Sullivinnik nalilersuinerit

At-ilitsersuut GL.4.1 Decembari 2007

Ujarliutit

1 - Siunertaq annertussusaalu
2 - Allakkatigut sullivimmik nalilersuineq, tassunga ilanngullugu qarasaasiami ilusiligaq
3 - Sullivinnik nalilersuinermik nakkutiginninneq
4 - Suleqatigiinneq
5 - Ilisimasalimmit ikiorneqarneq
6 - Sulivimmi avatangiisinut inatsimmi malittariasassat
7 - Periuseq
8 - Imarisai
9 - Sullivimmik nalilersuinerup iluarsaarteqqinnera
10 - Nikittarluni suliffiit suliffiugallartullu
11 - Illuliornemik sanaartornermillu suliaqarfiit

Sullivinnik nalilersuinerit suliarineqarneri nalilerneqarnerilu pillugit ilitsersuut

Sullivinnik nalilersuinerit (APV-t) pillugit malittarisassanik AT-ilitsersuut paasissutissiivoq.

Sulinermi aqqusaarneqartartut tamarmik isumannaallisaanikkut peqqissutsikkullu tamakkiisumik isumannaatsumik pilersaarusiorlugillu, aaqqissuullugillu naammassineqartarnissaat sullivinni avatangiisit pillugit inatsit piumasaqaateqarpoq. Ilaatigut tamanna isumaqarpoq suliffimmi isumannaallisaanikkut peqissutsikkullu pissutsit nalilerneqarnissaannik.

Sullivinnik nalersuinermik suliaqarnissamut piumasaqaat atuutilissaaq sulisitsisunut, isumannaallisaanermik peqqissutsimillu sulinermik aaqqissuussinissamut pisussaaffilinnut tamanut 1. januar 2008-miit.

Sulisitsisut sulisullit tamarmik sullivinnik nalilersuinermik suliaqarnissaq pillugu piumasaqaataasumut 1. januar 2009-miit ilaatinneqalissapput.

Qallunaat Nunaanni Sullivinnik Nakkutilliisoqarfik, sulianik sammisaqarfinni avatangiisinut isumasioqatigiissitat, kiisalu suliffeqarfeqarfimmi kattuffiit APV-mik suliaqarnissamut atorneqartussanik atugassialiorsimapput. Sullivinnik Nakkutilliisoqarfiup nittartagaani qallunaatuumi APV-mi ilanngussassatut tulleriiaakkat nassaarineqarsinnaapput.

1. Siunertaq annertussusaalu

Sullivinnik nalilersuinermik suliaqarnissamut siunertarineqarpoq makku isumannaassallugit:

  • Suliffeqarfimmi isumannaallisaanikkut peqqissutsikkullu suliarisat sullivinni avatangiisinik ajornartorsiutinik pingaarutilinnik tamanik ilaqartinneqarnissaat
  • Suliffeqarfik ajornartorsiutinik aaqqiiniarnerminik tulleriiaarluakkamik ingerlattuakkamillu suliaqartassasoq.

Sullivimmi avatangiisini pissutsit, suliap suussusaata, kiisalu suliffeqarfiup angissusaata aaqqissuunneqarsimanera apeqqutaatillugu qanoq sullivinnik nalilersuinerup annertussusaa ilaatigut aalajangerneqartarpoq.

Suliffeqarfiup atortagai teknikkikkut atortorissaarutit, akuutissat atortullu, kiisalu suliffimmi suleriaatsit suliamilu aqqusaartakkat APV-p annertussusaanut aamma aalajangiisuupput.

Sulisitsisut sulisunik atorfinitsitsisimasut tamarmik APV-mik allakkamik suliaqarnissaminnut, kiisalu malittarisassat naapertorlugit naleqqussartarnissaanut pisussaatitaapput. Piffissap aalajangersimasup iluani atorfinitsitsinerni imaluunniit laajaannarnik sulisitaqarnermi APV-liornissamut pisussaatitaaffik aamma atuuttuuvoq.

Namminersortut sulisunik atorfinitsitsisimanngitsut, soorlu mesterit imaluunniit siunnersortit namminersortut APV-liornissaq pillugu piumasaqaammut ilaanngillat.

Suliffeqarfiit, sulineq sulisitsisup ilaqutaani, illumi inoqutigiinnut ilaasunit taamaallaat ingerlanneqartoq APV-mik suliaqassanngillat.

