaappat imaluunniit pequtit sulinermilu atortut – sulitilluni timimik atuinerliortitsisut – amerlavallaarpata.

• Tummeqqerlutik sulinerminni sulisut nakkarlutik ajoqusersinnaapput.
• Sulisut qupinnguallassinnaapput sulinermi atortut innaallagissalluunniit aqqutai ajoquteqarpata.
• Pisiniussinermi imaluunniit atuisumiit atuisumut ingerlaarnermi angallannermi ajutoortoqarsinnaavoq. Tamatumani ajutoornerit pigajuttarput aqqusinerni quasartuni orlunikkut imaluunniit biilimiit anilernermi biilimulluunniit ikilernermi.

Ajornartorsiutit ima nassaassaapput

Ajutoornernik pinaveersaartitsineq pitsaanerpaaq tassaavoq ajutoorutaasinnaasut immikkoortilluinnarnerat, sulisunit qaninngarneqarsinnaajunnaarlugit. Tamanna tamatigut pisinnaasanngilaq, taamaammat misissortariaqarpoq qanoq pisoqartillugu suleqataasut ajutooriataarsinnaanersut.

Kivitsineq sulinermilu timip inissisimaneri pillugit immikkoortumi tassanngaannartumik qitikkut annerfiusinnaasut paasiniarnerinut ikiuutaasinnaasumik allaqqasoqarpoq. Taamatullu sulinermi inuttut atukkat pillugit immikkoortumi, atuisut nakuusernerisa kingunerisaannik ajutoorfiusinnaasut suussusilerniarnerinut ikiuutaasinnaasunik allaqqasoqarluni.

Ajornartorsiutit taakkua saniatigut annermik suliffimmi ajutoorutaasinnaasut paasiniaqqissaarneqassatillugit makkua nalilerneqassapput:

• Sulisut sukkasuumik sulisariaqarpat piffissaalatsillutillu?
• Sulisut aqqutigisartagaanni aqquserngit maniitsut, majuartarfiit natillu quasartut imaluunniit naammaginanngitsumik qaammaqquteqarnerit ajornartorsiutaappat?
• Sulisut maskiinanik innaallagissalluunniit aqqutai pissutigalugit ajutoorsinnaappat?
• Sulisut suliffimmiit suliffimmut allamukartillugit angallannermi imaluunniit nakkarluni ajutoortoqarsinnaava?
• Sulisut akornanni inuusuttut imaluunniit ilinniakkaminnik naammasserlaat arlaqarpat?

Pinaveersaartitsineq pillugu siunnersuutitsialaat

Ajutoornernut ilisarnaataapput tassanngaannartumik ilimagineqanngivissumillu pisarnerat. Taamaammat ajutoornerit pisinnaanerisa ilimanassusiat paasiniaqqissaaruk. Paasiniaaqqissaarneq tamanna sulinermi periutsinut tamanut atatillugu suliarineqassaaq. Aammattaaq suliffimmi ajutoornerit pinaveersaartinneqassatillugit siunnersuutit makkua toqqammavigikkit:

Atuisut ataasiakkaat qanoq innerat aallaavigalugu suli-neq pilersaarusiortaruk, taamaaliornikkut suleqataasoq "tupaallatsinneqaqqunagu" – soorlu atuisoq atisalersorneqartilluni nissumigut tassangaannartumik nukillaassappat imaluunniit tassanngaannartumik peqqutissaqarpasinngitsumillu sulisumik saassussinialissappat.

Suleqataasut inuusuttut, soorlu sungiusarlutik sulisut ilinniakkaminnillu naammasseqqammersut, sulisullu aatsaat sulilersut ilinniartinneqarnissaat ilitsersorneqarnissaallu immikkut pilersaarusioruk. Pisariaqassappat sulisut inuusuttut atuisuni timimikkut oqimaatsuni ima-luunniit tarnimikkut napparsimasuni utertunilu kisimiillutik sulinissaannut tunngatillugu immikkut malittarisassaliorit.

Sulineq aaqqissuussiuk, oqimaatsulerinerit soorlu oqimaatsunik kivitsinerit aamma atuisunik immikkut aalluttariaqartunik suliaqarnerit suleqataasunut assigiimmik agguaallugit. Taama suliassanik agguaassinermi sulisut pisinnaasaat aallaavigisigik.

Suliffiup aaqqissuunnissaa, sulinissamik ilitsersuutit atortorissaarutillu atornissaat pillugit malittarisassat tamanit maleruarneqarnissaat isumagisiuk. Atortorissaarutinik suliarinnittup aserfallatsaalinissaat nakkutiginissaallu pillugit innersuussutaasa suliffimmit maleruarneqarnissaat aammattaaq pingaartuuvoq.

Atuisup angerlarsimaffiani ajoqusernikunik ledningeqannginnissaa, innaallagissamut ikkuffeqannginnis-saa atortoqannginnissaalu (støvsugerit ilanngullugit) isumagiuk. Aammattaaq atortut allat ajoquteqarnersut misissukkit, soorlu majuartarfiit il.il. Natit quasarpata sulisut quaannaveeqqusikkanik kamippaqarsinnaapput.

Biilit sulinermi atortakkat aalajangersimasumik periuseqarlusi aserfallatsaalisarsigik, assersuutigalugu bremsii aquutaalu ajoquteqaleqqunagit. Biilit atornissaat pillugit sulisut ilitsersorluarneqassapput, aqquserngillu quasartillugit biilernermik sungiusarsimassallutik.

Ajutoortoqarsimatillugu suliassartai erngiinnaq suliarisarsigik. Suleqataasoq ajutoorsimasoq apersorsiuk, ajutoortoqaqqinnginnissaalu anguniarlugu iliuuseqartaritsi.

Malittarisassat pingaarnerit

Suliaq aallartinneqartinnagu sulisitsisup isumagissavaa suliamut atatillugu ajutoorutaasinnaasut napparsimassutaalersinnaasullu pillugit sulisunik ilisimatitsinissaq. Aammattaaq naammattumik siunertamullu naapertuuttumik suliap uloriananngitsumik suliarinissaa atortorissaarutillu sulinermi atugassat pillugit ilinniartitsisoqarlunilu ilitsersuisoqassaaq. Tamanna minnerunngitsumik atorfinerlaanut atuuppoq.

Sulineq immikkoortuini tamani pilersaarusiorneqassaaq aaqqissuunneqarlunilu, isumannaallisaanermut peqqinnissamullu tunngasutigut tamatigut illersorneqarsinnaasumik suliarineqarsinnaaqqullugu. Teknikkikkut atortorissaarutit suliamut naleqquttut atorneqassapput, atornissaat ajornanngikkaangat siunertamullu naapertuukkaangat, tamatigullu atorneqassallutik assassorluni angallassinermi, isumannaallisaanermut peqqinnissamullu tunngasutigut navianartoqarsinnaatillugu.

Teknikkikkut atortorissaarutinik atuineq isumannaatsumik peqqiilliutaalinngitsumillu pisassaaq. Teknikkikkut atortorissaarut suliassamut naapertuuttuussaaq suliamullu naleqqussagaalluni.

Teknikkikkut atortorissaarutit akuttunngitsumik misissorneqartassapput aserfallatsaaliorneqarlutillu. Atortumik tuniniaasup kalaallisut/qallunaatut ilitsersuut tunisinermini ilaatissavaa, taassumalu ilaatigut imarissavai aserfallatsaaliinissaq aamma piffissap aalajangersimasup qaangiunneratigut atortumik misiliinerujunnartut pillugit paasissutissat.

Aalaakkaasumik sulliviit isumannaallisaanerup peqqinnissallu tungaasigut isumannaalluartumik aaqqissugaassapput. Suliap isumannaatsumik suliarinissaanut sulinermilu timip eqqortumik atornissaanut aalasinnaanissaanullu naammattumik inissaqarluassaaq.

Aalaakkaasumik sulliviit eqqiluitsuutinneqarlutillu torersuussapput. Naqqup qalliutai isumannaatsuutinneqassapput.

Isumannaallisaaneq pillugu suleqatigiissitat ajutoortoqarnerani ajutuungajattoqartilluguluunniit misissuinernut peqataasassapput.

AMERLULERSARNEQ

Ajornartorsiutit sumi pilersarpat?

Eqqiaaneq inunnillu paaqqinninneq suliaapput angerlarsimaffinni paaqqinninnermi innarluutilinnullu angerlarsimaffiit ilaanni nalinginnaasut. Sivisuumik imaluunniit annertuumik masattulerinerit amerlulernermik (eksemilernermik) nassataqarsinnaapput.