2. Allakkatigut sullivimmik nalilersuineq, tassunga ilanngullugu qarasaasiami ilusiligaq

Suliffeqarfimmi isumannaallisaanermut peqqissutsimullu pissutsinik allakkatigut sullivimmik nalilersuinermik suliaqartoqarnissaanik sulisitsisoq pisussaaffeqarpoq, suliffeqarfiup sullivimmi avatangiisinik suliaqarneranut sullivimmi avatangiisini ajornartorsiutinik pingaarutilinnik tamanik ilanngunneqarnerinik isumannaarisumik. Sullivinnik nalilersuinerit qarasaasiami suliatut ilusilikkatut suliarineqarsinnaapput.

APV tassaavoq suliffeqarfiup nammineq atortorissaarutaa, Sullivinnik Nakkutilliisoqarfimmut nassiunneqaranilu tassannga akuerineqartariaqanngitsoq, APV-li suliffeqarfimmiissaaq, aammalu suliffeqarfimmi pisortaasunit, sulisuusunit aamma Sullivinnik Nakkutilliisoqarfimmit atugarineqarsinnaassalluni

3. Sullivinnik nalilersuinermik nakkutiginninneq

Suliffeqarfiup allakkatigut sullivimmik nalilersuinermik suliaqarsimaneranik, tigoriaannaaneranik aammalu suliffeqarfimmi sulisut APV-p pilersaarusiornerani suliaralugulu naammassineqarnerani peqataaqataasimanerannik Sullivinnik Nakkutilliisoqarfik nakkutilliisuuvoq.

4. Suleqatigiinneq

APV-mik suliarinninnermi tamarmi isumannaallisaaniaqatigiit ilanngunneqarlutillu peqataaqataatinnissaannut sulisitsisoq isumaginninnissaminut pisussaatitaavoq. Tassani pineqarput APV-mik pilersaarusiorneq, aaqqissuussineq, naammassisaqarneq, malitseqartitsineq nalilersuinerlu.

APV-mik atsiuinikkut isumannaallisaaniaqatigiit peqataaqataasimanerat uppernarsaaserneqassaaq. Sullivinni isumannaallisaaniaqatigiinnik pilersitsivigisassaanngitsuni assingusumik sulisuusut nalilersuinermi ilanngunneqassapput.

Isumannaallisaaniaqatigiit peqatigalugit APV-mik suliaqarnissamut ataatsimoorussatut anguniakkat ”najoqqutassallu” isumaqatigiissutiginissaat qaqutiguunngitsoq siunertamut tulluartuusarput. Tamakku apeqqutinik tullinnguuttunut tunngasinnaasarput:

  • APV-mut suna siunertarineqarpa?
  • Aqqusaagassami – isumannaallisaaniaqatigiinni ilaasortat saniatigut – allanik inunnik pinngitsuugassaanngitsunik peqataatitaqarnissamut pisariaqartitsisoqarpa?
  • Periutsit atortorissaarutillu suut atorneqassappat?
  • Ajornartorsiutaasinnaasut qanoq kimillu nalunaarsorneqassappat, tulleriiaarneqassappat aaqqinneqassappallu?
  • Immikkoortortani ataasiakkaani suliaqarnerup attatiinnarnissaanik kina akisussaaffeqarpa?
  • Ataatsimiinnerit, pikkorissarnerit, aallarniutitut seminareqartitsineq, ilinniartitaaneq assigisaallu pisariaqarpat?
  • Avataanit ikiorserneqarnissamik, soorlu sullivinni avatangiisinut siunnersuisartumit pisariaqartitsisoqarpa?
  • Misilittakkat qanoq katersorneqassappat, APV-llu naleqqussarneranut atatillugu qanoq atorneqassappat?

5. Ilisimasalimmit ikiorneqarneq

Sullivimmi nalilersuinermik suliaqarnissaminut sulisitsisoq pisariaqartitamik nammineq ilisimasaqanngikkuni sulisitsisoq immikkut ilisimasalimmit tamatuminnga isumaginnissinnaasumik pissarsiussaaq. Tassaasinnaapput assersuutigalugit nalunaarsuinissamut periusissamik toqqaanissamut aamma aaqqiissutissatut siunnersuutinik, imaluunniit aqqusaagassap aallarnernissaanut ikiorneqarnissat.