Eksem tassaavoq amikkut aseruuttoorneq, imermik, qaqorsaammik, eqqiaanermi atortunik imerpalasunillu allanik toqqaannartumik attuisimanermik peqquteqartartoq. Assakkut eksemeqarneq nalinginnaanersaavoq.

Sulisuni ataasiakkaani eksemilernermut pissutaasinnapput immikkut sapigaqarnerit, soorlu nikkelimik, aanaveersaatinik, tipigissaatinik nakorsaatinillu – soorlu antibiotikanik. Kisianni eksemi tassaagajuttarpoq ammip sunnerneqarnerata kingunera, amerlanertigullu nakorsarneqarsinnaavoq pinaveersaarneqarsinnaallunilu. Kisianni tamatigut sapigaqarluni eksemi taama pineqarsinnaasanngilaq. Taama pisoqartillugu suleqataasup sapikkaminik sunnerneqarnissani pinngitsoorniarlugu allamik suliffittaartariaqarnera pisariaqalersinnaavoq.

Inuit panertumik amillit, astmaeksemeqartut imaluunniit amimikkut sapigaqareersut masattumik suliaqarnermikkut eksemeqalernissaat (irritativt kontakteksem) annertusisamik ilimanaateqartarpoq. Taamaammat inunnut taama sunnertiasunut tunngatillugu immikkut pinaveersaartitsinissaq eqeersimaarfigisariaqarpoq.

Sulisut amimikkut sunnerneqarsinnaanerat paasiniassagaanni sulinermi periutsit pingasut malugilluarniartariaqarput. Taakkunani ajornartorsiutit pilerajupput, taamaammallu taakkunatigut pinaveersaartitsisoqartariaqarluni. Immikkoortut pingasut pineqartut tassaapput:

Inuup eqqiluisaarnera

• Atuisunik asattuineq paaqqinninnerlu
• Assaat errortukulanerat.

Atuisup angerlarsimaffiani eqqiaaneq

• Anartarfiit uffarfiillu eqqiarnerat
• Assammik erruineq
• Nalinginnaasumik eqqiaaneq
• Assaat errortukulanerat.

Nakorsaatinik tunniussineq

• Nakorsaatinik soorlu penicillinimik, streptomycinimik aamma klorpromazinimik passussinerit.

Ajornartorsiutit ima nassaassaapput

Sulisut amerluleratarsinnaanersut paasiniarneqassappat annermik makkua naliliiffiginiartariaqarput:

• Ullup suliffiusup ingerlanerani masattulerinerup tamakkerluni qanoq sivisutigisarnera paasiniarsiuk.
• Suliaq qaqutigut ilaannikkuinnarluunniit suliaasarpat qaqutiguinnaq ajornartorsiortoqalersarpoq.
• Sulisut eqqiaanermi atortunik timip ilaanik sunniisinnaasutut nalunaaqutsersimasunik atuisarpat?
• Sulisut qaqorsaammik sakkortunngitsumik atuinissaminnut periarfissaqarpat?
• Sulisut aaqqatinik amermullu tarngutinik naapertuuttunik tunineqartarpat?

Aammattaaq sulisut ataasiakkaat namminneq eksemimut qanoq "qanitsiginertik" nalilertariaqarpaat. Sulisut eksemileqqajaasut imaluunniit amimikkut sapigaqartut immikkut pinaveersaartitsiviginissaat pisariaqarpoq.

Pinaveersaartitsineq pillugu siunnersuutitsialaat

Amerlulernerit pinaveersaarnissaannut atatillugu oqaatsit pingaarnerit pingasut ukuupput:

• Ilitsersuineq
• Atortut ulorianarsinnaasut allanik taarsernerat
• Inummut illersuutaasinnaasut.

Ilitsersuineq

Suleqataasut tamarmik ilitsersorneqarlutillu ilinniartinneqarnissaat isumagisiuk, suliassatik isumannaatsumik suliarisinnaaqqullugit. Inuttut illersuutaasinnaasut atorneqarnerat eqqortumillu aserfallatsaalineqarnerat qulakkeeruk – taamatullu siunertamut naapertuuttumik atorneqarsinnaanerat qulakkeerlugu.

Assaat piffissami sivisunerusumi imermiitinnissaat masatsinnissaallu pinaveersaaruk. Periarfissaqartillugu panertumik eqqiaaneq erruutillu ipaasakitsut masattumik eqqiaanermut taarsiullugit atortakkit. Aaqqatit annoraaminermik sanaat atukkit, erruutit ipaasakitsut amerlulersitsisinnaammata.

Nakorsaatit amermut toqqaannartumik attuutsinnaveersaakkit. Tamanna pingaartumik iisartakkat aserorternerini atuuppoq, soorlu iisartakkat nerisassanut akuliunneqassatillugit.

Atortut ulorianarsinnaasut allanik taarsernerat

Periarfissaqartillugu eqqiaanermi bakteeriaajaanermilu atortut ulorianarsinnaasutut nalunaaqutsikkat ulorianannginnerusunik taarsikkit. Qanoq akuneqarnissaannik ilitsersuut puuanni allassimasoq tamatigut maleruartaruk.

Inummut illersuutaasinnaasut

Qaqorsaatit eqqiaanermilu atortut imerpalasut suliarissatillugit aaqqatit gummit plastikkilluunniit tamatigut atortakkit. Taamaattoq malugiuk gummi sapigaqalissutaasinnaasunik – eksemeqalissutaasinnaasunik – akoqarmat.

Aaqqatit illersuutaasut iluisigut tamatigut annoraaminernik aaqqateqartarit. Aaqqatit annoraaminiusut assaat isugutannerat milluartarpaat. Aaqqatit akuttunngitsumik taarsertakkit.

Aaqqatit putullit atunngisaannakkit – aaqqateqannginnermiit ajornerupput. Sulinerup kingorna tarngummik isugutsersaammik assatit tanittakkit. Tarngutip ammip nammineq isugutassusia eqaassusialu pilerseqqittarpaa.

Aammattaaq suleqatit eksemilersartut imaluunniit amimikkut sapigaqartut pillugit immikkut iliuuseqartarit.

Malittarisassat pingaarnerit

Pisariaqanngitsumik akuutissanik sunnerneqarnerit pinaveersarneqassapput.

Suliassami sumiluunniit sapinngisamik atortut ulorianannginnerpaat atorneqassappat.

Sananeqaatinut atortunullu akuutissanik sanaanut – taakkua pillugit malittarisassat naapertorlugit ulorianarsinnaasunut – tunngatillugu sulisitsisoq kalaallisut/qallunaatut ilitsersuusiussaaq. Atuinissamik ilitsersuut suliffimmi atuinermut naleqqussagaassaaq. Atuinissamik ilitsersuutip suliarineqarnissaa sulisitsisup akisussaaffigaa, taanna ilaatigut atortup atorneqarnissaa isumannaallisaanermilu malittarisassat pillugit paasissutissiissaaq.

Allatut iliorluni suliaq isumannaatsumik suliarineqarsinnaanngippat inuttut illersuutit naapertuuttut atorneqassapput.

Sulisut suliaminnut atatillugu navialiffigisinnaasaat pillugit paasitinneqarnissaat sulisitsisup qularnaassavaa. Aamma sulisut pisariaqartitsineq naapertorlugu annertussusilimmik ilinniartinneqarlutillu ilitsersorneqassapput – suliaq isumannaatsumik suliarineqarsinnaaqqullugu.

Eqqiaaneq ajoqutaasumik mingutsitsisoqarnaveerlugu pisassaaq.

UUMASSUSEQARTUT

Ajornartorsiutit sumi pilersarpat?

Inuit allat qanilluinnarlugit sulinermi nappaatinik tunillaassortunik tunillanneqarnissaq qaninnerusarpoq. Angerlarsimaffinni paaqqinninnermi aamma inersimasunut ulloq unnuarlu paaqqinnittarfinni atuisunik qanimut paaqqinninnermut peqataatilluni seerinernit assigisaannillu pisunit tunillatsinnissaq qaninnerusarpoq, soorlu qisermit, aammit, quumit annamillununnit. Nappaatit tunillaassortut amerlanersaat ulorianartanngillat, naak nuanninngittaraluaqalutik. Soorlu nuallunneq, timminneq nuannerlu.