Suliffeqarfik avataanit ikiorneqaraluarluni sulisitsisup sumi makku akisussaaffigai:

  • APV-mik suliaqartoqarnissaa
  • Naammaginartuussanera
  • Allaganngorlugu suliarineqarsimanissaa, tassunga ilanngullugu qarasaasiami suliatut iluseqartissinnaallugu
  • Sulisutut atorfinitsitat suleqatigalugit naammassineqarnissaa
  • Ingerlattuakkamik naleqqussarneqartarnissaa.

Isumannaallisaaniaqatigiit nalilersuinerup ingerlarat tamaat malinnaatinneqassapput.

6. Sullivimmi avatangiisinut inatsimmi malittarisassat

Suliffigisanut tamanut pingaarnerutillugu maleruagassatut sullivimmi avatangiisinut inatsisip malittarisassai atuuttuupput. Tamanna isumaqarpoq suliffigisaq sulisitsisup nammineq suliffiutigigaluarpagu (suliffissuartut) imaluunniit avataani, suliffeqarfimmi allami, inuit najugarisaanni imaluunniit pisortaqarfiusuni malittarisassiat atuuttuussasut. Aammalu utaqqiisaagallartumik imaluunniit nikittartumik sulisoqarpat, aammalu sulineq illup iluani imaluunniit silami pigaluarpat malittarisassiat atuutissapput.

Suliffeqarfinni ataasiakkaani sullivimmi avatangiisini pissutsinik APV nalunaarsuissaaq – tassalu suliaqarfigisami. Sullivimmi avatangiisini suut tamaasa naliligassanngorneqarsinnaapput, suliffeqarfiilli tamavimmik tamatigut sunnguit tamaasa tikillugit misissorneqartarnissaannik isumaqanngilaq. Suliffeqarfimmi imaluunniit immikkoortortani arlalinni sulineq, tassunga ilanngullugit suliffimmi aqqusaartakkat imaluunniit suleriaatsit assigiissutut iluseqartuuppata suliffeqarfimmut nalinginnarmik imaluunniit immikkoortortanut arlalikkaarisumik pissutsit APV-mi nalunaarsorneqarsinnaapput.

Pineqartuni allani suliaqarfiusunut ataasiakkaanut imaluunniit teknikkikkut atortorissaarutinut ataasiakkaanut suliffimmi atorneqartunut tunngasunut sullivimmi avatangiisinut pissutsit nalunaarsortariaqarsinnaasarput.

7. Periuseq

Suliffeqarfik APV-mik naammassinninniarnermut periutsimik nammineq toqqagaqarsinnaavoq. Toqqagaqarsinnaanerup suliffeqarfiup aaqqissuunneranut, kulturerisaanut aammalu suleqatigiinnermi ileqquliussimasanut naleqquttumik periutsimik nassaarinninniarneq periarfissippaa. Assersuutigalugu suliffeqarfik sullivinni avatangiisinik siunnersuisartumit, Qallunaat Nunaanni sulianik sammisaqarfinni sullivinni avatangiisinik isumasioqatigiinnit (branchearbejdsmiljørådimit) (BAR-imit) imaluunniit Sullivinnik Nakkutilliisoqarfimmit periusissatut isumassarsiorsinnaavoq.

Suliffeqarfiup periutsumik sorlermik toqqaanera apeqqutaatillugu APV-p annertussusaa assigiinngiiaassaaq. Apeqqutinut akissutinik immersuiffik imaluunniit sulisorisanik apeqqarissaarineq suliffeqarfimmut ataatsimut tulluartuusinnaavoq, suliffeqarfimmi allami immikkoortortani ataasiakkaani isumannaallisaanermik suleqatigiissitat sullivimmi avatangiisini pissutsinik nalunaarsuisilluarsinnaallugit. Suliffeqarfiulli periuseq toqqagaa suliffeqarfimmi sullivimmi avatangiisini ajornartorsiutit pingaarnerpaat suunerinik ilisarinnissutitut atorsinnaasariaqarpoq.

Suliffeqarfiup APV-mi sullivimmi avatangiisini ajornartorsiutit pingaarnerpaat isummerfigissavai.