Taamaattoq ataasiakkaanik nappaateqarpoq tunillaassortunik ulorianarsinnaasunik imaluunniit sulisup inuunermi sinnerani ajoquteqalerneranik kinguneqarsinnaasunik.

Kalaallit Nunaanni qitsuuteqarfiusuni arnat naartusut tappiorannartunik tunillanneqarsinnaapput naartuminnik katatsissutigisaminnik, ikerinnakkut ernissutigisaminnik imaluunniit naartup iloqisserneranik kinguneqarsinnaasunik. Toxoplasmose nappaatit taamaattut ilagaat. Qitsunneersuuvoq nalinginnaasumillu qitsuit quuat anaalluunniit aqqutigalugit tunillaattarluni – soorlu assaat quumik annamilluunniit attuisimasut qanermut attuunnerisigut.

Nappaatit tunillaassortut allat tassaapput: Hepatitis A, Hepatitis B, Tuberkulose aamma HIV.Hepatitis A nerisassat anarluunniit aqqutigalugit tunillaattarpoq. Tunillatsittoqarsinnaavoq assersuutigalugu nangernik taarsiinermi errortassanillu mingunnikunik attuinermi.

Hepatitis B aak timimilu imerpalasut allat inunnit tunillatsissimasuneersut aqqutigalugit tunillaattarpoq – soorlu kapuummut ipittumulluunniit allamut mingutsinneqarsimasumut kapinikkut. Aamma inuk tunillatsissimasoq qanimut attuuagaanni tunillatsittoqarsinnaavoq.

Tuberkulose (TB) puatsigut aseruuttoorneruvoq ulorianartoq bakteriamillu – Mycobacterium tuberculosis – peqquteqartoq. Tuberkulose tunillaatiaqaaq silaannakkullu tunillaattarluni, soorlu napparsimasup tangajorneratigut, quersorneratigut imaluunniit sakkortuumik silammut anersaarneratigut, aamma laboratoriani suliaqarnermi, napparsimasunit tunillatsissimasunit bakterissanik ipaasanilluunniit misiligutinik suliaqartoqartillugu. Aamma bakteria pujoralak aqqutigalugu siammaassinnaavoq, soorlu inuit tuberkulosemik nappaateqartut oqorutaat aqqutigalugit.

HIV-imik aatsaat tunillatsittoqarsinnaavoq tunillatsissu-taasinnaasunik timimut pulasoqarneratigut, soorlu kapuut aammik mingutsinneqarsimasoq aqqutigalugu imaluunniit timimi ameraasaqarfiit kimillannerilluunniit aammik tunillatsissimasumik attorneqarpata. Inuit suliaminnut atatillugu HIV-imik tunillatsissimanerannik Danmarkimi ilisimasaqartoqanngilaq.

Ajornartorsiutit ima nassaassaapput

Nappaatinik ulorianartunik tunillaasoqarnissaa pinaveersaassagaanni tunillatsiffiusinnaasut ilisimasariaqarput. Arlalippassuartigut atuisup nammineerluni paasissutissiissutigisinnaasarpaa tunillaassinnaasumik nappaateqarnerluni.

Suliffigisami tunillatsittoqarsinnaanera paasiniassagaanni annermik makkua nalilertariaqarput:

• Toqqaannartumik aammik attuinissaq ilimanaateqarpa?
• Assersuutigalugu atuisut anaasa, quuisa qisiisalu attornissaat ulorianaateqarpa?
• Sulisut sulinerminni inunnik immikkut ulorianartorsiortunik imaluunniit tunillaassortunik nappaatilinnik qaninngaasarpat?
• Sulisut naartusut angerlarsimaffinni qitsuutilinni sulisarpat?

Pinaveersaartitsineq pillugu siunnersuutitsialaat

Sulinermi periutsit isumannaatsut, peqqinnissamut atatillugu eqqiluisaarneq pitsaasoq, teknikkikkut pinaveersaartitsineq aamma akiuussutissamik kapisineq tunillanneqannginnissaq anguniassagaanni pingaaruteqarput.

Sulinermi periutsit isumannaatsut

Sulisut qisermik, quumik, annamik, aammik inunniillu pisunik allanik amimikkut ameraasatigullu sapinngisamik annikinnerpaamik attuinissaat siunertaralugu sulinermi ileqqulersuutit periutsillu eqqunneqartariaqarput. Assersuutigalugu kapuutit kapiffigineqarsinnaanngitsunik pooqartittakkit.

Atortuusiviit tigoriaannarmiissapput ulikkaaqqanatillu.

Angerlarsimaffiit ipertuut qitsuuteqarfiusut immikkut eqqiarnissaat pisariaqalersinnaavoq. Aamma naartusut angerlarsimaffinni qitsuuteqarfiusuni sulinnginnissaat isumagineqarsinnaavoq.

Peqqinnissamut atatillugu eqqiluisaarluarneq

Sulisut tamarmik peqqinnissamut atatillugu eqqiluisaarnermi maleruagassanik nalinginnaasunik unioqqutitsinnginnissaat isumagiuk:

Nerinnginnermi pujortannginnermilu, anartarfimmeereernermi, nanginik taarseereernermi suliffiullu naanerani peqqissaartumik assaat errortorneqassapput. Nerrivinnut suliffiusunut, natermut il.il. kusernerit erngiinnaq allartikkit, annertuumik kusertoqarsimappat kuserfiusimasoq bakteeriaajaatitalimmik asaguk.

Nerinermi atortut atoreerneranni errorluakkit. Tamanna annermik eqqaamasariaqarpoq atuisut sulisullu ataatsimut nerinermi atortoqartillugit.

Errortassat peqqinnissamut tunngatillugu silatusaartumik passuttakkit.

Inuit tunillaassortumik tuberkuloseqartut oqorutaannit pujoralak pinaveersaaruk.

Teknikkikkut pinaveersaartitsineq

Sakkut atortullu isumannaatsut atortakkit.

Inuttut illersuutaasinnaasut pitsaasut atortakkit, soorlu atorfissaasigut anersaartornermut illersuutit, isinut illersuutit, killat qaavatigut atisakkat aaqqatillu atorlugit.

Akiuussutissamik kapitinneq il.il.

Tuberkulosemut akiuussutissamik (BCG, Calmette) meeqqat akiuussuserneqartarnerannut pinngitsoorani kapitinnissaq ilaajunnaarnikuuvoq. Taamaammat suliaasartut ilaanni atuisullu sullinnerini tunillanneqarnissaq annertusisamik ulorianaateqarsinnaavoq.

Najukkanni napparsimavimmi imaluunniit Kalaallit Nunaanni nakorsaaneqarfimmi nakorsamik attaveqarlutit nalilertiguk teknikkikkut pinaveersaartitsinermut tapertaliussatut akiuussutissamik kapitinnissaq pisariaqarnersoq.

Malittarisassat pingaarnerit

Sullivimmi avatangiisit paasiniaaqqissaarneranni immikkut sissuertariaqarpoq sulisut qanoq annertutigisumik uumassuseqartunit sunnerneqarnersut (tassunga ilaalluni tunillatsissinnaaneq). Sulineq pilersaarusiorneqassaaq, aaqqissuunneqarluni ingerlanneqarlunilu uumassuseqartunit tunillatsissinnaaneq pinaveersaartillugu.

Tunillatsissinnaanerup pinaveersaarnissaa ajornarpat, ajutoorsinnaaneq peqqissutsikkullu ajoqusersinnaaneq pinaveersaarniarlugit sunniuteqarluartunik iliuuseqartoqassaaq.

Sulisut ilitsersuutinik allatanik atuarsinnaanissaat sulisit-sisup isumagissavaa.

Aammattaaq sulisitsisup inuttut illersuutaasinnaasunut akiuussutissamillu kapineqarnermut aningaasartuutaajunnartut akilissavai.

KIVITSISARNERIT TIMIMILLU INISSEERIAATSIT

Ajornartorsiutit sumi pilersarpat?

Oqimaatsulerineq avatinik artukkiisinnaavoq (saanernik, nukinnik, naggussanik ujallunillu). Avatinik artukkiinerup nassatarisinnaavai qitikkut, pukusukkut, tuitigut tallitigullu anniarisaqalernerit. Arnaq naartusoq oqimaatsunik kivitsisaruni imaluunniit sivisuallaamik nikorfalluni pisulluniluunniit sulisaruni piaarpallaamik erninissaa imaluunniit meerartaavata inunngornermini oqippallaarnissaa ernumanarsinnaavoq.