Sullivinnik Nakkutilliisoqarfiup sulianik sammisaqarfinnik tamanik kattullutik matussusiisunik sulianik sammisaqarfinnut tunngatitatut sullivimmi avatangiisinut ilitsersuutit qallunaatut oqaasertallit 36-t kalaallisullu oqaasertallit marluk suliarisimavai. Sullivimmi avatangiisinut ilitsersuutinut siunertarineqarpoq sulianik sammisaqarfinni assigiinngitsuni sullivimmi avatangiisini ajornartorsiutitut pingaarnerpaatut Sullivimmi Nakkutilliisoqarfiup sumiittarnerannik suliffeqarfinnut paasissutissiinissaq. Aammattaaq sullivimmi avatangiisinut ilitsersuutit sulinermi aqqusaartakkat pingaarnerpaat aammalu malittarisassat pillugit paasissutissiivoq, sullivimmilu avatangiisini ajornartorsiutit nalinginnaanerpaat qanoq aaqqiivigineqarsinnaanerinut siunnersuuteqarlutik.

Tamatuma saniatigut sullivimmi avatangiisinut ilitsersuutinik ingerlatitseqqiilluni Sullivimmi Nakkutilliisoqarfiup ingammik suliffeqarfinnut mikinerusunut saaffiginnittunik APV-liorluni aqqusaakkami nalunaarsuinermut atugassatut misissuinermi tulleriiaaraluni ilanngussassanut nalunaarsuiffiit qallunaatut oqaasertallit 60-it suliarisimavai.

Suliffeqarfinni ataasiakkaani ajornartorsiutit pingaarutillit APV-mut ilanngunneqartassapput, tamannalu pissaaq sullivimmi avatangiisinut ilitsersuummi suliffeqarfimmut tunngasumi allassimagaluarpat imaluunniit allassimanngikkaluarpat.

Suliffeqarfiit ilaasa sullivimmi avatangiisinut ilitsersuut namminneq suliamik sammisaqarfimminnut atasoq suliamik sammisaqarfinnut allanut sullivimmi avatangiisinut ilitsersuutinik ilalersorsinnaavaat. Tamanna assersuutigalugu allaffeqarfimmi aamma eqqiluisaarinermi suliaqarnerit nalunaarsorneqassatillugit pingaaruteqarsinnaavoq.

8. Imarisai

Sullivimmi nalilersuinerup makkuninnga sisamanik imaqartinnissaa suliffeqarfiup – periuseq sorlerluunniit toqqaraluaruniuk – isumannaassavaa:

  1. Suliffeqarfiup sullivimmi avatangiisini pissutsinik ilisarinninneq nalunaarsuinerlu
  2. Suliffeqarfimmi sullivimmi avatangiisini ajornartorsiutaasut nassuiarlugillu nalilerneri
  3. Suliffeqarfimmi sullivimmi avatangiisini ajornartorsiutit aaqqiiviginissaannut tulleriiaaralunilu periusissatut pilersaarummik inissitsiterineq
  4. Periusissatut pilersaarutip malitseqartinnissaanut malittarisassat.

Sullivinnik nalilersuinerit

8.1. Ilisarinninneq nalunaarsuinerlu

APV-liorluni aqqusaagassami ilanngutassaq siulleq tassaavoq suliffeqarfiup sullivimmi avatangiisini pissutsiminik ilisarinnillunilu nalunaarsuinissaa. Tamanna arlalitsigut assigiinngitsunillu atortorissaaruteqarluni pisinnaavoq.

Suliffeqarfiup ilisarinninnissamut makkuninnga paasissutissanik atugaqartoqarsinnaavoq:

  • Sulisorisanit apeqqarissaarnerit
  • Apeqqutinut akisassanut immersuiffiit
  • Tulleriiaaraluni ilanngussassanik nalunaarsuiffiit
  • Isumannaallisaanermut ataatsimiititat ataatsimiinnerisa imaqarnersiorneri
  • Teknikkikkut uuttortaanerit
  • Ajutoortoqarneranik naatsorsueqqissaarutit/nalunaaruti.

Nalunaarsuineq sullivimmi avatangiisini pissutsinik tamakkiisumik nalunaarsuinertut isigineqarsinnaavoq. Anguniagaasoq tassaavoq pissutsit suussusiinik, qanoq annertutiginerinik aarleqqutaasinnaasunillu tamanik takunnissinnaassuseq.