Suliat artukkiissutaasinnaasut atuisunik ikiuinermut atatillugu pisarput. Avatit artukkerneqarsinnaanerannut atatillugu sulinermi periutsit pingasut maluginiartariaqarput. Taakkunanimi ajornartorsiutit pilerajupput, taakkunuunalu pinaveersaartitsineq pisariaqarluni. Pineqartut pingasut makkuupput:

Inunnik passussineq sungiusaanerlu

Oqimaatsunik kivitsinerit atuisunik kivitsinernut nuussinernullu attuumassuteqarajuttarput. Soorlu issiavimmiit, siniffimmiit anartarfimmiillu kivitsinerit. Aamma oqimaat-sulerisoqartarpoq errorsinermut, atisalersuinermut siniffimmiittumillu uffaanermut atatillugu. Taama pisoqartillugu sulisut arlalitsigut sulinermi inissisimanerit timimik ar-tukkiisinnaasut atortussallu inornartumiittut nalaassinnaasarpaat. Tamakkua oqimaatsulerinermi artukkiissutaasinnaasunik annertusaasinnaapput.

Issiavinnik assakaasulinnik il.il. angallassineq

Issiavinnik assakaasulinnik, inunnik kivitsissutinik il.il. angallassinermut atatillugu oqimaatsunik kivitsisoqartarpoq.

Eqqiaaneq

Atuisuni eqqiaalluni sulinermut atasumik arlalitsigut oqimaatsunik kivitsisariaqartarneq ilaasarpoq.

Ajornartorsiutit ima nassaassaapput

Oqimaatsulerineq kivitsinermut atatillugu timimik artukkiisoqarsinnaanera paasiniassagaanni, suliffinni ataasiakkaani apeqqutit pingaarnerit pingasut uku apeqqutigi-neqarsinnaapput:

• Timi ajunngitsumik inissisimatillugu sulinissamut inissaq naammappa?
• Eqqortumik kivitsinissaq periarfissaqarpa?
• Teknikkikkut atortorissaarutinik atuinissaq inissaqarpa?

Tamakkua saniatigut apeqqutit aalajangersimasut apeqqutigineqarsinnaapput – kivitsisarluni sulinissaq nalilerneqassatillugu:

• Kivitassaq qanoq oqimaatsigaa? Suliariuminaappa? Paaqqinnilluni sulinissani tamani timimik timilluunniit ilaanik kivitsinissat ataasiakkaat nalilersigik.
• Suliffik inunnik passussinermi, eqqiaanermi paaqqinninnermilu suleriaatsinut suliassanullu naleqqiullugu silatusaartumik aaqqissugaava?
• Atuisut passunnissaannut nuunnissaannullu atatillugu suliaq siunertamut naapertuuttumik aaqqissugaava? Atuisut timikkut tarnikkullu peqqissusiat eqqarsaatigineqarpa?
• Tamatigut atortulersortoqartariaqarpa?
• Atortorisaq atuisunut kivinneqartussanut nuunneqartussanulluunniit ataasiakkaanut naleqquppa?
  Atortorissaarutit sulisumut suliassamullu naleqquppat?
• Atortorissaarutit atornissaat pillugit sulisut ilitsersorneqarnikuuppat?
• Natersuit, natermi maniinnersat, alloriusat il.il. pissutigalugit sulineq ajornakusoornerua?
• Atortorissaarutit pitsaasumik aserfallatsaalineqarpat?
• Sulisut oqimaatsulerineq oqinnerusunillu suliaqarneq paarlakaassinnaavaat?

Pinaveersaartitsineq pillugu siunnersuutitsialaat

Avatit artukkinneqarnissaat pinaveersaarneqassappat, soorlu oqimaatsulerisimanerit imaluunniit sulinermi timip inissisimanerlussimanera pissutigalugu, pingaaruteqartut sisamaapput:

• Suliffiup siunertamut naleqquttumik aaqqissuunnissaa
• Ilitsersuineq
• Teknikkikkut atortorissaarutinik atuineq
• Suliap aaqqissuunnera.

Suliffiup aaqqissuunnera

Uffarfiit sinittarfiillu aaqqissuunnerini pingaartuuvoq sulisut suliassaasa atortorissaarutillu atugassaasa ilan-ngullugit eqqarsaatiginissaat. Atortorissaarutit uffarfimmi atornissaannut inissaqarluassaaq, sulisorlu anartarfiup, errortortarfiup kuutsitsiinnarlunilu uffartarfiup arlaatungaaniikkaluaruniluunniit inissaqarluarnissaa isumagisariaqarpoq.

Sinittarfimmi siniffik illuttut tikissinnaasariaqarpoq. Siniffiup illuani atortorissaarutit inissaqassapput, soorlu issiavik assakaasulik, issiavik aqunngaviusinnaasoq, kivitsissut nuuttagaq imaluunniit kivitsissut qilaamut aalajangigaq.

Ilitsersuineq

Suleqataasut tamarmik aaqqissuulluakkamik ilinniartinneqarlutillu ilitsersorneqartarnissaat isumagisiuk. Uani isumatusaarnerusinnaavoq kivitsinermik ilitsersuisumik peqateqarnissaq, taanna atortut suut suliassamut aalajangersimasumut pitsaanerunersut qanorlu suliffik aaqqissugaassanersoq naliliiffigisinaanngorlugit ilinniarsimassaaq. Kivitsinermik ilitsersuisoq aammattaaq sulinermi timip inissisimanissaa atortunillu eqqortumik atuineq pillugit ilitsersuisinnaavoq.

Teknikkikkut atortorissaarutinik atuineq

Suliaq aaqqqissuuguk oqimaatsulerineq sapinngisamik pinngitsoorneqartussanngorlugu. Annikinnerusumik ikiorsertariaqartut saniatigut, atuisut kivinnissaannut nuunnissaannullu atortorissaarutinik tamatigut atuisarit.Atortorissaarutit soorlu siniffiit qaffanneqarlutillu apparneqarsinnaasut, innangasunik sannikartitsissutit tungillu immikkut ittut atuisup illikartinnerani passunneranilu atornissaat pisariaqalersinnaapput. Eqqaamallugu atortorissaarutit pitsaasumik aserfallatsaalineqarlutillu suliassamut naleqquttuussammata.

Atortorissaarutit assigiinngitsuupput aammalu annerusumik minnerusumilluunniit initussuseqarlutik. Atortoris-saarutinik nutaanik pisaarnermi atorneqarfissaminni inissaqarnissaat ilanngullugu eqqarsaatigisariaqarpoq.

Suliap aaqqissuunnera

Suliaq aaqqissuuguk oqimaatsulerineq piffissap suliffiup ingerlaneranut tamarmut siammaassinnaanngorlugu. Sulisut ataasiakkaat sulinerinut sapinngisaq naapertorlugu suliassat oqinnerusut akunnermiliunneqartariaqarput – soorlu paarsineq oqaloqatiginninnerillu.

Paaqqinnilluni suliassani tamani isummerfigisiuk suliassap suliarinissaanut inuit qassit pisariaqarnersut. Suliaq eqaatsumik aaqqissuussinissaq periarfissillugu iluarsartuuguk – soorlu sulisut marluk – siunertamut naapertuutsillugu – suleqatigiissillugit.

Pingaartuuvoq atuisut kissaataasa pisariaqartitaasalu suleqataasut sulinerminni avatangiiserisamikkut atugarisaannut ataqatigiissarnissaat. Assersuutigalugu atuisut namminneq angerlarsimaffimminni atortorissaarusiisoqarnissaa akerlerisinnaavaat. Akerleriinnerit taamaattut arlalitsigut aaqqinneqarsinnaapput atuisup kaammattorneqarneratigut.

Naartusut naartunermik qaammataasa sisamaanniit oqitsuinnarnik kivitsisariaqarput. 10-12 kg qaangerlugu oqimaassusilinnik kivitsisarneq peqqissutsimik sunnii-sinnaavoq. Naartusut naartunermik qaammatit arfineq-aappaanniit 5-6 kg qaangerlugit kivitsisassanngillat.

Malittarisassat pingaarnerit

Suliffigisaq inituujussaaq. Imaappoq pequtit, atortorissaarutit atortussallu akunnerminni isumannaatsumik inissinnissaat naammattumik inissaqassaaq, taamaalillunilu suleriaatsit, ingerlatsinerit, aserfallatsaaliinerit il.il. isumannaatsumik sulinermilu timi eqqortumik inissisimatillugulu aalatinnissaa periarfissaqartillugu pisinnaasariaqarlutik.