Sullivimmi avatangiisini sunniivigineqarnerit aarleqqutaasinnaasullu nalinginnaasut makkuupput:

  • Timitarisani pissutsit: Soorlu suliffigalugu ini, avatangiisit, nipiliornerit, illup iluani sinaannarisaq (klima), sajukulaarnerit qaammaqqusersuinerillu.
  • Ergonomiimut tunngasutigut pissutsit: Soorlu oqimaatsunik suliaqarnerit, suliat assigiiaaginnarlutik uteqattaarneqartut aamma sulinermi timip inissisimatinneri.
  • Tarnip tungaatigut pissutsit: Soorlu piffissaq suliffigisaq, piffissaalatsineq, assigiinngiiaassuseq, sunneeqataasinnaaneq, nakuuserneq aamma kisimiilluni sulineq.
  • Akuutissanut tunngasutigut pissutsit: Soorlu akuutissanik atortussianillu suliaqarneq.
  • Pissutsit biologiimut tunngasut: Soorlu bakteerissat, virusi aamma pupittornerit.
  • Ajutoorsinnaassuseq: Soorlu maskiinanit sulinermi atugarisanit, sakkunik assassuutinik, angallannermit, passussinermit, ikuallattoornermit qaartoornernillu.

Suliffeqarfimmi sullivimmi avatangiisini ajornartorsiutinik nalunaarsuisoqanngippat tamanna APV-mi takuneqarsinnaassaaq. Allakkatigut makku saqqummiussimaneqassapput:

  • Suliffeqarfiup sullivimmi avatangiisini pissutsit nalunaarsorsimagai
  • Isumannaallisaaniaqatigiit peqataasunngorlugit ilanngunneqarsimanerat
  • Sullivimmi avatangiisini ajornartorsiuteqannginnerata paasineqarsimanera.

8.2. Nassuiaaneq naliliinerlu

APV-liorluni aqqusaagassani ilanngutassat aappaat siullermi sullivimmi avatangiisini ajornartorsiutaasutut paasineqartut nassuiarnerinut nalilernerinullu tunngasuuvoq. Ajornartorsiutit suussusaat, ilungersornassusaat annertussusaallu erseqqinnerusumik nassuiarneqassapput. Ajornartorsiutinut patsisaasut siunertamullu tulluarnerpaatut aaqqiissutaasussat aamma nassuiarneqassapput.

Aaqqissutissat nassuiarnerini makku sianigineqartariaqarput:

  • Ajornartorsiutaasup tunngavigisaanut aaqqiissutissat iliuuserisassallu saassimatinnissaat
  • Ajornartorsiutip tamavimmi peerneqarsinnaanera isumaliutigineqassasoq
  • Ulorianartuusup uloriananngitsumit imaluunniit ulorianannginnerusumit taarserneqarnissaa
    Sulisuusut ilitsersorneqarnissaat.

Assersuutigalugu suliffeqarfimmi tunisassiornermi akuutissamik peqqissutsimut aarlerinartumik atuisoqarpat suliffeqarfiup tunisassiorneq allanngortinneqarsinnaanersoq isumaliutigissavaa. Tunisassiorneq allanngortinneqarsinnaanngippat akuutissaq peqqissutsimut aarleqqutaasoq akuutissamit ulorianannginnerusumik taarserneqarsinnaanersoq (taartaassut) misissorneqassaaq. Tunisassiornermut annertuunik kinguneqartitsinngitsumik akuutissaq taarserneqarsinnaanngippat akuutissamit aalannguuttut pinngorfigisaanut sapinngisamik qanittukkut silaannarissaanikkut piiarneqassapput. Tamanna pisinnaanngippat sulisuusut akuutissap isumannaatsumik atugarineranik ilitsersorneqassapput, tassunga ilanngullugit inunnut illersuutit sorliit atorneqassanerinut, kiisalu inunnut illersuutit atugarinerinik ilitsersuutit.

Sullivimmi avatangiisini ajornartorsiutit erniinnaartumik aaqqiivigineqarpata tamanna APV-mi allanneqassaaq.

8.3. Tulleriiaarineq periusissatullu pilersaarut

APV-liorluni aqqusaagassani ilanngutassat pingajuat tassaavoq suliffeqarfiup erniinnaartumik ajornartorsiutinut aaqqiivigineqarsinnaanngitsunut periusissatut pilersaarusiornissaa. Pilersaarummi makkuninnga naliliinerit ilannguttariaqarput:

  • Ajornartorsiutaasut sulisuusunut qanoq annertutigisumik sunniuteqarsinnaaneri
  • Sunniutaasup pilersinnissaanut qanoq annertutigisumik aarleqquteqartoqarnera
  • Aaqqissutaasussaq qanoq pissarsiariuminartiginera.

Periusissatut pilersaarut sammisaasussamut aammalu piffissamut atugariniakkamut pilersaarutaavoq. Sullivimmi avatangiisimi ajornartorsiutaasunik tamanik ataatsikkut aaqqiisoqarsinnaanera qaqutigoortuummat pisariaqartuuvoq. Ajornartorsiutit paasineqartut qanoq tulleriiaarneqarlutillu aaqqiivigineqarnissaat pilersaarummi takuneqarsinnaassaaq.

Periusissatut pilersaarutip sukumiisumik suliarilluarneqarnissaa qaqutiguunngitsoq pisariaqartartuusarpoq, sullivimmi avatangiisini ajornartorsiutit tamaasa ataatsikkut nukissarpassuarnik pisariaqartitsisuusarmata – aningaasartuutitigut suliaqarnikkullu. Taamaattumik pisortaasut aamma isumannaallisaaniaqatigiit ataatsimoorullugu periusissatut pilersaarut tulleriiaarinerlu oqaluuserisariaqarpaat. Oqaluuserinninneq anguniakkanik piviusorpalaartunik piffissalersuinermillu pilersaarutinik inerneqartinneqassaaq.

Periusissatut pilersaarut makkuninnga imaqartariaqarpoq:

  • Ajornartorsiutaasut naatsumik nassuiarneri
  • Aaqqissutissat toqqakkat naatsumik nassuiarneri
  • Aaqqissutissaq qaqugukkut naammassineqassaneri pillugit paasissutissat
  • Aaqqissutissamik naammassinninnissamut akisussaatitap aqqa.

Sulisuusut isumannaassusaannut imaluunniit peqqissusaannut sullivimmi avatangiisini ajornartorsiutit tassanngaannartumik aarleqquteqaammik imaqarnerinik APV-liornermi aqqusaagassat takutitsippata suliffeqarfik ajornartorsiutaasumik piigaqartunik imaluunniit naammaginartumik inissisimalersitsilluni annikillisaasumik suliffeqarfik erniinnaartumik iliuuseqaatinik suliaqassaaq. Ajornartorsiutit aamma periusissatut pilersaarummi ilaasariaqarput, taamaalilluni aaqqiissutinik ataavarnerusunik suliaqartoqarsinnaaniassammat.

8.4. Periusissatut pilersaarummut malittarisassat

Periusissatut pilersaarummut qanoq malitseqartitsiniarnermut malittarisassiorneq ilanngutassat sisamaraat. Pilersaarutip piviusunngortillugu ingerlassaqarnissaanut kina akisussaasuunersoq nalunaarneqassaaq. Aamma allannguutit kissaatigisatut sunniuteqarsimaneri pillugit qaqugukkut qanorlu naliliisoqarnissaa aalajangersaavigineqassaaq. Kiisalu APV-p naleqqussarneqarnissaanik pisariaqartitsineq nalilerneqassaaq.

Inuit APV-mik suliaqarnissamut akisussaasuusut suliap ingerlanera pillugu suliffeqarfik paasissutissiivigiuartariaqarpaat. Assersuutigalugu ajornartorsiutit suut aaqqinneqarsimanerinik suullu tullinnguullugit aaqqiiviginiarnerinik paasissutissiisinnaapput. Sullivimmi avatangiisini suliniutit takuneqarsinnaasunngortinnissaat pingaartuupput, taamaalilluni ajornartorsiutit nalunaarsukkat aaqqiiviginiarneqarnerinik nakkutigisaqarneq attatiinnarneqarsinnaammat.

9. Sulivimmik nalilersuinerup iluarsaateqqinnera

APV iluarsaateqqinneqassaaq sullivimmi avatangiisinut pingaarutilinnik sulinermi imaluunniit suleriaatsini sulinermilu aqqusaartakkani allannguuteqartoqarpat. Tamanna aamma pissaaq tunisassiorneq imaluunniit sulineq allanngortinneqarpata.

Iluarsaasseqqinneq pisariaqarsinnaalersarpoq nutaanik ilisimalikkat imaluunniit misilittakkat nutaat takkukkaangata. Assersuutigalugu sulinermi ajutoortoqarnerup misissoqqissaarnerata APV-p iluarsaateqqinnissaanik, aammalu ajornartorsiutinik aaqqiissuteqarniarnermi tulleriiaarineq aaqqinneqartariaqarneranik unnersuussisinnaavoq.