Sulisoq naammattumik siunertamullu naapertuuttumik suliap qanoq iliorluni uloriananngitsumik suliarinissaanik ilinniartinneqarlunilu ilitsersorneqassaaq.

Oqimaatsunik kivitsinerit allatigullu assassorluni sulinerit isumannaassutsimik peqqinnermilluunniit minnerulersitsisinnaasut pinaveersaarneqassapput. Tamanna pisinnaavoq suliap siunertamut naapertuuttumik aaqqissuunneratigut teknikkikkullu atortorissaarutit atornerisigut.

Kivitsinermi ulorianarsinnaasut nalilerneranni ilaatigut makkua maluginiarneqassapput: Kivitassat ataasiakkaat qanoq oqimaatsigaat? Qanoq kivikkuminaatsigaat? Sulisoq ataaseq ullormut qasseriarluni kivitsisarpa – kivittagaalu katillugit qanoq oqimaatsigaat? Kivitaq qanoq ungasitsigisumut ingerlanneqartussaava? Kivitsinermi timi qanoq inissisimava, sunalu allequtaralugu kivitsiso-qarpa?

Teknikkikkut atortorissaarut naleqquttut atorneqartassapput tamanna ajornartinnagu siunertamullu naaper-tuutsillugu. Tamatigut atorneqassapput oqimaatsumik kivitsineq isumannaatsuunissamut peqqinnermulluun-niit sunniuteqarsinnaappat.

Sapinngisaq tamaat pinaveersaarneqassaaq inuusuttut 18-it inorlugit ukiullit 12 kg sinnerlugu oqimaassusilinnik kivitsinissaat angallassinissaalluunniit.

Teknikkikkut atortorissaarutit sapinngisaq naapertorlugu ilusiligaassapput, inunnut atuisussanut naleqquttunngorlugit.

Teknikkikkut atortorissaarut suliamut atorneqarfissaminut naapertuuttuussaaq naleqqussagaalluniluunniit. Isumannaallisaanikkut peqqinnissamullu tunngasutigut isumannaatsumik ikkutaassaaq, isumannaatsuutinneqartuarlunilu.

Kivitsinermi allatigulluunniit assassorluni isumannaassutsimik peqqissutsimillu sunniisinnaasumik suliaqarnermut atatillugu, sulinermi periutsit pitsaasut teknikkikkullu atortorissaarutinik eqqortumik atuinissaq pillugit sulisoq naleqquttumik ilinniartitaallunilu ilitsersorneqassaaq.

Nikerartumik suliffinni atugarisat suliarisassamut naleqqiullugit isumannaatsuullutillu peqqissutsimik sunniisinnaassanngillat. Suliffiup isumannaatsumik aaqqissuunnissaa ajornarpat naapertuunnaniluunniit, suliap isumannaatsumik suliarinissaa anguniarlugu iliuuseqartoqassaaq.

Naartusut imminnut immikkut ulorianaateqarsinnaasunut illersorneqassapput. Ulorianarsinnaasut ajornartinnagu pinaveersaarneqassapput teknikki atorlugu iliuuseqarnikkut imaluunniit suliffigisap aaqqissuunnerati-gut. Ulorianartut taamaaliornikkut aaqqiiviginissaat naammaginanngippat ajornarpalluunniit, naartusup suliaa pilersaarusiorneqarlunilu aaqqissuuttariaqarpoq ulorianartuerullugu.

TARNIKKUT PISSUTSIT

Ajornartorsiutit sumi pilersarpat?

Suliani tamani tarnikkut ajornartorsiulerneq pisinnaavoq. Taamaattoq angerlarsimafinni aamma ulloq unnuarlu paarsisarnernit misilittakkat ersersippaat ajornartorsiutit amerlanerpaat sulinermi pissutsinut makkununnga tunngasuusartut:

• Suliassat annertutillugit ilutigitillugulu sulisoq imminnut akerleriittunik piumasaqarfigineqartillugu
• Inuit peqqinnermikkut, inuttut inooqatigiissutsikkulluunniit annertuunik ajornartorsiuteqartut sullitsillugit
• Pissusilersuutaasussat qanoq agguataarneqarnissaat pillugu suleqatigiinnermi ajornartorsiortoqarpat imaluunniit paasiuminaatsoqarpat
• Sulisut atuisunik nakuusertartunik saassussiniartunillu suliaqartillugit
• Sulisut kisimiillutik suleqatiminnillu avinngarusimallutik sulitillugit
• Ulloq unnuarlu paarlakaalluni sulisoqartillugu

Suliffimmi tarnikkut oqimaatsunik nalaataqarnerup suli-sunut ataasiakkaanut nassatarisinnaavaa qasoqqaneq, niaqorlunneq, nukissaaleqineq, sinnarliorneq, ersineq il.il. Piffissami sivisunerusumi artornartunik atugaqaraanni nassatarisinnaavai tarnikkut qasuneq, puullaaqiualerneq, ingerlaqqeriarsinnaajunnaartutut misigineq, aliaso-rulunneq, aqajarulunneq aamma uummammi taqaaqqa-tigut ajoquteqalerneq.

Suliffimmi tamatuma arlalitsigut nassatarisarpaa napparsimalluni sulinngitsuukulanerunerit, sulisut paarlakaannerat, suleqatinit tapersersorneqannginneq, aporaannerit sulisullu suliaminnut tunniusimanngitsut.

Ajornartorsiutit ima nassaassaapput

Suliffimmi tarnikkut ajornartorsiutit annertussusiat paasiniassagussiuk annermik pissutsit makkua nalilissavasi:

Suliassat annertuallaarnerat il.il.

• Sulisut suliassat pilersaarusioriikkat tassanngaannartullu tamaasa suliarisassavaat?
• Tamanna pissutigalugu sulisut akuttunngitsumik piffissaalatsillutik sulisariaqartarpat?
• Piffissaalatsilluni sulinerup atuisut nakuuserniartarnerat imaluunniit sioorasaarisarnerat annertusisittarpaa?
• Sulisut sulinerminni tamakkiisumik paarsiutigalutik pilertortumik naammassinissaat piumasaava?
• Sulisut atuisut ilaannik puigugaqartarnerat piffissaalatsinerup nassatarisarpaa?

Atuisut immikkut ajornartorsiutillit

• Sulisut atuisut peqqissutsikkut, inooqatigiissutsikkut inuttulluunniit ajornartorsiutaannik paasinnittuartariaqarpat akuliuttuartariaqarlutillu?
• Atuisut ikiorserneqarnissaminnik paaqqutarineqarnissaminnillu pisariaqartitsinerat pillugu sulisut paasinninnerat, pissusiviusut naapertorlugit taamaaliorsinnaanermut naapertuuppa?
• Sulisut suliaminnut tunniusimasuusinnarlutik soqutigisaqannginnermut allanngoriarsimappat?

Suleqatigiinneq pissusilersuutissallu paatsuunganerat

• Suliaq pillugu erseqqissumik anguniagassaliortoqarnikuua?
• Suliassat suunerat erseqqissumik killeqarpa?
• Sulisut ataasiakkaat suleqatigiiaallu akisussaaffii pisinnaatitaaffiilu pillugit erseqqissunik malittarisassaqarpa?
• Sulisut naapertuuttumik paasissutissinneqartarpat?
• Suliaq pillugu ilitsersuutit maleruarneqartarpat?
• Ataatsimoorluni aalajangiussat ataqqineqarlutillu maleruarneqartarpat?

Atuisut nakuuserniartartut saassussiniarlutillu

• Aalajangersimasunik pisoqartillugu sulisut nakuuserfigineqartarpat imaluunniit sioorasaarneqartarpat? Soorlu eqqialerneranni.
• Sulisut aalajangersimasut nakuuserfigineqartarpat?
• Sulisut atuisunik nakuuserniarsinnaasunik kisimeeqateqartarpat?
• Sulisut isumaqatigiinnginnermik qaangiiniarneq inunnillu aalajangeeriaatsit pillugit naammattumik ilisimasaqarpat?
• Suliffeqarfimmi najugaqartut katitigaanerat nakuuserniarluni sioorasaarinernut pissutaappat?
• Sulisut tiinngaviginiarneqartarpat attuuaniakujunneqartarlutilluunniit?

Kisimiilluni sulineq

• Atuisut inuttut, inooqatigiissutsimut peqqissutsikkullu ajornartorsiutaat pillugit sulisut suleqatiminnik oqaloqateqarnissamut periarfissaqarpat?

Paarlakaalluni sulisarneq

• Paarlaattarnerit qanoq aaqqissugaappat? Nalunaaqutaq malillugu ullaamiit unnummut unnuamullu paarlakaattoqartarpa – imaluunniit illuanut unnummit, ullormut unnuamullu?
• Paarlakaalluni sulisarnermi unnuarsiortoqartarpa?
• Sulisut unnuarsiortarsimanerup kingunerisaanik sinnakippallaarsimasut sinilluarnissaminnut periarfissaqartarpat (sivisuumik sulinngiffeqarlutik)?
• Unnuarsiornermi nikerartunik suliaqarnissaq imaluunniit unikaallattarnissaq periarfissaqarpa?
• Paarlakaalluni sulisarfissat siusinaarluni pilersaarusiugaallutillu nalunaarutigineqartarpat?
• Tassanngaannartumik suliartoqqusisoqakulava, soorlu napparsimasoqartillugu?

Pinaveersaartitsineq pillugu siunnersuutitsialaat

Tarnikkut artukkiinissaq pitsaanerpaamik pinaveersaarneqarsinnaavoq periarfissat assigiinngitsut arlallit akuleriisinnerisigut, ajornartorsiutip suunera apeqqutaatillugu.

Pingaarnerusutigut erseqqissartariaqarpoq, suliamut tunngasutigut inuttullu sulisut ataasiakkaat piginnaasaasa suliassaannut naleqquttuusariaqarnerat pingaartuummat. Taamaammat sulisut ataasiakkaat pisariaqartitaat naapertorlugit ilinniartitseqqittuarnissaap qularnaarnissaa pingaartuuvoq.

Suliassat annertuallaarnerat il.il.

Sulisut suliassanik pilersaarutaareersunik tassanngaannartunillu isumannaatsumik suliaqarsinnaanissaat isumagiuk. Akerleriinnik piumasaqartarnak.

Sulisut suliassap pilersaarusiorneranut oqartussaaqataatikkit. Suliassat pingaarnerniit tulleriiaarnissaat pillugit ersarissunik malittarisassaliorit. Sulisut suliaminni sullissinerup annertussusia pillugu sukumiisumik paasitikkit.

Suliap annertussusiata, suliap suliarinissaanut nukissatigut sillimmatigisat sullissinermullu annertussuserititassatut kissaatigisap imminnut naleqqunnerat tamatigut malinnaaffigiuk. Atuisut pisariaqartitsinerisa allanngornerat imaluunniit amerlinerat ilutigalugu pineqartut naleqqussartakkit. Tamatumani suleqataasut oqartussaaqataatikkit.

Sulisut inunnik annertuunik ajornartorsiutilinnik sullissisut ilitsersuutigalugit oqaloqatigineqartarnissaat isumagiuk. Tassani sulisup suliaminut tunngatillugu inuttullu siunnersorneqarnissaa pingaartittariaqarpoq.

Suleqatigiinneq pissusilersuutissallu paatsuunganerat

Suleqatigiinnerup aamma pissusilersuutit ersernerluttut tungaasigut ajornartorsiutit pitsaanerpaamik pinaveersaarneqarsinnaapput paasissutissiisarnikkut aamma paasisanik ingerlatitseqqinnerup ataatsimiinnerullu ingerlannissaata sungiusarnerisigut. Aamma pisariaqarsinnaavoq ajornartoornerit qaangerniarnissaat pillugu suleqatigiit akornanni sungiusaanissaq.

Suliassat suliarinissaat pillugu erseqqissunik tunaartari-sassiornissaq anguniagassaliornissarlu isumagiuk.

Inuit ataasiakkaat sulianillu imminnut assingusunik suleqatigiit akisussaaffiisa pisinnaatitaaffiisalu erseqqissumik nassuiarnissaat tamanillu ilisimaneqarnissaat isumagiuk.

Nakuuserneq kisimiillunilu sulineq

Suna nakuusernertut taaneqassanersoq erseqqissarsiuk, nakuusernerillu tamaasa nalunaarsorlugit.

Sulisut nakuusernermik nalaataqarsinnaanerisa ilimanassusia nalileruk.

Kisimiilluni sulinissaq imaluunniit suliami aalajangersimasumi suleqatigiit ikinnerpaaffissaat pillugit erseqqissunik malittarisassaliorit.

Pisariaqarpat kalerrisaarinermi atortussanik ikkussuigitsi, taakkualu tikikkuminartuullutillu pitsaasuunissaat qularnaaruk.

Qimaaffissanik pilersitsigitsi, suliffillu sulisunut atuisunullu puullaqinartuunngitsumik aaqqissuullugu.

Aporaannerit pinaveersaarnissaat aaqqiiviginiartarnerallu pillugit sulisut ilinniartinneqarnissaannik pisariaqarfiatigut neqeroorfigikkit.

Nakuusernerit tamaasa oqallisigisigik, qanoq pisoqarsimanerata qulaajarnissaa siunertaralugu. Siunissami nakuusertoqaqqinnginnissaa pinaveersaarniarlugu qanoq iliuuseqartoqarsinnaanera paasiniarsiuk. Nakuusersimanerup kingunipilui sapinngisamik annikinnerpaatinniarsarisigik, soorlu suleqataasup eqqugaasimasup tarnikkut ikiorserneqarnissaa sulissutigalugu.

Aaqqiissutissat toqqarniarneranni suleqataasut peqataatikkit, ajornartorsiutit qaangivinniarlugit annikillisarniarlugilluunniit iliuusissat sukumiisumik ilisimaneqaleqqullugit.

Paarlakaalluni sulineq

Sulisut tulleriiginnarnik unnuarsiunnginnissaat sapinngisamik anguniariuk. Inassutigineqarpoq sulisut annerpaamik tulleriiginnarnik unnuit pingasut suliffigisassagaat. Ullormiit unnummut unnuamullu paarlaatsittakkit. Piffissap suliffiup aaqqissuunnerani sulisut ataasiakkaat isumasiukkit.

Ulloq unnuarlu paarlakaalluni suliffissat siusinaartumik pilersaarusiortakkit, sulisut sunngiffitsik pillugu pilersaarusiorsinnaanissat periarfissikkumallugu.

Malittarisassat pingaarnerit

Suliaq tamatigut isumannaallisaanermut peqqinnissamullu tunngasutigut isumannaatsumik suliarineqassaaq. Taamaannersoq nalilissagaanni piffissaq sivikinnerusoq ungasinnerusorlu eqqarsaatigalugit tarnikkut peqqissutsimut sunniisinnaasut ataasiakkaat ataatsimoortulluun-niit tamaasa ilanngullugit ilaatinneqassapput.

Tarnikkut ajoqusiisinnaasunik artornartunilluunniit sulia-qartoqartillugu, Sullivinnik Nakkutilliisoqarfiup – piffissami sivikinnerusumi sivisunerusumiluunniit – immikkut iliuuseqartoqarnissaa piumasarisinnaavaa.

Suliassap suliarinerani sulisorisap ukiui, sulisinnaassusia inuttullu pisinnaariigai qissimigaarneqassapput.

Tarnikkut peqqissutsip ajoquserneqarnissaa ulorianaateqarpat anguniarneqassaaq kisimiilluni sulinerup pinaveersaarnissaa imaluunniit annikillisarnissaa. Aammattaaq sulinermi ulapinneq tarnikkut peqqissutsip ajoquserneqarsinnaaneranik nassataqassanngilaq.

Kisimiilluni sulineq immikkut ulorianartoqarpat ulorianartoq pinaveersaarneqassaaq. Tamanna ajornarpat sulisoq kisimiilluni sulissanngilaq.

Suliffiit aalaakkaasut sulisup isumannaassutsip peqqissutsillu tungaatigut tamatigut illersorneqarsinnaanissaa eqqarsaatigalugut aaqqissugaassapput. Taamaannersoq nalilissagaanni piffissaq sivikinnerusoq ungasinnerusorlu eqqarsaatigalugit tarnikkut peqqissutsimut sunniisinnaasut ataasiakkaat ataatsimoortulluunniit tamaasa ilanngullugit ilaatinneqassapput.

Paarlakaattumik suliffiit isumannaatsumik peqqinnissamullu tunngasutigut illersorneqarsinnaasumik aaqqis-suunneqassapput – suliassamut naleqqiullugit. Tamanna ajornarpat suliaq isumannaatsumik suliarineqarsinnaanngorlugu iliuuseqartoqassaaq.

ILLUP ILUANI ATUGARISAT

Ajornartorsiutit sumi pilersarpat?