Ataavartumik iluarsaasseqqinnerit suliffeqarfimmut ajornartorsiutit annertussusaannik patsisaannillu, kiisalu aaqqiissutissatut siunnersuutit naleqquttuusimanerinik annertunerusumik ilisimannitsitsilersuuvoq. Taamatut iliuuseqarnikkut suliffeqarfiup sullivimmi avatangiisinik suliniutaanik APV ataqatigiimmik aaqqissuussisuuvoq, taamaalillunilu sulinermi ajoqusernissanik pinaveersaartitsinissamut pitsaanerusunik tunngavissiisuulluni.

Ukiut pingasukkaarlugit suliffeqarfiup APV tamakkiisoq iluarsaateqqittassavaa. Tamanna aamma pissaaq piffissami akunniliuttumi aaqqiissuteqarsimagaluarpat. Taamaattorli piffissami akunniliuttumi immikkoortortat aaqqiivigineqarsimasut iluarsaateqqinneri ukiunut pingasunut kinguartinneqarsinnaapput sullivimmi avatangiisinut pingaarutilinnik allannguutinik takkuttoqaqqinngippat.

Suliffeqarfimmut iluarsaasseqqinnermi aqqusaagassat imatut isikkoqarsinnaapput:

Suliffeqarfik A
Suliffeqarfik januaarip qaammataani suliffimmut tamarmut – tassa suliffiusunut atuuffinnullu tamanut – APV-mik suliaqarpoq. Assersuutigalugu suleriaatsini imaluunniit suliami aqqusaartakkani sullivimmi avatangiisinut pingaarutilinni ukiut pingasut ingerlanerisa iluini allannguuteqartoqarsimanngilaq. Taamaattumik kingusinnerpaamik ukiut pingasut kingornatigut APV-mi ilanngutassat tallimat tamaasa suliffeqarfiup iluarsaateqqissavai.

Suliffeqarfik B
Suliffeqarfik januaarip qaammataani suliffimmut tamarmut – tassa suliffiusunut atuuffinnullu tamanut – APV-mik suliaqarpoq. Qarasaasiakkat paasissutissanut teknologiip nutaap eqqunneqarnera pissutigalugu ukiumi kingusinnerusukkut suliffeqarfiup allaffeqarfittaata APV iluarsaateqqippaa. Sullivimmi avatangiisinut pingaarutilinnik piffissap ingerlanerani allannguutinik pisoqanngippat APV-p ilaa taanna aatsaat ukiut pingasut qaangiuppata iluarsaateqqissaaq. Taamaattorli suliffeqarfiup suliffiusunut atuuffinnullu assigiinngitsunut arlalinnik APV-nik peqalinnginnissaa tulluartuussaaq.

Suliffeqarfik C
Suliffeqarfik januaarip qaammataani suliffimmut tamarmut – tassa suliffiusunut atuuffinnullu tamanut – APV-mik suliaqarpoq. Ukiut pingasut ingerlanerisa iluini sullivimmi avatangiisini pissutsini allannguuteqartoqarsimanngilaq. Taamaattorli suliffeqarfik APV-liamini siullermi tarnikkut atukkani sullivimmi avatangiisini pissutsinik ilanngussaqarsimannginnera isumannaallisaaniaqatigiit paasisimavaat. Taamaattumik ukiut marluk kingorna maajip qaammataani tarnikkut atukkani sullivimmi avatangiisinik pissutsit isumannaallisaaniaqatigiit nalunaarsorpaat. Misissuinerup inernerisai suliffeqarfiup APV-ata ilagivai. Tarnikkut atukkani sullivimmi avatangiisinik nalunaarsuinerup kingornatigut januaarip qaammataani sulliviup suleriaatsit aammalu suliami aqqusaartakkat sinnerinut APV-liaq suliffeqarfiup iluarsaateqqittariaqarpaa, pissutigalugu APV-mut tamakkiisumut immikkoortortaq ataasiinnaq naleqqussarneqarlunilu ilanngunneqarsimammat.

APV-p iluarsaassimasap piffissami annertunerpaamik ukiunik pingasunik sivisussusillup ingerlanerani iluarsaanneqarsimanngitsunut sullivimmi avatangiisinut pissutsinut aqqusaagassani ilanngussassanik tallimanik tamanik nutaamik misissugaqarnermik ilaqassaaq.