Illup iluani atugarisatigut ajornartorsiortoqartillugu suliffik imminermini "napparsimasutut" isigineqartarpoq. Kisianni illut inilluunniit aaqqissugaanerat atornerallu ajoquteqaraluartoq sulisut ininiittut tassaasarput ippigisaqartut napparsimasulluunniit. Taamaalilluni takuneqarsinnaasarpoq sulisut – illu qimakkaangamikku – ippigisaat annikillisartut peerukkiartorlutillu.

Illup iluani silaannaq pissutigalugu napparsimanerup ersiutaasartut makkua ilaat akuleriillugilluunniit pissutigigajuppai:

• Isitigut, qinngakkut toqqusaatigut ippigisaqarneq (ameraasatigut ippigisaqarneq)
• Amikkut ippigisaqarneq
• Niaqorlunneq imaluunniit puungasutut misigisimaneq
• Pissusissamisuunngitsumik qasoqqaneq imaluunniit ukkassisisinnaajunnaarneq
• Meriannguneq uissanngunerluunniit.

Ilanngunneqarsinnaapput nappaatit illup iluani silaannarmut attuumassuteqarsinnaasut imaluunniit taassuminnga ajornerulersinneqarsinnaasut.

Illup iluani silaannaap ajornartorsiutaanera takussaagajuppoq illuni ussissuni silaannarissarfiluttunilu. Taakkunani illup ilua assut kiatsissinnaavoq, silaannaq taarse-rarneqartanngilaq, assut pujoralaqarsinnaalluni akulerutiasunillu annertuumik akoqarsinnaalluni.

Silaannaq ilaatigut mingutsinneqarsinnaavoq sanaartornermi atortuniit pequtiniillu silaannarmik (gassinik) aniasunik. Aamma inuit amerlasuut sivisuumik inimi ataatsimoornerat ajornartorsiutaasinnaavoq.

Aammattaaq eqqiluisaarnerliorneq pissutigalugu ajornartorsiutit pilersinnaapput.

Illup iluani silaannaq pissutigalugu ajornartorsiutit sulianut aalajangersimasunut immikkut tunngassuteqartanngillat, kisiannili ima pisoqartillugu pilersinnaasarlutik:

• Illut ussissagaatillugit, ussitsillugit kiatsillugillu, tamatumani peqqutaaqataasinnaallutik illup qaliata, iigaasa silarliit igalaavisalu seqinermut samminerat.
• Illut piffissami sivisunerusumi aserfatsaalineqarnerliorsimappata, isugutsersimallutik, aasimallutik oqunnersaqalerlutilluunniit.
• Init amerlasuunik inoqarpata silaannarissaanerlu naammanngippat.
• Init iluarsaanneqaqqammertillugit – soorlu qaliparlaatillugit ussissaqqammigaatillugillu. Qalipaatit ussissaatillu piffissap ilaani gassiliortarput.
• Angerlarsimaffinni paaqqinninnermi ajornartorsiutit ipertoqisunik, peqqinnanngitsunik tipiliortunillu – soorlu illumi uumasuutineersunik – suliaqartariaqartarnermut attuumassuteqarsinnaapput.

Ajornartorsiutit ima nassaassaapput

Illup iluani atugarisatigut ajornartorsiutinut pissutaasut nassaariniaraanni ilaannikkut aatsaat sukumiisumik uuttortaaqqaarluni naassarineqarsinnaasarput, tamannalu akisusinnaasaqaaq. Illup iluata silaannalunnera naammagittaalliutaatillugu inassutigineqarsinnaavoq alloriarnikkaarilluni tulleriiaarisumik misissuisoqarnissaa. Misissueriaaseq Arbejdsmiljøfondip quppersagaani "Måling og vurdering af indeklimaet"-mi (Illup iluata silaannaanik uuttortaaneq naliliinerlu) itinerusumik allaaserineqarpoq.

Misissuinerit ajornanngitsut marluk aallaqqaatigisigik:

• Illup iluani atugarisat naleqqussarnissaannut periarfissat sulisut nalunnginneraat paasiniaruk. Tamanna assersuutigalugu pisinnaavoq qaammaqqutit eqqortumik inissillugit, silaannarissarluni kiassaallu sakkortusillugu sakkukillilluguluunniit.
• Ingerlatsinermi pissutsit ajunnginnersut misissukkit. Soorlu kiassaatit sakkortusaataat silaannarissarfiillu ajoquteqannginnersut minguiaataajunnartullu ipeqannginnersut.

Tulliullugu illup iluani atugarisatigut ajornartorsiulersarnermut pissutaagajuttut ilaat misissorneqarsinnaapput. Amerlanerit ingerlaannaq naliliiffigineqarsinnaapput. Allat uuttortariaqarput, uuttoruminartuullutilli.

Illup iluani atugarisatigut ajornartorsiulersarnermut pissutaagajuttut makkuupput:

• Ipeq, tupap pujua imaluunniit gassit. Eqqiaanerup pitsaassusia qanoq pujoralaqartigineranut apeqqutaavoq.
• Silaannaap kissarpallaarnera kissarnerataluunniit nikerarnera.
• Qaamanerup nalinginnaasumik annertunera.
• Pujoralak sapigaqalissutaasinnaasoq. Ilaannikkut pujoralak uumassuseqartunit pisoq sissuigassaasarpoq. Assersuutigalugu tassaasinnaavoq uumasut tattaat meqquilu, angerlarsimaffinni uumasuuteqarfiusuni annertuumik ipeqartuni takussaasinnaasut, soorlu qitsuutilinni aamma tassaasinnaapput pujoralaap uumasuarai, atuisup innangasarfiani oqorutaanilu piusut.
• Illumi silaannaap annertuumik kuldioxideqarnera.
• Tipiliortoqarnera.
• Isugutsernerit oqunnerillu.

Pinaveersaartitsineq pillugu siunnersuutitsialaat

Illup iluani pitsaanngitsumik atugarisaqalernissaq arlalitsigut pinaveersaarneqarsinnaavoq. Ajornartorsiummut patsisaasup suunerata qanoq ililluni pinaveersaartitsinissaq aalajangissavaa. Pissutaasut arlaqarajummata, tamakkiisumik pinaveersaartitsissagaanni aaqqiissutissat arlaqartut akuleriisittariaqarnissaat arlalitsigut pisariaqarsinnaasarpoq.

Kiak, issi suerneralu

Atisatit silaannaap kissassusianut aamma sulinermi timimik atuinissamut naleqqussakkit. Seqinertaritiffiusut assersukkit aamma silaannarissarnissaq isumagisaruk.

Kiassaateqarfiit silaannarissaatillu akuttunngitsumik misissorneqartarnissaat – kukkunerillu aaqqinneqarnissaat – isumagisaruk.

Ini ussissaruk igalaallu ajortut nukimmik ileqqaarutaasunik taarserlugit. Matut silamut anisarfiusut anorimut assiaqusersukkit.

Kiassaatit silaannarissaatillu pitsaanerusumik sakkukillineqarlutillu sakkortusisinnaanissaat periarfissioruk.

Nipiliorneq

Nipiliortut immikkut inissikkit, pisariaqanngitsumik akornusersueqqunagit. Pisariaqarpat nipiliortut nipikillisarneqarnissaat isumagiuk.

Silaannaluk

Mingutsitsissutaasutut ilisimaneqartut piikkit annikillisarlugilluunniit. Aaqqissuulluagaasumik akuttoqatigiissaar-tumillu silaannarissartarnissaq isumagiuk. Pisariaqarpat silaannarissaammik mekaniskiusumik ikkussiit imaluunniit silaannarissaat pioreersoq pitsanngorsarlugu.

Pujortartanngitsut eqqarsaatigalugit pujortartarneq pillugu maleruagassioritsi. Pisariaqarpat inimik pujortartarfimmik pilersitsiit, tak. tupa aamma avatangiisit pujortarfiunngitsut pillugit Inatsisartut peqqussutaat nr. 4.

Sulisut amerlassusiat inip angissusianut silaannarissarneqarsinnaassusianullu naleqqussakkit.

Pujoralak

Eqqiluisaarluarnissaq aserfallatsaaliilluarnissarlu isuma-gikkit. Suleriaaseq pequsersuisimanermut, pujoralaajagassat suunerannut kiisalu init qanoq atukulatiginerannut naleqqussaruk.

Atortut pequtillu eqqiaruminartut toqqakkit.