10. Nikittarluni suliffiit suliffiugallartullu

Nikittarfiusartumik suliffeqarfinnut ataasiakkaanut tamanut tamakkiisumik APV-liortarnissaq pisariaqartinneqarajunngilaq. Nikittarluni suliffinni suliffiugallartunilu suliat qaqutiguunngitsoq sulinermi atuuffinnik nalinginnaasunik APV-p aallaavigisinnaasaanik imaqartarput. Tamatuma kingornatigut APV sulinermi atuuffimmut pineqartumut naleqqiullugu ingerlattuakkatut aqqusaagarisatut iluarsaanneqartassaaq.

Suliffeqarfimmut avatimini suliamik ingerlatsisuusumut – soorlu angerlarsimaffimmi ikiortitut imaluunniit ruujorilerisutut sulinernut – APV-mi ilanngutassaq siulleq tassaavoq sulinermi atuuffinnut aqqusaartakkanullu ilisimariikkanut naleqqiullugit sullivimmi avatangiisini ajornartorsiutit suussusersinissaat. Tamatuma kingornatigut APV-mi aqqusaagassat sinneri ingerlanneqassapput – naliliineq, napparsimanermik pissuteqartumit suliartunnginnerit ilanngunneri, tulleriiaarineq aamma periusissatut pilersaarutip inissitsiternera. Tullerisaa tassaavoq suliffigisani pineqartuni, suliamik suliaqarfigisani pissutsinik naliliinermut APV-p sanilliullugu assersuunnissaa.

Suliffigisani pineqartuni assigiinngitsunik sullivimmi avatangiisini ajornartorsiuteqartoqarpat suliffeqarfiup aalajangiussai malittarisassat najoqqutaralugit APV-mut ilanngunneqassapput.

Sulisunut tamanut APV-p tigoriaannaatinnissaa suliffeqarfiup isumannaassavaa, assersuutigalugu inini, sulisut iserfigikulasaannut ilinneratigut.

11. Illuliornermik sanaartornermillu suliaqarfit

Illuliornermik sanaartornermillu suliaqarfinni suliffeqarfinnut amerlanerpaanut suliffeqarfiup sanaartorfinni suliarisaasa aammalu sullissinermik suliassat assigiinngitsut iluini suliaasa APV-mut ilanngunneqarnissaat pisariaqassaaq.

Suliffeqarfimmi suliarisamut APV-p ilaa tunngasoq suliffeqarfimmi sulisitsisup suliarisaanik isumannaallisaanermut peqqissutsimullu pilersaarutaasumut paarlaanneqassanngilaq.

Suliffeqarfiup suliassatut isumagisassai nalinginnaanerpaat APV-p aallaavigisinnaavai, soorlu betonngimik sanaartukkat ivertiterneri, qarmaaneq, avataanit kissassarnermit ruujorinik ikkussuineq, qalialiorneq aamma qilaap ussissarneri. Suliffeqarfinni ataasiakkaani pissutsit immikkut ittut atuussinnaapput, soorlu sanaartukkat ilusaat atugaareersut, akuutissat atortussiallu imaluunniit suliap immikkut ittumik suliarineqarnissaa. Pissutsit immikkut ittut assersuutigalugu sulisussarsiuussinermi najoqqutassiani imaluunniit sulisitsisuusup pilersaarutaani takuneqarsinnaapput.

Immikkut ittunik pissutsit atuuppata suliffeqarfiup APV-liaa iluarsaanneqassaaq. APV-p pissutsinut immikkut ittunut qanoq iluarsaanniarneqarneranut suliffeqarfimmi malittarisassat isumaqatigiissutigineqassapput.

Suliffeqarfiup APV-liaa sulisunit tigoriaannaassaaq. Suliffeqarfiup angerlarsimaffigisaanut sulisuusut akuttunngitsumik takkuttarpata APV-p tassani tigoriaannaanissaa naammappoq. Suliffeqarfiup angerlarsimaffigisaanut sulisuut akuttunngitsumik takkuttanngippata APV suliffigisami arlaanni, soorlu sulisuusut illuaraanni tigoriaannaassaaq. Suliffigisami sulinermut suliffeqarfik immikkut ittumik APV-liornissamik aalajangiussaqarsimappat APV-liap taakkutsitartaa suliffeqarfimmi tigoriaannaanissaa naammappoq.

Tamanna ilutigalugu APV sanaartornermi siulersuisuusunut nassiunneqartariaqarpoq, tassalu sulisitsisuutup isumannaallisaanermut peqqissutsimut pilersaarutaanik ingerlattuakkamik iluarsaassinermut pingaaruteqarsinnaanera ilutigalugu.

Jens Jensen

Allassimasut pdf-inngorlugit