Angerlarsimaffiit ipeqarpallaat sulisut sulilinnginnerini eqqiaqqaarneqarlutillu bakteeriaajaqqaarneqarnissaat isumagiuk. Tamanna immikkut suliassaavoq.

Sulisut pujoralaap uumasuaraanik uumasunillu sapiga-qartut, oqorutinik ipertuunik annoraaminernillu mingunnikunik allanik suliaqartillutik immikkut sissuissapput. Pisariaqarpat pinaveersaarutissanik immikkut iliuuseqarit.

Isugutak tappiorannartullu

Inimi isugutserneranut pissutaasoq nassaariuk peerlugulu isugutallu pissutigalugu annertuumik ajoqusersimasut taarserlugit.

Malittarisassat pingaarnerit

Sullivik isumannaallisaanerup peqqinnissallu tungaasigut tamatigut illersorneqarsinnaasumik aaqqissugaassaaq. Imaappoq nipimik, akuutissanik atortunillu, sulliviup ilaanit avatangiiserisanillu tipimik il.il. pisariaqanngitsumik sunnertinnissaq pinaveersaartariaqarpoq.

Init sulliviit isugutammut, issimut, kiammut, nipimut sajukulaarnernullu silataaniit ininilluunniit allanit pisunut illersorneqarsinnaasumik ussissagaassapput. Inip kissassusia inunnut naapertuuttuussaaq (20-22°C miss.), kiassusialu ajoqutaasinnaasumik nikerarneqassanani.

Init sulliviit naammattumik nutaamik silaannalersugaajuassapput – noqqoruutsitsinngikkaluarluni. Tamanna igalaat, matut, silaannarissarfiit assigisaallu silamut ammar-tartut aqqutigalugit pisinnaanngippat, silaannarissaatinik pisariaqarfiisigut atulersittakkanik ikkussisoqassaaq, silaannaq nutaaq naammattoq naammattumik kiassusilik isugutassusilillu isaatinneqarsinnaanngorlugu.

Silaannarissaatit ajoquteqaratik ingerlalluarsinnaassapput. Silaannarissaatit nipimik suermillu sunnigaanissat pinaveersaarneqarsinnaanngorlugit aaqqissugaallutillu inissisimassapput. Inoqarfiusumi silaannaap kaajalukaartitap sukkassusia annerpaamik sekuntimut 0,15 meteriusariaqarpoq. Silaannarissaatit sukkulluunniit ajoquteqaratik ingerlasinnaassapput, ipiitsuutinneqarlutik akuttunngitsumillu misissorneqartarlutik.

Iikkat, natit, qilaat suulluunniillu qaavi allat aalaratillu pujoralassanngillat. Inimi suliffigisami suulluunniit qaavisa statisk elektricitetimik ("qupinnguallaataasinnaasumik") pilersitsinissaat pinaveersaarneqassaaq, sulisut peqqinnanngitsunik ajoqutaasunillu sunnerneqaqqunagit.

Suliffigisaq isumannaatsuutillugu aserfallatsaalineqartuassaaq, eqqiluitsuutinneqarluni torersuutinneqarlunilu, atugarisat tamatigut peqqinnissap tungaatigut illersorneqarsinnaasooqqullugit. Eqqiluisaarisoqassaaq mingutsitsinerup ajoqusiisinnaasup siammaanneqarnissaa pinaveersaarneqarsinnaanngorlugu. Eqqiaanermi atortut periutsilluunniit suliffimmi peqqissutsimik ajornerulersitsisinnaasut atorneqassanngillat.

Piffissami nikerartumi sulliviusuni isumannaallisaanermut peqqinnissamullu tunngasutigut pissutsit suliassamut naleqqiullugit illersorneqarsinnaassapput. Tamanna ajornarpat suliaq isumannaatsumik suliarineqarsinnaanngorlugu iliuuseqartoqassaaq.

PAASISSUTISSIISSUTIT ALLAT

Malittarisassat ilitsersuutillu

• Kalaallit Nunaanni sullivimmi avatangiisit pillugit ina-tsit nr. 1048 26. oktober 2005.
• Suliap ingerlanneranut tunngasunik Kalaallit Nunaannut nalunaarut nr. 395 24. juni 1986.
• Atortussianut, imerpalasut ilanngullugit peqqinnissa-mut navianaateqartunut Kalaallit Nunaannut nalunaarut nr. 396 24. juni 1986.
• Qasuersaarfik aamma sulinngiffeqarnissaq pillugit Kalaallit Nunaannut nalunaarut nr. 32 23. januar 2006.
• Teknikkikkut atortorissaarutit pillugit Kalaallit Nunaannut nalunaarut nr. 398 24. juni 1986.
• Sulliviit aaqqissuunneqarnerannut il.il tunngasunik Kalaallit Nunaannut nalunaarut nr. 399 24. juni 1986.
• Sulinerup nalaani ajutoornerit nalunaarutigineqartarnerat pillugu Kalaallit Nunaannut nalunaarut nr. 401 24. juni 1986.
• Kalaallit Nunaanni sullivinni isumannaallisaanikkut peqqinnissamullu tunngasutigut sulinerit pillugit nalunaarut nr. 1346 15. december 2005.

Paasissutissiissutit makkua qallunaatut pineqarsinnaapput

Amerlulersarnerit

• Arbejde med stoffer og materialer. At-vejledning C.1.3..
• Arbejdspladsbrugsanvisning for stoffer og materialer. At-vejledning C.0.11.
• Rengøring i hjemmeplejen. BSR 11-vejledning.
• Til dig der gør rent – om rengøring i hjemmeplejen. BSR 11-vejledning.
• Forebyggelse af kontakteksem. Sundhedsstyrelsen. 1998.

Uumassuseqartut

• AIDS og forebyggelse af HIV-infektion. At-vejledning C.0.14.

Kivitsinerit timimillu inisseeriaatsit

• Gravide og ammendes arbejdsmiljø. At-vejledning A.1.8.
• Inventar på faste arbejdssteder. At-vejledning A.1.15.
• Løft, træk og skub. At-vejledning D.3.1
• Vurdering af arbejdsstillinger og arbejdsbevægelser. At-meddelelse nr. 4.05.3.
• Gi’ rygskaderne det røde kort – vejledning om handlingsplanen om personløft. BSR 11-vejledning.
• Gør løft let – personløft på handicapinstitutioner. BSR 11-vejledning.
• Gør løft let – personløft på ældreområdet. BSR 11-vejledning.
• Personløft. BSR 11-vejledning.
• Løfteinstruktører. BSR 11-vejledning.
• Rengøring i hjemmeplejen. BSR 11-vejledning.
• Tjenestebiler i hjemmeplejen. BSR 11-vejledning.

Tarnikkut pissutsit

• Stress. At-publikation.
• Voldsrisiko i forbindelse med arbejdets udførelse. At-vejledning D.4.3.
• Katalog over informationsmaterialer om psykisk arbejdsmiljø. 1998.
• Håndbog om psykisk arbejdsmiljø. 2004.
• Det sunde arbejdsliv. Psykosociale arbejdsmiljøproblemer inden for social- og sundhedsvæsenet. BSR 11-vejledning.
• Vold og trusler om vold. BSR 11-vejledning.

Illup iluani atugarisat

• Temperaturer i arbejdsrum på faste arbejdssteder. At-vejledning A.1.12.
• Ventilation på faste arbejdssteder. At-vejledning A.1.1.
• Indeklima. At-vejledning A.1.2.
• Vurdering af indeklimaproblemer i arbejdsmiljøet. Kompendium. 1986.
• Måling og vurdering af indeklimaet – en håndbog for sikkerhedsorganisationen og BST. Arbejdsmiljøfondet. 1997.
• Sikkerhedsorganisationens arbejde med indeklima. BSR 11-vejledning.

Paasissutissiissutit allat

• Indretning af ældreboliger for fysisk plejekrævende m.fl. Bygge- og Boligstyrelsen, Socialministeriet, Arbejdstilsynet m.fl. Forlaget Kommuneinformation. 1997. Fås på telefon +45 33 11 38 00.

Paasissutissat assigiinngitsut Sullivinnik Nakkutilliisoqarfimmeersut kipparissumik tungujortumik nalunaarsorneqarsimapput, ukununngalu saaffiginnilluni piniarneqarsinnaallutik At-Salg oqarasuaat +45 39 15 25 26 imaluunniit Kalaallit Nunaanni Sullivinnik Nakkutilliisoqarfik, Postboks 202, 3900 Nuuk, oqarasuaat 32 15 92